Alleen woorden en
te weinig daden?
liesbeth spies
Het verwijt dat het kabinet en de CDA-fractie te weinig doen aan duurzaamheid is niet terecht meent Kamerlid Liesbeth Spies. In het huidige regeerakkoord zijn belangrijke uitgangspunten ten aanzien van milieu opgenomen en de CDA-fractie heeft ten aanzien van duurzaamheid een duidelijke weg uitgezet. Maar het mag niet bij mooie woorden alleen blijven benadrukt Spies. De woorden moeten worden omgezet in daden. Niet alleen door de overheid, maar ook door burgers. Dit blijkt in de praktijk echter niet mee te vallen
Als een echte Ajax-fan deze vrij vertaalde aan Feijenoord ontleende leus boven een artikel zet dan moet daar toch wel aanleiding voor zijn. De afgelopen 2,5 jaar wor-den de kabinetten Balkenende en in het verlengde daarvan de CDA-fractie verwe-ten veel te weinig te concrete resultaverwe-ten te boeken op het gebied van duurzaam-heid. Alle reden dus om feiten en fictie te onderscheiden en te schetsen waar de CDA-fractie in de Tweede Kamer staat op het gebied van duurzaamheid. Duurzaamheid, het belang van een veilige en schone leefomgeving en de angst voor overstromingen staan nog steeds in de top 10 van onderwerpen die Nederlanders belangrijk vinden. Juist een partij als het CDA is vanuit haar uit-gangspunten solidariteit (tussen generaties) en rentmeesterschap in het bijzonder gemotiveerd om actief te zijn op het gebied van duurzaamheid. Niet zo verrassend dus misschien dat de CDA-leden zich vorig jaar duidelijk uitgesproken hebben over het belang van dit onderwerp.
Of de daad ook bij het woord wordt gevoegd valt nog te bezien. Nog niet zo lang geleden maakte een onderzoek van het CPB weer eens duidelijk hoe ‘dubbel’ u en ik zijn in de keuzes die wij zelf elke dag maken.
Ruim 80% van alle Nederlanders vindt thema’s die verband houden met duur-zaamheid heel belangrijk. Tegelijkertijd geeft diezelfde 80% aan het eigen gedrag niet aan te willen passen. Mensen zijn niet bereid de auto te laten staan voor het veel duurzamere alternatief de fiets, mensen vinden het toch prettiger om met het vliegtuig heel snel op de vakantiebestemming te zijn en niet te kiezen voor het afleggen van diezelfde afstand met de hoge snelheidstrein.
Slechts een uitermate kleine groep consumenten is bereid en in staat de hogere prijs te betalen voor biologische groenten, zuivel of vlees.
artikel | c hris ten democraten o ver duurzaamheid LIESBETH SPIES
Feiten en fictie: dit kabinet doet niets aan duurzaamheid
In het huidige regeerakkoord zijn twee belangrijke uitgangspunten vastgelegd die direct van belang zijn voor duurzaamheid. Vastgehouden wordt aan de ontkoppe-ling van economische groei en milieudruk. Bovendien is afgesproken dat
Nederland de internationaal overeengekomen doelstellingen met betrekking tot het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen (Kyoto-verdrag) zal nakomen. En in tegenstelling tot wat velen ons willen laten geloven geeft het RIVM aan dat deze taakstelling met het huidige beleid naar alle waarschijnlijkheid gehaald wordt!
Bovendien wordt er in deze kabinetsperiode 600 miljoen euro extra beschikbaar gesteld voor onder meer het natuurbeleid en de realisatie van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS).
Verder is de afspraak dat zoveel mogelijk nieuwe regels en maatregelen in Europees verband tot stand moeten worden gebracht. Dat is ook logisch. We we-ten allemaal dat verontreiniging van de lucht, verandering van klimaat, vervui-ling van rivieren geen zaak is die zich beperkt tot de grenzen van Nederland. Veel vraagstukken spelen op mondiale schaal en vragen dus per definitie ook om een aanpak op minimaal Europese maar veelal op wereldschaal. Dat staat ook als uit-gangspunt genoteerd voor het huidige kabinetsbeleid. Dat is niet het weglopen voor de verantwoordelijkheid om in eigen land wat te doen zoals sommigen ons willen doen geloven. Dat is een uitgangspunt dat getuigt van het gebruiken van ons nuchtere verstand. Steeds meer onderzoeken laten ook zien dat een aanpak van milieuvraagstukken die zich beperkt tot Nederland alleen niet effectief is maar bovendien ook veel kostbaarder is dan een inzet op Europees of mondiaal ni-veau. Dat is inderdaad een kwestie van hard werken, veel geduld en mogelijk ook veel teleurstellingen en langere termijn maar de enige weg tot succes.
Natuurlijk kan het kabinetsbeleid op onderdelen beter, ook in de ogen van de CDA-fractie. Zo hebben wij bij de begroting voor 2003 geprobeerd meer geld voor het realiseren van de doelstellingen op het gebied van geluid te reserveren. Helaas was er toen ook bij de Partij van de Arbeid of Groen Links geen steun voor een der-gelijk amendement te vinden!
Bij de begroting voor 2004 heeft de CDA-fractie het initiatief genomen om het ka-binet te vragen met stevige voorstellen op het gebied van vergroening van het fis-cale stelsel te komen. Bij de presentatie van de begroting voor 2005 heeft het kabi-net gehoor gegeven aan dit verzoek.
Toch slagen we er nog onvoldoende in om doelstellingen die van belang zijn voor de gezondheid en veiligheid van mensen op deze manier te realiseren. Evenals op dit moment hard gewerkt wordt aan hervormingen op het gebied van de sociale zekerheid en de zorg moeten we ook op het gebied van duurzaamheid toe naar
alleen w oorden e nte weinig d aden?
een andere benadering. De agenda van de CDA-fractie daarvoor is helder:
1 inzetten op de mogelijkheden die innovatie biedt: inzetten op duurzame
innovatie biedt kansen voor bedrijven en stelt hen in staat hun concurrentie-positie te verbeteren
2 inzetten op andere instrumenten vanuit de gedachte de vervuiler betaalt: dat
betekent dat we meer en beter gebruik moeten maken van marktmechanis-men.
3 heel belangrijk, juist ook voor het draagvlak voor het milieubeleid is het
verminderen van regels en administratieve lasten en het versnellen van besluitvormingsprocedures.
4 Het zoeken van ‘dragers’ voor duurzaamheid buiten de sector milieu: de
sec-torale benadering van de afgelopen jaren is succesvol geweest maar is niet eff-ectief om een aantal hardnekkige problemen aan te pakken. Het gaat dan bij-voorbeeld om luchtverontreiniging die door het verkeer wordt veroorzaakt of de problemen met betrekking tot de klimaatverandering.
Deze agenda komt natuurlijk niet uit de lucht vallen maar vloeit logisch voort uit eerdere rapporten op het gebied van duurzaamheid en ons eigen verkiezingspro-gram. De opdracht voor de komende jaren is deze woorden in daden om te zetten.
Duurzaamheid als kans
Milieu en milieubeleid hebben de afgelopen jaren steeds meer het etiket van duur en lastig opgeplakt gekregen. Toch zijn er steeds meer bedrijven die zich realise-ren dat duurzaamheid naar de toekomst toe een belangrijke factor vormt. Niet voor niets investeren energiebedrijven veel in onderzoek en ontwikkeling van duurzame energiebronnen, zoals zonne-energie. Veel automobielfabrikanten zijn actief bezig met het ontwerpen van meer energiezuinige motoren, auto’s die geen of nauwelijks nog luchtverontreiniging veroorzaken of motoren die in te toe-komst op waterstof zouden moeten rijden. Deze bedrijven investeren nu om klaar te zijn voor de concurrentieslag in de toekomst.
Deze investeringen worden niet alleen gedaan uit ideologische motieven maar vooral omdat men een marktontwikkeling verwacht waarin meer duurzame pro-ducten de niet duurzame propro-ducten zullen verdringen.
Bovendien blijkt duurzaamheid ook een factor te zijn die productieprocessen nog steeds efficienter kan maken. Beter omgaan met grondstoffen of reststoffen, pro-ductieprocessen ontwikkelen die minder energie vragen is niet alleen goed voor duurzaamheid maar leidt ook tot kostenbesparing. Op deze manier wordt duur-zaamheid als kans gezien en benut!
Een goed voorbeeld daarvan is ook de glastuinbouw die de afgelopen jaren spron-gen vooruit heeft gemaakt waar het gaat om het verminderen van het energiege-bruik en het geenergiege-bruik van gewasbeschermingsmiddelen. Dat gaat nu zelfs zo ver dat de CO2-neutrale kas niet langer een ver weg gelegen ideaal is maar een
realis-artikel | c hris ten democraten o ver duurzaamheid
tisch beeld dat binnen bereik komt. En dat terwijl deze sector nog steeds tot de top 3 van de meest concurrerende Nederlandse bedrijfstakken behoort. De CDA-fractie vindt dat duurzaamheid ook meer aandacht moet krijgen in het innovatieplatform en heeft om de regering daartoe uit te nodigen dan ook samen met de VVD-fractie een motie van die strekking ingediend die bij de behandeling van de begroting 2004 is aangenomen.
Andere instrumenten
De CDA-fractie staat sinds jaar en dag positief tegenover het gebruik van conve-nanten als instrument om afspraken te maken tussen bedrijven en overheid over te leveren milieuprestaties. Daarmee worden verantwoordelijkheden gelegd waar ze het best genomen kunnen worden en wordt de vrijheid om eigen keuzes te ma-ken zoveel mogelijk gerespecteerd. Wat de CDA-fractie betreft kunnen we op het gebied van meer marktconforme instrumenten nog veel stappen zetten. Per 1 ja-nuari 2005 wordt een systeem van verhandelbare emissierechten geintroduceerd. Hiermee krijgen bedrijven de mogelijkheid om te kiezen tussen investeringen die de uitstoot van schadelijke broeikasgassen verminderen of voor het kopen van ‘vervuilingsrechten’. Ter uitvoering van de motie Spies doet het kabinet een aan-tal voorstellen om via fiscale maatregelen milieuvriendelijk gedrag te stimuleren. Zo wordt de regulerende energiebelasting (Reb) verhoogd. Het versneld overscha-kelen op milieuvriendelijke motoren voor vrachtauto’s wordt fiscaal aantrekkelijk gemaakt. En de CDA-fractie heeft bij de algemene politieke beschouwingen voor-gesteld om de accijnsvrijstelling voor kerosine in elk geval voor binnenlandse vluchten af te schaffen. Dit is slechts een kleine greep uit de voorstellen die nu concreet aan de orde zijn. De CDA-fractie kiest voor de inzet van dit soort instru-menten omdat ze uitgaan van het principe dat de vervuiler betaalt en tegelijker-tijd recht doen aan de keuzevrijheid van bedrijven en burgers.
De afgelopen jaren is vooral gepraat over de inzet van deze instrumenten: nu wordt er boter bij de vis gedaan.
Minder regels en administratieve lasten en sneller besluiten Feit is dat er de afgelopen 30 jaar veel is bereikt op het gebied van de aanpak van milieuvervuiling: de uitstoot van gevaarlijke stoffen naar de lucht, in de bodem en in het water is enorm afgenomen. Feit is ook dat er voor elk nieuw milieupro-bleem dat zich aandiende nieuwe regels werden gemaakt waarmee dat promilieupro-bleem vaak succesvol is aangepakt. Feit is ook dat er nu zoveel regels bestaan dat steeds vaker en terecht de klacht wordt gehoord dat men door de bomen het bos niet meer ziet. We zijn zo ver doorgeschoten dat milieuregels door veel burgers en be-drijven ervaren worden als hindermacht. Wat moet bijvoorbeeld de ondernemer in de horeca doen als hij van de brandweer te horen krijgt dat ramen en deuren
De afgelopen jaren is vooral gepraat over de inzet van marktconforme instrumenten: nu wordt er boter bij de vis gedaan. alleen w oorden e nte weinig d aden?
‘naar buiten toe’open moeten gaan vanwege de veiligheid terwijl diezelfde over-heid maar nu bij monde van de milieuvergunningverlener zegt dat ramen en deu-ren ‘naar binnen toe’open moeten vanwege de beperking van geluidsoverlast? Sommige bedrijven moeten meer dan 30 verschillende rapportages opstellen ter-wijl hen volstrekt onduidelijk is wat er met die rapportages wordt gedaan. De overheid is verworden tot een veelkoppig monster dat veel te veel tijd nodig heeft om besluiten te nemen en soms wel meer dan 10 verschillende toezichthoudende instanties naar 1 bedrijf stuurt!
Wist u dat de tram in Amsterdam wel over het museumplein mag rijden maar er eigenlijk niet mag stoppen? Afremmen en opnieuw starten leidt tot een over-schrijding van het maximaal toegestane geluidsniveau. Op school vieren wij al een paar jaar het kerstfeest in de klaslokalen waarbij per kind 1 ouder wordt toe-gelaten: de eisen op het gebied van externe veiligheid verbieden de aanwezigheid van het hele gezin!
Dit zijn voor de fractie slechts enkele voorbeelden op basis waarvan wij tot de con-clusie zijn gekomen dat we drastisch moeten snoeien in de wildgroei van veel wet-ten en regels. Met de hartelijke steun van de CDA-fractie is het ministerie van VROM het eerste departement wat een heldere agenda heeft opgesteld aan de hand waarvan in deze kabinetsperiode gekapt wordt in het woud van wetten en regels.
Natuurlijk wordt ons daarbij het verwijt gemaakt dat we de zorg voor het milieu niet langer serieus nemen. Naar de stellige overtuiging van de CDA-fractie is dat verwijt absoluut onterecht: draagvlak voor milieubeleid staat of valt met het be-grip van burgers en bedrijven voor datgene wat de overheid van hen vraagt. De ge-noemde voorbeelden zijn slechts een magere illustratie van het dreigende gevaar van het afkalvende draagvlak voor een serieus beleid gericht op duurzaamheid.
Andere dragers voor duurzaamheid
Een aantal doelstellingen op het gebied van bijvoorbeeld mobiliteit of het tegen-gaan van de negatieve effecten van klimaatverandering worden met de huidige in-zet niet gehaald. Dat betekent dat gezocht moet worden naar andere manieren om die doelstellingen toch binnen bereik te brengen. Niet alleen omdat we in in-ternationaal verband een aantal afspraken hebben gemaakt maar omdat de doel-stellingen op het gebied van luchtkwaliteit van belang zijn voor de gezondheid van mensen. De gezondheidsproblemen die direct te maken hebben met luchtver-ontreiniging zijn serieus: jaarlijks sterven 4000 mensen aan de gevolgen van luchtverontreiniging. Kinderen die in de buurt van snelwegen wonen of naar school gaan hebben aantoonbaar meer luchtwegaandoeningen.
In veel ontwikkelingslanden vindt illegale houtkap op grote schaal plaats. Ook worden enorme oppervlakten bossen verbrand om landbouwgronden te verwer-ven. Deze ontbossing alleen al is goed voor circa 30% van de uitstoot van CO2, een
Het ministerie van VROM is het eerste departement waar in deze kabinetspe-riode gekapt wordt in het woud van wetten en regels. artikel | c hris ten democraten o ver duurzaamheid
van de belangrijkste veroorzakers van de verandering van klimaat.
Met het sectorale beleid van de afgelopen jaren slagen we er niet in deze proble-men aan te pakken. Daarvoor is het nodig om over de sectorale milieugrenzen heen te stappen en andere ‘dragers’ voor duurzaamheid te zoeken. Het kabinet heeft daarvoor een beleid ingezet dat inzet op zogenaamde transities: transities naar een meer duurzame energiehuishouding, naar een duurzame landbouw en duurzame mobiliteit. Hoewel dit een traject van lange adem is, geldt ook hierbij dat verantwoordelijkheden gelegd worden waar ze het best genomen kunnen wor-den en dit transitiespoor de steun van de CDA-fractie heeft gekregen.
Concluderend heb ik geprobeerd u inzicht te geven in de agenda van de CDA-frac-tie waar het gaat om duurzaamheid. Deze agenda gaat uit van het ruimte geven aan de eigen verantwoordelijkheid van mensen en bedrijven en overheid en is ge-koppeld aan een gezonde dosis realisme en doelgerichtheid. Het komt nu aan op de uitvoering. Het gaat immers niet alleen om mooie woorden in verkiezingspro-gramma’s of regeerakkoorden maar om daden in de vorm van concrete resulta-ten.
Mr. dr. J.W.E. (Liesbeth) Spies is woordvoerder op het terein van duurzaamheid van het CDA in de Tweede Kamer. alleen w oorden e nte weinig d aden?
