".;L .. ·.UJ
, 'LL
I
L.
Het CDA heeft met de beschermwaardigheid van het menselijk
embryo vanaf de conceptie een helder en duidelijk standpunt
inge-nomen. Oat kan niet gezegd worden van prof. dr. Bosch die
em-bryo's pas na het moment van innesteling in de baarmoederwand
als mensen beschouwt. Voor het trekken van deze grens ontbreekt
bij hem iedere argumentatie. Bosch ontkomt niet aan wat hij de
opstellers van het CDA-program verwijt: een gebrek aan
inhoude-lijke onderbouwing van zijn visie.
E
nkele paragralen van hetcon-cept- C_!)A -v.erkiezi ng<,prog ran.1
I de paragraven I .5. I tot en met I 5.C>, z1e pagina 52 in cl1t
hlad \ gevcn prol.dr I.
Bmch aanlciding tot een kriri-,che reactie
c1nhryo nog 'ccn zccr lange wcg tc
gaan' e11 kan het ,\cchh uitgroeien tot een 'men-,clijk indiv1du'. wanncer aa11 'ecn lange reek, van opcenvolgende. in de ti)d wi<,<,c\cnde. <,trin-gcnte conditie<,' wordt vol-dazm. 'I let concept-C::D;\-program" aldu' llmch "lcgt
oan hct begin vJn dczc wcg ol n1aat<-.tavcn oan. zo-al-, de waardigheid van de mem, die
P"'
in een vcel later -,tadium hetckeni' en zin krijgcn "/:ijn hootdpunt van kritiek hetrclt dc in dit program
vcnvoordc opvatting ten
aanzien van de be-,cherm-waardigheicl van het men-<,elijk embryo \Vaar aan
manipulatie-, met ei- en
zaadcellcn nieh in de weg wordt gelcgd, wordt de eel
na lu-,ic van ei- en zaadccl
Dr
B.
Cordij11
len argumcntaticvc
on-dcrhouwing van cleze toch centrale <,telling in her <,tuk plot,eling embryo genoemcl en genict
zij cen geheel andere <,tatu<,, zo vat
Bmch het C:DA-<,t;111dpunt <,amen
lnderdaad i-, volgen' hct (])A-program de he,chcrmwaardighcid van hct em-bryo met de conceptie gegevcn. Bmch
vraagt zich Jt \Vaar dczc cc~uur
van-daan komt. Naar zijn mening heclt het
van Bu-,ch hlijlt achterwcgc
De manicr waarop llmch aan het cinde van zijn artikel. nadat hii uitgehreid op allcrlei mogelijke voordclen van weten-<.chappelijk underzuek aan emhryonalc <,tamcellcn i' ingegaan. zqn hooldgc-dachte nader concreti<,eert, i-, dan ook
nict \\rcinig vcJTZl-,-,cncl: ''t\ 1aar
"L/u> Ot}CII Zdt}CII lllljll I'OfiiiCiOOI /Jctjlll,
nr
!liP /Jock ll1d1Cil zij.die
oflt}n{_ hrcPcn, ,/c t!dt}Cil, ,/(c tjCjOIIIICCioi ZOli<ICII II'Orc/cll, /onJ 1101) t}ccn dt~urPil!l hcs/onJ" .: p,/,//11 1 )~1, 1 (J)
'chijnlqk ten ovcrvloede wil ik herha-lcn dat ik ondcrzoek <Jan embryo-celherha-lcn wil beperken tot qadia voorafgaande aan de int1e,teltng 111 de baarmoedcr-wand. lkze grem client utteraard ook
in acht gcnon1c11 tc worden wt~nnccr de
kloontechniek te hulp wordt geroepen Cec11 gekloon van men<;cn du,_" Vanwaar t1LI deze al, een dc111 ex 11ldchlllil
in hct plcidoot van llmch ver,chipll'nde ce,uur hq de int1l'qeling in de baarmoe-dcrwand' Htcr zal toch niet het begin ltggen van dat 'veel latere qadium'
waorin de \VODrdighctd van de n1cn..., pa<.,
huekeni' en zin krijgen. f-Ielder i' in icdcr geval dat llmch embryo\ ,lccht' na hct moment van de lllne,teling al, men,cn hc,chouwt, of,choon men zich
natuurlijk wei zdvraagt a\..., wat voor
<;oort enttteiten deze embrvo\ voor dit
IIIOIIlCJJI "ufH·fme gcz1cn n1octcn \Vordcn.
Voorh genicten embryo\ volgen' Jlo,ch na de tnneqeling ccn zckere bc,cherm-waardigheid die zc daarvoor ontberen,
rcdcn wattronl hij na dit 1110111Cllt gccn
onderzoek mccr wil toelatcn. Ook hier onthreckt voor zijn vetTa<;<;ende
grem-zctting argun1cntatic. I let ,..., ondcrtu~
'en duiclcli1k dat llmch zelf nict ont-komt aan datgene wat hi1 de op<;teller' van het conccpt-C:I );\-program vcrwijt een gebrek aan inhoudelijke omlcrbou-wing van de vl'ie op de be,chermwaar-digheid van het embryo.
Drie verschillende visies op
beschermwaardigheid
menselijk embryo
I .a ten Wtf beide q;mdpuntet1, zowel dat van her concept-C:DA-program ak dat
c
I lV 2 '''van Jlo,ch eem pogen hetcr te hegrq-pcn Ten aanzicn van de he,cherm-waardigheid van hct embryo zijn in de ethiek drie ver,chillcnde vi,ie' te on-der,chetden .
Volgem de ecrqe vi,ie, de
conceptio-nal~<;ti,che, i' de vrucht vanat de
con-ccrtic ( -.an1cn-;n1clting von zaad- en
ci-celi volledig hc,chermwaardtg. De tweede vi,ic <;telt dat de be,cherm-waardighcid van de vrucht ten tijck van de conceptie ontbreekt of gering ;,_
\Vll.:Hna dczc dan .,tap voor ~tap
toc-ncemt. llijvoorhceld bij de int1e<;tcling van het embryo in de baarmoedcrwand, het vcrtonen van de eerqe her-.enlunc-tie en met hct moment van potenticlc lcvenwathaarheid huitcn het moederli-chaam. Zo kunncn volgen'> deze vi,ie ver,chillende mijlpalen onderschciden worden in de cmhrvonalc ontwikkeling van cen hevruchte eicel tot c'Cn baby na de geboorte, waarbiJ de he,chermwaar-digheid gradueel toeneemt.
Vanuit ecn dcrclc gezicht,punt i<; de hc-'chermwaardighcid van het embryo nihil totdat het een hepaald ontwikke-ling<;<;tadium hccft bereikt. Dit ont-wikkcling<;<;tadium impliceert ecn vol-komcn he,chermwaardighetd en kan onlmmakelijk verhonden zijn mu ci-gemchappen zoals hijvoorbeeld her
vcrn1ogcn on1 hct cigen bc-,taan tc
waardcren en rationaliteit. Volgen' deze vi<;~e kun11en dan ook volwa<;<;en memen door onomkecrhaar verlie' van
zulke eigcn,chappcn - door
hijvoor-heeld dementie of onomkeerhare coma -hun be,chermwaardigheid vcrliezen.
Het CDA hcplcit de eerstc vi,ie
Waarom verhaast Bo,ch zich hierover~
Zijn pa"age over het rentmce<;ter,chap lzie onder! geeh aan dat hij bekend i' met hct chri<;telijk gedachtegoed. Zo had hi) kunnen weten dat aan het
con-I I
I
~LL
ccpliona\i<,ti'>che <,tandpunt vcrwoord in het conccpt-CDA-verkiezing,pro-gram ccn chri'>telijkc
lcvcn,he<,chou-\Ving ten grond-;lag ligt. Hl't huidigc room'>-katholiekc lccrgezag hijvoor-hccld laat in haar vi'.ie op de hc'>chcrm-woardigheid van her embryo aan dutdc-lijkheid nich te wcn'>en over Zo lczcn we in /)oil IIIII \1ililc I I 'JS7. \. I L "Daarom c"l de vrucht van de mcn<,c\ijke
voort-hrcngJng vanat hct ccrqc mon1cnt van
het bc,taa11 crvan, en dat wil zeggen
vanJt de vorn1111g vtln de zygote
lhc-vruchtc Cicci] de onvoorwaardclitkc cerhicd, wclke aan her men,clitk wczcn in zijn lichamelitkc en gec'>leliJke totali-teit morecl ver,chuldigd i,. Het mcn<,e-lijk wezcn moct vanat hct moment van
ZIJ!l ontvangcni~ \Vordcn gcl;crb1cdigd
en hchandcld a\, cen pcr<,oon en daarom moctcn cr vanat datzcltdc mo-ment de rcchten van de per<,oon aan worden tocgekcnd. waarondcr voor
al-\c, hct onaanta'>thare rccht van icder
on'>chuldig men,e\ijk wczcn op het Ieven."'
\)c achtcrgrond voor dcze morclc
<,lel-hngnanlc kan gcvondcn worden in
ral-lozc pa">agc'> uit de Hcilige Schrilt WJJfUit C:odl., cngagclllCilt lllCt de lllCll~ vanaf het ccr'>tc he gill I en zeit, daar-voorl duidelijk worclt. Cod initiecrt
im-mer'> de zwangcr,chap 1.Ccn. 2'l. 31,
:w.
22, 49, 25 Ruth 4. 131 Ook dewoordcn op pagina 60, van de dichtcr
von p-,alnl 1 .19, gctuigcn von C~od'i
hc-mocieni'> met de men<, cvcna\, de woor-dcn van loh, "L\w hanwoor-dcn docn mij 'mart aan, hoewel zij mq gcmaakt hch-hen, tc zamen rondom mq zqn zij I ]."
i1oh I 0, S 1 Llk men'>elqk Ieven i' vanaf de conceptie door Cod gewild In zo-vcrrc i'> ook ieckr mcmelitk Ieven door de <,teed' weer unicke rclatie met Cod intrimiek wao1·dcvol. \)crhalvc i' het dan ook nict aan de mcm d1t Ieven tc
hccindigen Vandaar hct Vijldc Cchod 'Cij zult niet dood,\aan' Dit \ijkt mit de chri'>tclijkc lcvcn'>I1C'>chouwclijkc ach-tergrond van het conccptiona\iqi,chc <,tandpunt 111 hct concept-(
\)A-vcrkie-zing..,progranl
Rentmeesterschap
Komcn wij tcrug op her '>tandpunt van Bmch. lntere'>'>ant i'> de pa">age over de rol van het rentmce'>tcr<,chap, wat hit a\, wczcnlijk clement van hct chri,tcn-dcmocr<Jti'>ch ertgocd hc,chouwt. 7o '>chrqh hi1 "f'.:u wij in ccn tijd Ieven die on'> 'teed'> mccr nwgc\1jkhcden hicdt
om tundamcntck mcchani"11cn tc
doorgrondcn die aan hct lunuioncrcn van lcvende cclkn ten grond,\ag Jig-gen. zou hct van ,\ccht
rcntmcc'>tcr--,chap gctuigcn \vannccr v.riJ die
nlogc-\ijkhedcn onhcnut zoudcn Iaten."
Laten wit ecm nadcr op dit rcntmcc<,-tcr'>chap ingaan. In de chri'>lclijkc vi'>ic <,taat de mem hoven het dicr. maar on-der Cod. welke pmitic gocd tot uit-drukklllg komt in de metaloor van hct rentmcc<,tcr<,chap \)c men'> hchccrt de
\Vcrcld al-. C~od-. vcrtcgcn\voordigcr
In mcdi,ch cthi'>chc di-;cu">iC'> i'> nu van hclang in hocvcrre dit rentmec<,tcr-'>chap van de men' nict ,\ccht' inhoudt dar hiJ co-oj)(Tdlor i'>. maar tcvcn<, toclaat
dat de mem m-tffdlor i' \)czc IJahtc
intcrprctatie kwam met name op in hct
vittticnde ceuw'>c humani,mc l'ico
della 1\lirandola '· \4(>'l-14'J41 hitvoor-bceld zag de waardighcid en de c<,<,cn-tic vJn de mcm a\, hceld Cod' ! '"'"')"
,Jc,
i daarin dar h1j zttn eigcn wczc11moe<,~ crccrcn. de men'> zou door Cod a\<, cnige <,chcp'>cl 'zondcr gczicht'. zon-dcr gelixccrdc natuur gc'>chapen zijn 1'1co\ <,tellingnamc hetckcnde cchter gccmzim dar de natuur\ijkc
<,chcp-ping~drang en nicu\v-.gicrighcid von de
1ncn-.. nict aan cthi...,chc nonncn gchon-dcn zougchon-dcn ziJn.
Ten aanzien van deze norn1Jtievc regu-lcring van nCJtuurwetcmchappclqk on-dcrzoek ziJn er twce trCJditie' waarve1n hanci<, Bacon (1561-1(>261 de cer<,te goed verwoord heel t door te zeggen· de nJtuur 1-.. al-.. een lceuw; llll'll 111oet hae1r op de qCJCJrt trappcn om he1ar warc aard te lnen kcnnen. ;\\, repre<,entant van de tweede tr·aditie kan Cocthe 17 -+'l- I H 'l2 I gezien worden. die zich ir1 zrJn Furl>e11/clm opwindt over Newton
i I (>-+2-17271 die in ziJn OJlllcb het war-e wezcn ve111 hct Iicht dacht tc kur1nen doorgronden door hct via pn-..nla'-.. uitccn te nJten. i\l,ot je door remand te mMtelcn dc waarherd te horen zou
kunnen kr11gen I )c enqe trCJditie
hc-plcit een mecr cxpcrrmenteel, CJctiel in de natuur intervenicrcnd onderzock. de tweede een mecr tcrughouckndc oh<,cr-verende ondcrzoek,modu<, De llaco-niaCJn-,e traditic i' hir111cn het hurdige 11e1 tuunveterl<,chappel i1kc
dominant gewordcn
onderzoek
Het <,te1ndpunt ve1n llmch
wil
ik hegrij-pen al-.. ccn continucring van de traditic ve1n l'ico dell" .~lirando!CJ en hCJrKi'> lle1con .• ~bCJr i'> het nrct ook ccnradica-li-..enng~ Hct 1-.. nog n1aar de vraag hoc l'ico tcgen kloncn CJJil he1d gekcken.
Hadden zqn OIWClttrngcn over het
ul-cmrlor~ehu/' van de merh niet vee leer een -,pirituelc <,tr-ekking' \, voorh het vcr-nictigen van c!nhryo'-.. in nict-therapcu-tr<,ch experrmcnteel onderzock nrct heel wat ander<, dan de lceuw op zijn
-..taart trJppen~ l)c heantwoord1ng vun
ciezc vragen hangt al VJn onzc vi...,ic op de nwrek <,\CJ\U<, en de cbe1rmee
verhon-den hnchermwaardrgheid V<ln het
men<,elqk embryo 111 de ver,chrllendc la"·n V<:ln zip1 ontwikkeling
Hct CDA hcclt met de
he,chcrmwaCJr-dighcid v<1nal de conccptic vanuit een chri<;teliJke lcvemhe,chouwing ccn hcl-dcr en duidelijk standpunt ingcnomen. Hctzcltde kan niet gczcgd worden van prot dr \_ llmch en de inne>;~e\ing in dc bCJ<:lrlll<>edcrw<:lnd.
/),- ll Cor.IIJII 1\ ul< fllo\oof pcrho11dc11 111111 .lr
Pilk<JrocjJ Etl>lck. Fllo1o{lc r11 CmhicdCIII\ Pi/11 C:cllcrlkllll,lc Pi/11
,/c
Ki1thollckc LllliPnsl/c/1NIJIIIC<}CII
No ten
( ongrl'gZltiC voo1 de ( ,cloo!'.icTI /)t'J:I/111 \'ddt Rome ( ),,l'JI'd/(lJl' /\(lllldll!l 11 l1lJJ1l l q;-;7 1\cd vcrlclllllg ill -\rch1ct \',lll de Kcrkcn. -1-2c 1g
l <J:•-1'/' 151 17()
lor he.., l l l1~t.o'..., ()IJtron <d the \)r~llll\' ot \bn lor!IJ~,d ,1/ tl1t ffr,ltl'J ,,/ U(d'- 1