Die O.B. Jaargang 11, no.20

<Geregh,treer aan die HooftlO'-kant{)or

as

'n

Nuusblad.

•

Jrg. 11. I<aathht(~. 16 Avril 1952. Pr~.., 3<1 Xr.

·.

w

.

NUWE LESERS

V<·riC'dc W<'ck het die lesers

van Die O.B. weer scwe nuwe intekcnnrc gcwcrf.

ywerige l<'sl•rs. Dit• hulp wat ons Ies<'rs.bil~d by di,~ VPn;prei-ding van ons b)nd is reeds besig om 'n mt•rkbare uitwer-king te he. Die bulnngst<'lling in die O"'ewnbrnndwng ne<·m toe soos blyk uit navrae en briew<' van aanmocdiging wat die rcdaksit· ontvang .

SWAK ARBEIDSPRESTASIE

VAN BRI

.

TTE HET TWEE

WERELDOORLOE VERWEK

Dif'

a~erlikheid

nm

Brit~e produk~if•­

nu

•

tode..;

en

dif'

onwil -van

'"'Y

\\'E>rkert"or·gani~a~iel"

om

mE>er t

e

prodn~N·r·,

wol'(l

~eopenbaar

in

~n v·er~Iag

van

dif' Anwrikaan

...

t

•

ln~tituut

Yir

Ma~ji~n­

B

e

vindings v

a

n

lnstituut

produkt

e.

Dif' orult•rsot•k in

Brittanj

e

i,.,

denr Bl'itte

"-f'

lf

gNloen wal

lml

hevinding~

aan die in-.tituut

ver!">tre

k

.

het. Daaruil

hl~

k dat die

Amf'ri-kaan~f' ~erkf'r

oor·

dit~

algt>mf'f'n hyna drie maal

.;,(t\"N•l

we1·k per uur

lewf'r

a~

dii:' Br·it.

Nl

in

!"ommi~e ~f'valle ~elf:>

"'oveel

t~s

Sf'!">

maal rneer.

Die

se

lfdt-skewe

vf'rhoudin~

het ten

op~i~e

van Duibhmd he.;.taan.

en

dit

het

gelf'i

'

tot .. twN' v·N·woeto-tt•rHlt•

wfr·eldoorloe~~

lui

die

ver·~lag.

Die versing tref Vl'rg('lykings , werker op 100 per uur gestcl ten opsigte van :wk••rt! soortt~ word, is d:c vergelykcnde syfcrs werk en toon dltt eli•• Vt·rskil in van die Amerikaansc werkt'r as volg ten opsigte van die '\'01-gende nywerhcde:

radiotoestelle 597,

katoenvcr-werking 161. skoene 204. ·m otor-bande 329, seep :'S4ti.

\'ER .-\GTER Mnr. D. P. de Lange \'an

Im-m<'rpan hct n•n nuwc Ieser vir cen jnnr g<:wcrf; mnr. P. J. du Toit van \\'ep<m<•r, drie nuwe l<'st•rs vir ·~en jnar elk; mnr. J.

.1\f. Brill van Brits, ecn vir een

jnnr; en .. Republikcin" van Stel -lt•nboseh, twce vir 'n

proeftyd-perk van 'n ·muan<l elk.

Daar word gcbou nan die Os-"ewnbrnndwag.

produksie P<'r mnn-uur vun 131 persent tot 597 r(•rsPnt is. Die gemiddelde \'erskil in produksic per man-uur ts 2.,.; tot 2.!! maal

in die guns van die

Am•~rlka-Hoogoondc 4-17, smelt C'n rol As dit kom by di~ produk ... il' Lant l'llw les•!r \'an Die O.B.

die goeiP. W<'rk met, hernude Y\\'l·r rn Ius \"oorl!;it.

van staal 208, yst<•r- en stan]- van ~tl'enkool - f'f'll van dil' produktc ~oos drnad, g1·n~ed- ha..,ie ... e grondstoww~ in Brittan -ner:>. ' skap, ens. 495, masjincric 347, je - IP die Britte bai1~ vl'r agtt•r. Ons hartlikc dank aan hierdie As die produksie van 'n Brit~c .:;ement 131, motorkarre 518, ' \'aar el'n Brit 2,350 pond

"h't•n-kool per ... kof !ewer, i.., dil'

pro-STATE

~

B

0 N

D

·

1

S WAA R

B

0 R

G

~.~;~~ool;::~e~n s.;:~:n:::i~~~

Holland ..., <ht 3,590 Nt Ill

~~an;

clle

~

Ruhr 3.370 pond pl'r -.J<of. :-.iog p-otf'r is <lie \tr-.kil wnar dit

VI R 0 0 R

L

0 G

S

DEE L N

•

AM E S

E

~

•

1 '>~of

;:enoo~e:~~:o~!7i:i:r~

laai d. if' Holl:~nder ..

to~~·;:;

. 20 to. C. 1

25 ton en <he A~r•kaner" meer a" 50 ton pPr .. kof.

Die ,·erslag meld dat hoewcl

Oie

~<t"llin~

\\at Dit• 0.8.

drie jam

·

geledf'

~t·maak lu~t.

naamlik dal

(lit·

Brit!5e E

t

npit

·f'

in die l'ad 'an

E

ur·ope ...

e

lwrophon

~taan

omdat

Brit-ta

;ljf'

kan

!5

~ien

mn teen

f'lli~e

Europ

e!5e

.

moondheid

OJ>

handt>l~-

en

oorlo~

...

-~t>hi('d

mee te

din~

('11

~

ev

olgl

ik

geen

E:1rope~

e

et>nlwid h

"'g

eer nie.

i~

'er-agterlike mnsjinerie grootliks

LoRD

I

':ir _die tocstand. V<'rantwoorde-hk 1s, daar ook n gecstesinstel-' ling by'dic Britsc W<'rker i.> wat

\'ooruitgang strt•m. Hulle Jdeef

1

•as nan n•routlt•rde b('gript>e en gewoontl'-.. Sfet>nkoolwt'rkt'rs is

I

E-

dt> week nit die mond

van

die Brit

se

mini~ter·

van

!-olatf'hon<h·hetrekkinge

hf't hullt> uit -n~e nil .. aam met

~f'lf hen

'!"tig. In

'

n radiorede het lor

·

d

Salh•hm·y

hf"klE-mtoon dat

Brittanj~ Brittanje J:aan oorlog maak.

~e

Empire

uiteen !:'>Ul

\al indi<-n

Brittanje

hy

'n

Etu·ope~e

federasie aaus]uif

1 Daan~or wa _{... hul lid':"aatskap}

d

d .

I'

·

E

J

J

1

I

aun d.e Statebond d1e

waar-('11

at

It ( It'

:!l'OOI!-ot('

I'UJU{) Vll' ll :!t' 811( 50a W('('~. b • b t l

•· " org - n \\aar org wa '-ll

Hy

het

ook

lt' kenne

gegee

dat die

he~taan ~an

diE>

Statehond

waar

·

vc-rdwyn .. odra die Brit!'e

State-horg

WaS

nut

di

e

domiUilllll!:'> ._e dee}name

aan

di(

•

IWE'e Wen•}door}OC.

bond Uitt'{'ll ml Wf>ens Brittanje

. • • .. '-t' \l'rlor~ Kreep daarop indien

b;n oorbl't>ld Itt> kant teen die in-\OI'ring \an nll\\f'rwetse masji-nerie, en oor die> algemeen bou

die>. :uhf'i<l'<organi'-a'ie~ nik'! van \erandl'rings in \wrktoestande ni~.

Lord Salisbury ht•t gesc: .,In- \\AARBORG \'IR name aan Europe .. e oorloe ann 1 _{hy hom by , E f d}

. . . . n uropese e era-~

·<l•.en Br~ttanJe ?pgaan In '.n

1 OORLOGSDEEL~A,IE , Brit<.c> kant. Sonder dat die '>ie :-.ou ,·oeg. Europese fed<'rasl{• bcteken d1t, . . . dominium'> in die , orige twe('

vanselfspr<"kcnd dat b<•hl't'r oor Dlt 1_~ mtere<o<oant om daarop • .. . . . TEE~ EUROPA

HET W£RELDOORLOG

''EROORSAAK Die ver .. tag 'erklanr dat die Brit-.c> agter!>.tand op die ge-bil'd ntn arbeid verantwoor-clelik was vir die> twee bloe-dige wfrehloorloe deurdat die grotc>r Duitse produksie die m:tg~ewewig in Europa \' er-..,teur bet.

v d d' . b 't •I d. te let hoe die Briht> mini.,tt>r wereldoorloe enlge verphghng

I

sy er e 1gmg l'n Ill c an se _ . \Vat lord Salisbur f t<'r

beleid, sowel politi<'l< as ckono- lidmaatskap mt>t dil' ~Stntc>bond tc>n op.,•gte \'an Europa nan- Y g 1 mies, in die han de van die fcde- a!. waarborg ,·oorhou 'ir dt>f'l-I Yaar het, ~o lui -.~· \'t>rklaring, <Vervolg op bladsy 4 kolom 2)

rale 'regering sal oorgaan. In- -

-<lien dit g<'beur, sal Brlttanje ophou om 'n onafhnnklike soe-wercine staat tc \\"t·es t•n ge-,·oJglik sal hy nfe m<'l.'r in staat wees om sy huidige rol in die assosiasic van onafhanklike soe -wen·inc state \\at ge~amentlik die Britsc Ste.tcbond uitmaak. te specl nie.

,.Brittanje sal <·<·m·oudig 'n onderdcel van Europa word en die ander Statebondslede sal hul eie kol'rs gaan. Hulle

!-.:11 <li<• ttUW<' \'l'rpligting!'. op bulle wit neem ten O!>'>igtf' ,·an die vasteland \'an Europa ongc>ag wnt hy (Brittanje) mag doen.

t;l'ROPESE OORLOl~

TEENSTANDER VAN

0.8. SLU/T AAN

NA DfUR

b

EES VAN BLAD EN

is liewe goeie hand-by-sitt<'nde vriende as jy hulle Hiend wil wees of is. Ek is darem nog ,\'ertel hulle dat t>k O.B. ~eword het omdat E'k nou

I

bekwaam om agter boerdery of eer<. uitYind.da.t di.t'

O.B.

pre-.ies so ~ink -.;oo-. ek al. \ir d~e besighede te kyk solank die afgelopt' h\ mttg J3ar of me.er gedmk hPt, E'll <ht nootf eienaars vakansie hou t n dit

gew~t ht-t nie, en alt~d 'n teenstander van die O.B. \\a..,,"

I

was by so 'n gele<'nthcid in die skr~·f mnr. !U. C. Joubert, 'n vyf-en--.ewentigjari~.- 't>te-raan . B<'thal-d1strik dat ek die O.B.-van die Yr) heid-.oorlog, in 'n brief waarin hy -.elf OJ) Die

O.B.

r blad raakgeloop hct. Di(' d<·ur-inteken en tE'r..,eJfde-rtyd die geld en name \an nog twaalf lees daarvan het my sommer per!-.one in'-htit met die oog op kenni..,making met on.., blad. weer laat ~·oel soos c·k f.:cvoel

WIL NET WOEL

-hct toe t'k die 1<•\\'C \·ir lord Hy spreck die hoop uit dat die der partystel~d <·n Gods 1>ei.=n French en sy troep<~ daar by nuw<' int<'kenarc al hut invloed weer' met ons · - want dan sal Colesberg in 1000 'n bit'tjit.· bai<' .. Ek is gevolglik bevrees dat sal gebruik om die partylose 1 al die uitskt•llcry van broc·r teen moelik gemaak htt. Ons moet hoc goed ons bedoelings ook al bcwind oor scwe jaar te help brocr op 'n end W<'es. God bet die O.B.-nuus onder die Engelse rna~ wees, indien hierdie land invocr. ..Ek het my hand aan 'n wclbehae in ons volk en land '-'Crsprei. Ek is sekcr ons sal opgaan in 'n •Europese federa-~~ die ploeg gesit, en my ploeg en ons sal dit gewaar word so- 60 perscnt van hulle kan oor-sie. dit net 'n stap tot opbr<'- moet vore trek. Ek sal die dra ons die uitsl<cllende, swart- haal tot ons sicnswyse.

king van die Britse State bond O.B. h(']p net .-waar ek kan." smerend<', siclbcsocddende par- • . ,A-. 'n urm mon 20 .. jieling'> sal wecs met aJ die onberekcn~ skryf hy <'ll gaan voort: ₁ typolitickc propaganda uit ons kan >-panr vir dil' ,-erJo.,.,ing en

" et ander woorde, omdat die Brit-.t> werker nie kon kers \' a'!-hou .t·~· die Duitse werker nie, kon Brittanje sy handl'l'ooor-hl't>r'ing in die wereld nic be-hou nie. D:t bet ernstige mili -tt-re. politieke en ekonomie<,e ge,olge gehad wat uiteindelik die w(>reld in twee ,·c>rwoe'!tende oorloe gedompel het. Suid-Afrika se ~teun aan Brittanje

in hierdie

m

·ee

oorloe wa., du., in 8'J'ODd van die saak 'n !.teun vir Br~tse agterlikhei<l op ar-hf'id .. gebied, net !>OOS ons hui-dige hulpverlening aan Brittnn-je in sy ekonomiesc> noocl Pt'r slot van sake sub<,idiering van Brit<,e luiheid i.... Dit wa-. 'n Engets .. prekende, mnr. Robert )lurra~·. wat onlang'! na ~>Y t e-rugkeer aan Europa en Brittan-je ge~ het clat d'e Britte die lui&te blanke volk op anrde is en dat by ge.,ien bet dat Beige van twee- tot driemaal <;Oveel bare gevare wat daarmee saam- ₀. t ·d .. k t I middc gcv:erp hct. Droogtes. opbouing von >.y volk en geheel

h _{ang. . . moct probecr} .. tc ) ts _om or • maar ons ' pu' pe rna d .

r

50 of 150 storms, sicktes onder ~ns mens Suid-Afrikn., dan !>Ill dnar tog ~n r n ,·erwy er a<; t te ,l\loeme dat ons 'ergel't me> t ,₁ . k d'd t . d' . ₁ <'n di<'r 'sal met rasse skrede !>eker b:tif' '1~n <lie ,r~k oue<;' Bntte.

d t d' t d . . . d. par ' osc an 1 a e m 1e '1:0

-.a. If' sus er- omm~um.,_ m . •e gende vcrkiesing in te stoot al 1 ·n·rminder namatc ons in vrede we('" wnt £100 of met>r !.nl gee

I

---

----

---~tatebond son_der emge '~rplt~- kos dit ons ook £_{5 000 aan \'er-}' l<'<'f t•n weer broer en naaste om on" 50 of 100 partylo!.e kan- <Vervo'g van vorige kolom> hng van begtn _tot end ~~ die

I

bcurde d<'posito's ' Dit sal dic lief hct. Onhcil.trap sodra heil didnte in dil'. f'er~okomc>nde ver- d't baat 'k m t d' h d

af_g~lope

twee

were

l

doorl~e vry-

volk wakker skud en me<.'bring

I

intrap. \\'aar ,·rede en liefde kil'.,ing tt' kan -.tel en help em

a:

d'

~~e~ ~

s~ae

•e and

\Villi~

met ons

~eveg

het m e';ke dat ons bv die daaropvolgende . woon. gcbicd die Here sy seiin. dui-.endc> pamflette by elke t nk kte . daea maont en ron

nfdelmg \'an <lte stryd, met m- J · • • • • • ' 0 . . e Y nte - r e na vorc

be:n'ip van Europa.. verkiesing al ons kandidat<' Ott

!s \\

aaragtlg \\ _aar · ns "~t>mbu-. t~ 'c>r..,pret. On~ 1~ op opgeruk word. Nik., word ge-.,Die voortbestaan van die tuisbring en ook die partylos<' pr('dlkante b~hoort me saam .te . d.e regtc> . pad en

°

11

". sal ons wen (leur nik-. tc> doen: moenie Britse Statebond en ons lid- r!'publiek. Vra O.B.-gesindes gaan m_et die partyvloe_k me, • dot>l hf'_retk, want d;e Gro_ot met 'n oop mond wag vir kos maatskap daaraan moct die om geld vir die.. doc! tc skenk. maar dlt soos aile euy,eJs te Rf'glf'r 1 " ml't 0 ""· \ ree~ me. om daarin te val nic. On-. moet hoeksteen van sowel ons buitc- Ek sal self 20 sjielings gcc, bcveg. Laat die Groo.traad beslmt en wotol!

Iandse as ons impcriale beleid aangesien ek maar net 'n oud- .,Ek is amper 75 jaar oud en l~at hullc op dte osse skreeu en .. Een vir alma! tn alma! vir wees. Dit is in ons belang en stryderspensioen het om van tc ht•t my lewelank onder

E~gelsc

I

dl('

pl~eg

Jaat 10?P waar.aan een mo('t ons Ieuse wees en ook in belang \'an d:e volke van !ewe. Dink net daaraan: oor en Skotte gelecf onder w1e <'k hulle die hand geslt bet, Yo ant t elke O.B. moet dit in handel en

Europa." :...; ' 1 sewe jaar 'n \'rye republic·k ~on-' van my beste vriendc tel. Hulle <Vervolg in volgende kolom) wandel uitleef."

fl

BLADSY TWEE DIE O.B., WOENSDAG, 16 APRIL 1952

_n_I~_o._B.

__.__

.

wo_ENS-DAG_, 1 6 - A P - R I L - 1 9 5 2 - l

v~~""di~

'

""(j'~"'~P

die

E~~~

-~

BRITTANJE

BlED 'N

Mm·

t

C

ou Han

de

l

-~~~

Deur Sybrand

!II

P

0 LIT I

EKE L

ES

C!~~~il~i:':n ~~~D::~:r~i:';;;~f b~:!

wil cgter die posisie op sy cic bemocdigend om tc sien dat daar manier interpreteer; en hy wil meermale stukkics uit adv. Pi- 'n stryd teen tPie Appelhof

aan-hicr en daar 'n paar in:;idente . .,Die tweede manier om 'n re-publiek uit te roep en 'n repu-blikeinse grondwet daar tc stcl

<en wat ek sal verkiesl is die volgende:

,Laat die regering met 'n ge-wonc meerderhPid in die Volks-Die wispeltungheid van die pa{typolitiek het hom weer- row sc Nuusbricf in Volks-Die o.B. knoop wat die posisie andcrs

eens in Brittanjc gcopenbaar met die jongste munisipale verskyn. Dit voorspcl miskicn interpreteer. Ek bcskou dat

verkiesings waarin die Arbeidersparty groot winste op die 'n nadcrc samcwcrking tusscn dit 'n verke~rdc bcnadering van raad en die Senaat 'n wet aan-Konserwatiewe ( regerings-) Party behaal hct. Tc oordccl die twcc organisasies icts wat die saak is. As 'n wetsgchoor- necm wat Suid-Afrika tot 'n na hierdie verskuiwing in die plaaslike besture, wat ook op ck graag lanka! sou wou gcsicn same bu~cr van die land vcr- republiek sal prok!amcer.

hct kics nk dat d1.h rege ,·ng ook ,,Laat die regcring- dan vir 'n

partylyne gegrond is - net soos dit in ons land reeds dreig D. . d h d " " r c•

t d k d" K t' p Ch h'll .. aar 1s, on er ui ige om- konstitusioneel en wcttig moet tydpcrk per proldamasi(• regeer

0_{~ he wor ~ af} 1_{~ o·n~~n~a tewe art~ van. . urc 1}

1

standighcdc nie mcer baic tyd handel. As die regering die ge- totdat die grondwet van die re-me oop om n vo gen e ver 1esmg tc wen re-me. Dtt IS egter vir skryf en t . . D sag van die howe "\litdaag en publiek opgetrck is en in

wer-. d. b 1 "k t f ·t . \" I b 1 "k . d"t d t praa me. aar n

₁

~e ble . e

1angn ds e Clt n~e. ·lkee e atngrd•. e1r 11s ~ d~ moet dadelik en gou gt>handcl onkonstitusionccl wil handel, king getrce hct.

( 1e ewmc voeren e par Y '". su e oms .. an Ig 1ec e nte 1e word. Di<> inleidingsartikel van dan moct ek, as gcwone burger, ,.Om die republikeinse grond

-mo.ed s~l openbaar om ~rasbese maatreel~ aan te pa~ ~Hn Die o.B. van ₂ April ₁₉₅₂ slaan ook sckcr maar die gcsag van wet op tc trek moet 'n nuwc

BnttanJe mt sy ekonormese nood te red me. Partypohtiel< d1c spyker op die kop. die howe uitdaag en onwettig Nasionale Konvensie bele word, sal dus ook enige reddingspoging in Brittanje self verydel, ,Met die hofuitspraak oor die handel wannccr dit my pas. En waarheen vertcenwoordigcrs en dit sal die Unie-burger wees wat deur middel \'an swaar- Kleurlingwct is baic dingc wat waarhecn sou dit nic lei nie? van organisasies wat die hele

der belastings en die ontbering \'an noodsaaklike goedere die partyleicrs jarelank vir ons .. Die rcgcring se propaganda geestelikc, ku!turele. en

funk-daarvoor sal moet betaal. Ons dra dus nie meer net die vcrtel het en wat ons al bcg:n dat tlic Appelhof nie die toet- sionele !ewe van die volk dek,

la.ste wat ons eie land se partytlOlitielt op ons afgooi nie, ₁ glo het. die kop ingeslaan. Daar- smgsreg hct nie, kan ek ook uitgcnooi word.

maar ons sal weens ons gebondenbeid aan Engeland nou die storie dat die Unie sc so- nie verstaan nic. As die Unie- ,Dit Iyk vir my 'n baie

prak-ook nog die regstreekse to! moet betaal vir die gebrek~> van gcnaamde proses van konstitu- parlcmeztt, soos die grondwct tiese weg tot die daarstelling

die ,lUoeder

n

m

die Parlemente."

1 sio~ele ontwikkehng onder die bepaal, sek~re wetgcwing !bv. van die republiek.

Bntse kroon lei en reeds gelci 1 d1c Kleurhngwet) slegs op

GEEN VERANTWOORDELIKIIEID het na volksoewerciniteit of sekcrc voorwaardes <bv. 'n

Bob

b

t•

j

aa

n

Ann

.Di•~

I

volk.>gesag blyk nou nie waar te twee-derde meerderhcid in 'n wees nie. Dit blyk nou dat die gcsamentlike sitting van albei 1

P

o

ol

• • • • •

1 Unie en die volk van Suid- huise van die parlement> kan

Algemeen word aanvaar dat dte wendmg In dte Bntse Afrika slegs gedelegeerde 0 ' . deurvoer. dan is die implika

-partypolitiek binne die kort tydsbestek van 'n half jaar te en soewcreinitcit besit. ma., sie tog inherent dat iemand of toegeskrywe moel word aan die bcsuinigingsbeleid van die ,.Die Unic en die volk van icts die reg moct he om te tocts

r~gering, onder meer. ten op~igte va~ gratis geso~dheid~- Suid-Afrika hct net soveel mag of die parlement die voorwaar

-dienste, wat deur dte Arbetdersbewmd verskaf IS. Die en socwereiniteit as wat die des nagekom het. Dit lyk vir Britse arbeider het aile sin vir vcrantwoordelikheid verloor Britsc parlement ooreenkomstig my vcrstaanbaar en logics. En in die lang proses van klassestryd waarin hy opgegroei het, die proses van konstitusionelc wie moet daardie toetsingsreg sodat hy vandag nie meer bereid is om skouer aan die wiel te ontwikkcling onder d1e kroon

I

he? Die Britse parlcment of sit om sy vader land uit sy nood te red nie. Net nadat die aan hom g£>gee of gedclcgeer die Geheime Raad? Nee, dan nuwe bewind van Churchill aangekondig het dat hy die het. Blykbaar is dit die wettige liewer die Appelhof van Suid-gratis gesondheidsdienste gaan afskaf, bet daar verset by 1 _{kenstitusionele poslSlc. En as Afrika.}

die werkers ontstaan en in die steenkoolmyne byvoorbeeld ons wettige en konstitusionele

is daar oorgegaan tot minder werkure per week.

I

regering in Suid-Afrika vcrlang

I

EriH

:•

n

Dit

•

Jf

aarh

e

irl

(en ek glo dat die oorgrotc

Vir hierdie gebrek aau verantwoordelikheidsin moet die meerderheid van die Suid- .,My standpunt is dat die re -partystelsel 'u ruime rekening neem. In die jag op stemme Afrikaanse kiesers verlang dit> gering nie moet ontkcn dat die

is die w~dywerende pa~tye nie in 'n posisie om

eli?

burger

1 d~n moct ons cen van twce Unie Britsc vryheid hct nie, en

op sy phgte te wys me, maar moet bulle hom dte hemel1 dmge doen. Ons moet Of in die ten aansien van sekere sake

op aarde belowe. Hulle buit die ydele en sondige neigings huidigc wettige en konstitusio- voorwaardelike vryheid nie. En van die mens uit vir die bevordering van die partypolitieke 1 nele posisic berus Of ons moet dat die regering nie sy ontken

-doel, en die gevolge hiervan moet noodwendig wees die 'n nuwe wcttige en konstitusio- ning moet probecr regvcrdig demoralisering van 'n volk. nele posisic daarstel. Dit Iyk dcur 'n stryd teen die howe van

vir my die cnigstc twee moont- ons land tc ontkcten nie.

BESKERMHERE likhede. .,Hierdie sienswysc bring ons

Mltg Aie Rer

u

s N

i

e

niks nadcr aan die republick nic. Inteendecl, dit probccr maar net - nou weer deur 'n Gewoonlik bet elkc party sy besondere groep uit die Ek dink nic ons mag . d' stryd teen die howe _ om die kieserskorps op wie se skouers hy na die groen kussings " m Ie

huidt·ge pos,·s,·c berus · D1't prose!; van konstitusionelc

ont-.,Ek wil he dat die nasionale

regering nou 'n republiek moct

uitroep om ccns en vir altyd 'n end te maak aan die konstitu-sionelc krisisse wat periodiek ons land tcister en ons volk verskeur. Nie net ek verlang dit nie, maar ek wcet dat tien-duisende Afrikaners van die

Kaap tot aan die Limpopo dit ook verlang. \Vat is die alter-natief? Bcrusting in die hui-digc konstitusionele posisie. En wat is die konsekwensics daar-van?

,.Dit is klink en klaar dat ons onder die huidige omstandig-hede nog maar net die bobbe-jaan aan die ,paal is. En as ons Afrikaners gewillig is om saam met die Klcurlinge en die Asiate en die Naturelle mee te doen aan die proses van konstitusio-nele ontwikkeling onder die Britse kroon dan ,ontwikkel' ons na 'n stadium wanneer Afrikaner, Kleurling, Asiaat en Nature! ,gelykf' mcnslikc en demokratiese rcgte' sal geniet-want is dit dan nic die bestem-p robeer ry. In ons land was dit nog altvd die Afrikaanse · me.

" is wei waa dat d. t f wikkeling onder die Britsc ming wat die Britsc kroon aan en die Engelse groerJe wat as teelaarde vir die partye moes r 1e mag e 0

die vryheid wat die Britse par- kroon goed tc praat teenoor die elkeen van sy onderdanc waar-dien. In Brittanje, waar so 'n gunstige verdeling.ontbreek, lemcnt aan die Unie gcgee het . Afrikanervolk. borg nie? Selfs in die Unie se bet die partye bulle ingegrawe agter die klasse-walle. Waar volkome is, maar dit is tog ook ,.Nee, Jaat die regering liewcr grondwct gcwaarborg hct nic? die Arbeidersparty hom hoofsaaklik beywer. vir die belange waar dat daar aan d!e uitoefe- die howe met rus Jaat en reguit ,.En wannccr hicrdic gcmeen-van die gewone werker, bet die Konserwatiewe Party hom ning gcmeen-van die magtc of die vry- vir die volk se dat die Britse skaplike bestemming bereik is, weer beroep op die steun van die base en die middelklas. hede ten aansien van 'n paar vryhcid wat ons hct nie vol- sal die Natallers (om maar die

Die arbeider bet dus op llOlitieke gebied 'n beskermheer in sake, soos byvoorbeeld die regte doende is vir d:e bcveiliging van mense te noem wat ons

Afrika-die party ge,•ind vir sy onvaderlaudsliewende en sefsugtige van die Klcurlingc en van die blank Suid-Afrika nic; dat kon- ncrs beskou as voorbeelde van

begeertes. Hy het heeltemal afg.eleer dat

.

h

Y

ook pligte Afrikaanse en die Engels£>"taal. stitusioncle ontwikkcling onder die rooiste anti-republikeine in teeuoor die samelewing en sy vaderlan<l bet. Die party bet sekere voorwaardcs verbondc is, die kroon •n lee dop is; en dat ons landl saam met die Indil'rs

net nadruk geH~ op sy ,regte" en die gevolg vandag is dat naamlik dat daardie regte nie die tyd nou aangebreek het om en die Soelocs na die stembusse

Brittanje dodelik krank is - so krank dat as dit nie vir

I

vermindcr mag word sonder •n 'n republiek uit te rocp. moet gaan om parlementere,

die liefdeshulp van sy Empire-lan<le was nie, hy reeds as twee-derdc mecrderheid in 'n ,.Die nuwe wettigc konstitu- provinsiale en munisipale

vcr-moondheid van die kaart sou verdwyn het. En selfs in gesamentlike sitting van die sionclc posisie wat ck verlang, teenwoordigers te kies. En

hierdie lllll" van ondergang, wanneer die dominiums kramtl- Volksraad en die Scnaat nie. Die is die omskepping van die Brit- hullc sal nle daarvan hou nie.

a

~

t

i

ge

JlOgings aanwend ten koste van hul eie werkers om

I

moeilikheid is nou juis dat

hier-1

• sc Ko_ninkryk

v~n

Suid-Afri_ka

Brittanje uit sy nood te red, weier die Britse werker om die voorwaardes dit in die pra~- tot. die Repubhek v~n

S~Id-1

l

{ies So

mm

er

1,.0ll

sy deel te doen en dreig hy met stakings wauneer voorregte tyk onmoonthl< maak om d1e Afn~a .. Dan ve~val_ dte Bntse

van hom afgeneem word wat nie in die dominiums bestaan

I

kleurvraagstuk op tc los op 'n Komnkhkc konstJtusie wat

van-nie. ~ysc wat die blanke heerskappy dag om; wettige konstitusie is

m ons vadcrland waarborg. en kan dit vervang word met 'n Die Arbeidersparty mag as gevolg van sy uitbuiting Daarom se ek dat ons nie mag rcpublikeinse grondwet wat dan vaR die luiheid en selfsug van sy stemvcc binnekort weer berus in die huidige konstitu-1 voortaan mrs wettigc grondwet

· I ·· · · d d' sal wecs ..

,Nou se ek. Gee hierdie mense sommer nou die kans om te kies: of die republiek Of ikabod op blank Suid-Afrika. Ek glo nie dat hulle sal kics nic. Ek glo verdcr dat hulle stof sal opskop as ons Afrika-aan bewind kom in Brittanje. Dan sal nog groter oproepe

l

510_ne e P081~1c me om at te ·

. . . Bntse vryhetd wat ons tans

be-aan dte d~mmmms om hulp nood':endtg daarop volg .-:- en sit onvoldoende is vir die be-I

Tu•e(> ,

U

cmie

r

e

!

ners die republiek kies. Maar

ck glo ook dat hulle in hulle ,.Hot> kan dit geskied? Daar J harte dankbaar sal wees dat die

is twec moontlikc maniere om blanke tockoms vir hulle en dit te doen. · hulle kindcrs nou ecnmaal be-waarskynhk gegee word. ~laar d1t sal goed \vees v1r ons vciliging van blank Suid-Afrika.

volk om te onthou dat Suid-Afrika daarmee die werk- ,My standpunt is dat ons 'n slmheid van die Britse volk subsidieer sowel as die rekening nuwe wettigc konstitusionele

betaal Yir die dwase Britse partystelsel in Brittanje self. posisie moet daarstel wat

wei voldoende is vir die bcvei- .,Die eerstc is dat 'n sterk en vcilig is.

~laar laat wat in Brittanje gebeur, ook vir ons 'n ₁liging van blank Suid-Afrika. invloedryke deputasie na die .,Ten slottc wil ek aansluit by

waarskuwing wees. Ons sit opgesaal met dieselfde Britse Ecrste Minister ga~n en van die hoofartikel van Die O.B.

J

'e

r

kee

r

r

l

e

Bena

de

r

in('

hom cis om soos volg op te tree: waarna ek verwys het; ek wil

partystelsel waarin partye teen mekaar bie en die pragtigste ~ Sy ministers van verdediging by clke Afrikaner pleit:

Utopias aan die kiesers voorhou. Ons sit met vraagstukke ,.En omdat ek so dink kan ek en justisie te gelas om die leer ,.1\Ioet tog nie die stryd vir wat sekerlik groter is as die van Brittanje en clit sal nie nie saamstem met die standpunt en die polisie in gereedhcid te die republiek verruil vir 'n opgelos ·word as ons net ons geriewe aandagtig bly nie. van die Nasionale Party-rege- hou: dan 'n republiek te pro- vrugtelose 'itryd teen die howe

Tensy 'n aees van otloffering aangekweek word _ wat rin.g van dr. D. F. Malan nie. klameer en dit oor die radio aan

1

van ons land nie. Dit sal die

, • • ,.., • . • • • r . • , . • .. J Die regering wil blykbaar die te kondig; en Jaastens om die Afrikanervolk niks baat nie en

oumoonthk_ IS m dte d~mpkrmg '.an ?•~ part~stelsel - sal huidige konstitusionele posisic

I

gevolge van sy optrede tc staan. heel moontlik net die Verenigde ons volk m

!-.Y

nalopmv, van hgspteeleude l)artybeloftes

I

van die Unie onder die Britse Ek glo ook nie dat daar danige Party-opposbie aan die bewind

uiteindelik versterf in die wot>Styu van ondergang. kroon handhaaf. Die rf'gering ,gevolge' sal wees nie, miskien 1 bring."

/

GEKLASSIFISEE«DE

ADVERTENSIES

TARIEF:

Bo.lahoudellke Ken.nJsrewtnga:

(Verlowlng, huwelik, geboorte, atertgeval, In memoriam, gelukwen-slng, ens.) ld. per woord; minimum 2/6 per plasing. Vooruitbetaalba.atr. Vir herhallngs 2'5 persent a.fsla.g. Handelsadvcrtensles:

II

DIE

O

.

B.,

WOENSDAG, 16

APRIL

1952

0.8. MOET OORWEEG

isoosOn~Les~~~j•

1

OM REPUBLIEK SELF

i

Dit

S

ie

n

TE BRING

I

----~---1

kom:ste £60 of mePr per maand is nic. En om die pcrsent-~lnr. , ~-Ierman Luitiugh, Pre-' Met die volgcnde pos stuur ck gewyse toediening van Jewens-tona, skryf: 'n bcle aantal nuwc intekcnare kostctoelae ook op die hoiir

in-Langs hierdie weg wil ek die v•r- die O.B.-blad. komstegroepe van toepassing te Torch Commando baic dankie maak is dwaashe1d ten top

ge-BL

ADSY DRIE

Help

u

Ook

?

Baie

I

esers van o

n

s

b

l

ad

het

h u

I

I

e

i

ute

k

e

u

ge

ld

reeds

betaal.

So

d

oe

n

de

h

ell> bulle o

m di

e

id

eaa

l

van

'n

rep

u

bliek

nader

t

e

bri

n

g. Aan

hulle

se o

n

s:

Dankie, daarmee bet u ook

'n

daad

verr

i

g.

Eerste plnalng 2d. per woord. VIr berballngs 25 pers~nt afslag.

Intekengeld op ,Die O.B." (ver-slcyn weekliks): 12/6 per jaar of 6/3 per 6 maande. Voorultbetaal-baar. Stuur advertensiegeld, bestel· lings en intekengeld na VOOBSLAG (ED~tS.) BEPERK, l'osbns 1411,

KA.APSTAD.

se omdat hullc op bulle de

Du

u

r

t

e

t

oes

l

a

dryf." Allereers is dit nic juis

1

1 onkost!' dwarsdeur die land die .

g

dat

toe~acs p~rsentgewys

gedoen

gcmoedere van die Boervolk

v

d

d

•

word n1e. D1t word bercken op

Daar is ander

wat dit uog

nie

gedoen

bet

nie. Aan

bulle

sc ons: Deur

u

ver-suim

bel}> u om

die en

i

gste

ret>ublikeinse

stem

i

n ons

weer gaande gcmaak bet, en die

e

r

e

•g

'n maksimum-basis van £400

Afrikaner weereem; daarvan be- per jaar <in die staatsdicnsl wus gemaak het dat die eeuc- Staatsamptenaar, Tvl., skryf: . en of 'n pcrsoon nou 'n salaris J

I

oue stryd nog me befiindig is Ek bet met belangstelling die ~van £400 per jaar kry of £1.200,

nie. Hier in Pretoria bet dit artikel van ,Vcritas" in Die O.B. die toelac bly in albei gevalle rof gcgaan. Daarom is dit vir van 26 Maart gelees insake prcsies dieselfdc - tot die er-my onvcrstaanbaar waarom die duurtetoeslac en Jewenskosle. gernis van aile amptenare bo Boervolk nie weer in hulle Met die inboud as geheel wil gcnoemdc kerf!

land te

smoor.

1\IEUBELS

~IELUF.I,s.-Beter Meubels teen bll· liker pryse. Babawaentjies. stootkarre-tjies, drlewiele, unoleums. tapyte, ens., ook altyd in "Voorraad. Geen katalqgus. Meld waarin u belangstel. - VlSSElt-~IEURELS, Lang-strnat 179, Kaapstad.

3/12/11

RADIO

LOUW t;N LOUW, die Beroemde H.adio-iogenleurs, slaslewe,a:, l'a.row, verkoop en herstel Radio's en Elektrlese Toestelle. Gereglstreerde Elektrisiteits-aannemers. Foon 9· 8435.

HORLOSIES EN BRILLE

massas by die O.B.· aansluit nie. ek _graag saamstem maar ek wil Wat .. Veritas'' klaarblyklik Soos 'n lid van die H.N.P. nou dadclik daarop wys dat die loon- vergeet is dat die koopkrag van die dag aan my se: .. Man, en salaristrekkcr tot dusver die ons geld, konserwatief bereken, Luitingh, a! wil ek nic 'n lid ' grootste las van die vcrhoogde met die hclftc verminder het van die O.B. wees nie, is ek tog' l1cwensduurte gedra het en nog terwyl daar verkcerdelik gc-bly dat jullc daar is!" Onwille· dra, soos min. Havcnga ook te- hamer word op die Jewenskostc keurig dink eli dan tt-rug aan reg opgemerk het in sy jongste wat gestyg het' 'n Pcrsoon wat die dae 75 jaar gelede. Toe was begrotmgsrede. dus vandag 'n normale salaris daar 'n Genootskap van Rcgte ,.Veritas" skryf o.a.: ,Maar van £600 per jaar ontvang moes Afrikaners. Hulle gctalle kan hierdie noodsaaklikbeid <van £1,200 per jaar ontvang om die-met die van die O.B. vergelyk Jewenskostetoclael is nie van sclfde Jcwenstandaard tc

hand-word- min. Maar dit was hullc tocpassing op mense wie se in· (Vervolg in volgcnde kol.)

v~!~/ J.~~2:~ir u;or~~!\!:;"s::~rift!: \~at vasgehou en gev~g hct

Verkoop en repareer. Persoonlike a~M~· Vir hulle taal, nl. Afnkaans. dag. 19/9/TK Toe was daar ook die mensc

haaf as voorhecn. Hy ontvang egter tans < na die jongste bc-groting> £920 per jaar, d.w.s.

m(•er as £20 per maand minder as die regverdig<? m1mmum. Vergclyk hierteenoor d1e verho-ging in pryse van sy verbrui-ken;gocdcre <of die verhoging wat ct:e produsent tocgeken word>. Ek nocm enkcle

voor-bet~lde: Koring: £1 na £2/10/-(150 persent>; Miclies: 10/- na £1/10/- ( 150 persent): 'n Slag-os: £10 na £30 <200 persentl; 'n Pak klerc: £8 na £20 <150 persentl. GRYSHARE

GR\.:SH.AR.Jo; herstel, skilfers verwy· der, haregroeL bevorder, jong voorkoms verseker, dlt waarborg OR\'SH AAit-WONJlER, die jongste kunsmatige w~reldwonder haar- en kopvelvoedlngs· mlddel u. Skadeloos, kleurstofvry, t>t· per bottel. geld met bestelling. BOERE·

GENEE!>.~llDOELS, Posbus 4272,

Johatutesburg. Cl/9/49

Gzye!ULre en baard binlle een maand tot natuurllke kleur herstel or geld

terug, vry van kleurato!. Bevorder

llaoregroel, verwyder akllters. 5/6 per bot tel, posvry. Kontant met bestelllng. Die B<lerevroo, Po!lbue 1ll69, Johannes·

bu.rg. GH/6/50

1\IEDISYNE

Verwyder die wortel vao u kwaal or siekte en herstel u regmatige erfenis GESONDHEID. Ons beskik oor die mlddels en behandel aile slektes. Skryr,

inligting gratis. - BOEREGJ:NJ:Jo;~.

)liDDEJ~S, PBSbU!4 4272, Joba.ruu~sburA'.

Al/9/49

SIEKTES en Kwale wrban! Opera-sles vermy en gesondheJd herstel. Waarom dan sal u Ianger ly? Skryf, meld besonderhede, raadpleeg Uie B<>ere-''l'On, Posbus 1fJIJ9, Johanne~burg.

(Nr. 2)1/9/49

Besoek ons Tak In die

Wandel-rang, Groote Kerk-gebou, vir

Radio's, Elektriese Toestelle en

Meubels. Skryf aan ons

Pos-bestellingsatdeling, Phil 1\forkel, Posbus 2721. Ka.apstad.

CA

NL

4~

~

·

~

DIe· VAN STEMPEL UITKOMS WANT BY

S A

N

I.

AM

I S UITKOMS VIR ELKEEN

Dit is in tyd van nood dat 'n mens na jou eie

mense soe~ . . .

Dit is in tyd van nood

dal 'n mens jou eie mense

vond -

ny

Sanlam

Maak voorsorg vir

uit-by SANLAM

·-5

koms

2

*

wat gese het dat Afrikaans 'n kombuistaal is, en dit hoort nic

tuis in die voorhuis nie. Hierdic

paar manne het volgchou, en vandag praat a! die

afstamme-linge van daardie clemente AFRIKAANS. Nou ja, so sal dit ook met die O.B. gaan. Oor

75 jaar hicrvandaan sal ons 'n

Boere-r.epubliek he waar

Afri-kaans die cnigste offisifil~ taal

TiCn Jaar Gelede

I

,DIE STRYD OM DIE ORDES"

Op 1

5 At>r

il

19

4

2

h

et

Di

e

O.B.

'

n b

es

ko

ui

n

g gep

ubli

see

r

\'a

u dr. H

. G

.

S

tok

e

r

se

b

oe

k

, .,

D

ie S

tr

yd o

m d

ie

Or

des."

Di

e

bl

a

d

he

t

o

n

de

r m

eer ges

kr

yf:

gaan wees, en die Vierkleur .,As voorbeeld wil ck net 'n

-Sou dit nie regverdiger wee.s oom eers van d1e produsent tc verwag om met 'n klciner wins-grens tevrede te wees, totdat die vorige ewewig weer bcreik is nie? Is die winsgrens van party~produkte nie miskicn

ef-fcns buitcnsporig nie? <Die Sappc fluister reeds dat die Kabinet in die eerste plaas be-staan Uit produsente en in die tweedc pick uit Ministers' l weer sy regmatige plelt gaan in· paar aanhalings ncem. Op

blad-neem. Dan sal diegcne wat die sy 269 stel hy ongcveer die

hou-O.B. vandag beswaddcr ook

I

ding wat ons teenoor stelsels in ,

Beier Tabak

*

seker Hoesanna wil skree. andcr landsc moet inneem. Dis

Ek is daar oortuig van dat die geen vyandige houding wat alles groot massa Afrikaners nog as vreemd wil veroordeel nie:

.,teg" is. Die Ieiding wat hulle ,Die ontwikkcl:ng van die Cal-egter nou kry is verwarrend en vinismc hC;t die Calvinisme nie vaag. Dit kan nog nie by hulle net aan bomself te danke nie. dcurdring dat hulle party 'n ge- AI die ander stelsels sock ook daaritewisseling ondergaan hct oorwinning van wantocstandc, nie. Die Boerevolk sock net en hul pogings om die wantoe· die regtc Ieiding en hy sal wys ::,tande te bemecstcr, m.a.w. hul van watter stoffasie hy gcmaak idcologice of stelsels bevat

is. waarhcidsmomentc wat dikwels

Baie kerels van die party bet juis bulle, en nie die Calvinisme my gevra: ,.Maar se my, hoe ontdek nic. Dit moet ons eer-meen julie om cendag aan die lik erken. Die Calvinis gee aan , bewind tc kom ?'' Ek bly hulle a! dergclike waarheidsmomcntc nog 'n antwoord skuldig. Daar-; egler hul pick in sy stclsel. om vra ek vandag: Is die funk·~ Hi c r die waarheidsmomente, sie van die O.B. vandag alleen ' necm hy van die bctrokkc stel-: om die republikeinse doelstel-, sci oor, nic omdat dit aan die I

linge te propage('r, of stel ons stclsel beboort nie. \Vant die

I

dit nog ons doel om eendag die stelsel vervals die waarheids-' bewind oor te neem? Ek boop momente deur hulle te oordryf, : dat albei die gcval is, andcrs ₁ te verabsolutcer en te vergoddc-₁ kan ek nie die doc! van ons be-I lik Maar omdat hullc waar-1

staan sicn nic. I hcidsmomente is, boort hulk in j Ons het alreeds deur middcl die Calvinismc tuis. Die Cal-van 'n party probcer om ons

doelstcllinge te bevorder, en die gevolgc sal nie Jig vergeet word nic. Dit het getoon dat ons op eie kragte moet staatmaak. Dit bctekcn organisasie en uit-breiding en vcrsterking.

By die meeste Afrikaners het die idee skynbaar posgcvat dat 'n volk aileen sy politiekc regte kan verkry by wyse van die 'konstitusie. Daarom durf mens die idee van ·n staatsgrccp nie te bcrde bring nic.

Dan bly daar mynsinsiens net ecn logiesc ding <lor, nl. om volkvcrteenwoordigcrs na die parlcment toe tc stuur en dan met die ,stem'' aan die bewind

te kom. Daarna kan 'n mens haastig ,huis skoonmaak en rcgm&ak." Stelselmatig kan die res van ,.die volk" dan kcnnis maak met die beleid van 'n Boere-rcpubliek. Miskien kan mens aan so 'n stap dink wan-neer die huidige bewind as gc-volg van hulle agtcrlosigbeid van die kussings gelig word. Moontlik sal die volk dan self ons weer opsoek. Graag sou ek u opinie hieromtrent wil hoor.

vinis neem met ander woorde van daardic stelsels terug wat poten.oieel altyd syne was.' "

Die kommedant-generaal het dcstyds dr. Stoker se boek by O.B.-lede aanbcveel as 'n lei-draad op ideologiese gcbied.

Is

Goedgekeur

Die Engelsc per.s in Suid-Afrika is baie ontevrede oor die nuwe medaljcs wat deur min. Erasmus vir Suid·Afrikaanse vcrdienstes ingevoer is. Die

Cape Times vcrwyt die Minister

dat hy nie Engelssprekendc ver· teenwoordigers uitgenooi het om die ontwcrpe goed te keur nie. ,Sodoende sou Suid-Afrika ten minste dekorasies gehad het wat goedkeuring wcgdra," aldus dic•blad.

'n Bt>rig in dit- Engel'le pers

'n paar (lae tevore het egter

ge-meld dnt die medaljes vir goed

-keuring ann die Britse koningin

~·oorgeli' was t>n dat sy dit

aan-vaar het. Is dit nie genot>g ~·ir Brit--e 1ooentiment nit"?

maak Beier Sigarelle

ommanoo

Suid-Af .. ika

~

siga .. et

*

Die Vervaardigers van Kommando is die grootste

ver-bruikers van Suid-Afrika se eerstegraadse tabak.

BLAD~Y

\'IER

DIE O.B.

,

WQE:-;SDAG

,

16 APRIL

1952

Volk Begin Afkeer Kry

V

an Partypolitiek

Dit

i ...

ht•mnt•tli~t·ml

om

.

te :!'>ie-n

hoNia:

dit•

~aadwid

Yan

dit•

oor~o•·

\\um·dt•

\\at

'~ylt•

#-!t•ul.

j.

8.

i\1.

Hertzo~

in 1912

uitge

... JH'f'f'k

lu

·

t ..

ft•NI ...

nwe•·

t•n

IIH't'l'

tlt•ua·

dit•

,

-

olk

be~ef

\\ ord.

In "'Y ht·r·•wnult

•

Ope Brit•f

aan

di~

\f&

·i

katH'I'\ulk

lwt

~f'nL Hertzo~

ondt

•

r· nwt•r \

cr

kl

aar: ••

Bit

•

denwkt·a-tit•

..

t• padt

•

mc

•

ul4·t·c•

pat'l)

i~ r·eed~

lanka).

u ...

dt

•

ugd

t•

likt· mitldt

•

l

tnt ht•\urdt

•-•·ing

'au

'ulk

...

wt•Jvaart, uitgedieu en

i

...

dit•

tm

•v

l ug

...

cuu·d

gt·~

m·cl 'i

t•

fi..,

t•u

f'it•hc-hmght•t·anwudt•

politici

en

a~piranl·pulitit•i:'

,

·

u \Vt

•

t

•k

of

~al

gt>Jede

lwt die

volgf•rult•

hl'it•f

van mm·.

A.

M.

St•r·fou-tt•in. lukaui

,

Fourit·~lmrg,

in ven.kt•i

('

kot•r

·•m

lt• in

nn ...

land

't•r· ...

k

y

u

:

.,DIP lnn&te lien of twlntig jnar h< t ons met bclangstelllng di<' nsultatc van die \'l'rsklllen-de rPgerings gevolg om tc slen of selfs ePn van hullc ten vollc In <II£' helung vun ons land Pn vollt kon gewc•rk hct, maar daar Is m•t c£'n gC'volgtrckklng: dat

j:l't'll ami it ot•l<t• part~ rt'gt•ring

'olkmn~ in clit• lwl:an~ nm on~

l:tml t•n \Oil< lmn \\l•rl< nit>.

bu:ting van ..,t'ntimt•nt en uit· buiting Hln ... itua ... ieo; tt>t•n

nw-kaar 'ir politit·ke 'oordt•t•J. As danr nic uitscskt'i kan word met die soort ding nic. is dil hoog tyd dat danr 'n sentrale party kom om weer 'n bietjie balnns In ons politicke !ewe

tc bring."

H>LK \'ERl.A \f

)la~!'ing van Sl'grt•gnsit• nit•. Segrcgasic kan niP nwt Pen rwn-nl•strPcp dt•urgt'VO<'r word nic. Dit Is 'n langlcrmynsc bPleld wat oor mlnstt•ns vy!tlg jaur t'al strck. En selfs nndat dit• pro-ses voltool Is, kan wcrkgrocpc nog altyd tocgclnat word om d'e blnnke I;Cbi('de blnne l<' kom, soos \'andag met die mync

ge-bcur.

ENGELSSPREKENDES

VERKIES ,DIE STEM"

IN AFRIKAANS

Dit \\il 'oorkom of dit En~t·J..,..,tm•kende-. ' erkie-. om ,.Die St~m ,·an Suid·Afrika" a ... \Oik.,lit'tl lit'\H'r in Afrikaan.,

te .. ing a-. in Engel-.. In dit• t:n~t·l"'• llt'r.., j.., heelwat kom-mentaar p,elener oJl die Ht'~t·rinJ,:; "t' poJ,:;in~ om Die Stem

in En~eb te ,·ertaal. Die ht·-.nar(• i.., nh• tt>t'n die feit dat

Die Stem vir die En~t·J..,t• on:utnnt t•mlik j.., nie, maar teen

die J)raktie-.e -nof:'ilikhedt• mn dit g(·l~ ld~ dig 1'-aam met Afri-kaner ...

te

"'ing 'era I in dit• onlwlwiJH' 'orm wat dit tan-.

' ertaal

i.,.

In 'n hoofartikd verklnnr die Cape Times dat die oorspronlc-llke lied van Langenho\'t n sc krag juis Jc in sy cem·oudig(' taal, in sy ecnlcttt•rgrep ge woorde l'n in die rcgstrcck u

natuurlikheid van sy b cldl'. ,Uit> geht'el hP.t 'n ~cr1h1•ld 'nn trant en .. t~·I wat dit• luu1d Hln

'n ntee.,ter O)lrnbanr, I'JI dit Is

ouk uit .. r-. "in~:haur." OJI h t'r<lil• puntt- fan! die u~rtnll 111:, 1•11

waar "innt' lt·lterlik

'1

rtnnl Is

- en dit i-. nodig om dlt• l:l't•s

hy ernsllg twyfp) of die VPrta-llng so singbaar is as diP oor-spronkhkP n raJ omdat nie ccn van die versrc;>Js met ecnder::,e klnnkP clndig nic. \\'aar die Afrlknnn3 onderskeiddik cmdig ml't .,Sl"'c," .,\\"tl." en ,g('c," cin· dig die Engels met ,round;' .,earth" en ,resound."

•• l~k '4'rl<:e... om ni~ in •n

1.anwl"'m" t•• "'~" waur nllw.l

\l'rla!in~" tPrgeh J, gesing \\Ord

uit•," j., '~ ge\ ol~:trekkinl;'.

, Dlt hct at kt..'Cr op k<'cr ge-b ur dut die opposlsie m<•t di(' oog op propaganda en politit•k•• munt die be te voorsttoll~ \'tln

In DiP Vadcrlnnd skryf Nit: MOO:'\TI.Jk :'\II: daannn t•· hehou - is dlt 1 ••

II.} wy-. t•J:ter daarOJI dat Ult·

""ft>m diP 'ori~:t• Sondag in eli••

Engels~· kt>rk (st. Cit•orgt•'., O:llhetlra)) in .\frikm1n.,

gt'-sing is, ,.1•n tlil bet bale mooi

geklink."

,:'\lePster l\larhat" soos volg: _.... .. _{1 nnr c} k _{vrc s dnt ons party-} -.ingbaar nif'~

,.Rccds as !\tudent In die Vol- _{stPIS('l oo dlt vandng fungeer,} die rC'g<'rendc party bcstry ~n kf'kundP ann die Universiteit nit" In stallt IB om 'n vyftlgjaar-ln b lie gcvall(' \'Crongt'IUI<. Stcllcnbosch vyftien jaar gcl('d(' bcl£'td ann t" pal< nle. Dit kan

Die bind luit af met die

op-merking: ,.Ons ultcr nil' hh:rd1c kritiek in 'n gees vnn \yand-D! t d · It het Pk tot di£' gevolntrekking II 1

.. e y was nog noo so ryp ., a P£'n gee ncn word a die nntu- skap tccnoor die komlt _nte.

· d t t lltl k gekom dat total£' scgregasie die ₁₁ bl · ₁

ns nou me n ons pnr ypo e rc 1 pro t'Pnl uit d c partypoli- wat sy bes gcdocn bet met die

mo _c t be;:_{~ n '} 1• d g _. 0 _{ns m} 0 t _me t Pnlgst•• _{was dit no"' steeds·} oplo~sin~ '"· _{vir my} Danrnt'i tl k _{ver- e gp} 1. _{lg worcl "" as 'n nasio-I matcriaal tct sy bl klkkmg, en}

dtc> volgcnde vt•rldeslng ons bcs- ., nalt• vrnngstuk lJPskou word. wat dw ondot•ltrcffcndh• id lP manJlC Volksran•l toe stuur, stommend dat get-n politlkus ,,Dan sal ool< nlPl \'rttg g(•.- •

{ • I' · k daarvan self Nkl'n. ()it!

H!rt:t-ongc>!lg nun wattl'r party hulln met gesag, 0 _{n po itle e party brulk Jmn word van ons}

dt·s-lwhonrt. of 'n sterk dagblad dit sy be- k dl ling ~tal voorlopig dt•ug om dit'

lciclsank gemaak het nie. ~~~ ge talent. wat buite die krimpencll' gt•tul .-.•ntalig•·~ h•

,.N1i afloop vnn so 'n lft•rldc- polltlekP terrcm hcwc<'g. Ons lwlp om Dh• i-.tt>m tt· _{.,;11 .. wa}n

-. 1 d'

v

II _{11 1} .. Ongt>lukkig het on., blnnke-. k ₁₁ "

smg <nn 1e o <srnn< C< e 'n an

a

ccn hie! Pn hoop dat so net>~ <lit !:l'"l~~'''' word."

nuwc grondwct opstPI. Dan at- "0 _{vero,trengel gerank in politit•· lets sal g1 beur, anders vrecs ek}

lt•en sal hit•rdit• mannl' vir on!! kt>r) en i., 0_{11 " 'iO lamgt''ilnnn dit• ••rgste vir die witman in}

I

_{'n ;\lcdc\nr}<t•r \'an die Cap<'}

lnnd t·n \'Olk kan do<·n waarnn drur ons politieke party'itt>l'<t'l Suld-Afrlkn. Times skryf In sy rubriek na ons so bitter lnnl< at v1·rlang. iodat nit> cen party dit durf wang t• f d p J

Sch~man,

aanleidln,. \'an d!e vertaling dat

' d · b I 'd k " ro · r. · · ~ ..,

,On., ga.an lt'n ,&:'rondt> t•n om '0 11 _{ra'ihC'it" eel " we.,. vrotl•r \'tln dlt• Unlvcrsiteit Rtel·}

'uid-Afrika i., H'rdt•t•l in \)nn- .,ie nan te durf en te pr_{obl't'r 1 b} h

dt•ur\oer nie. t•n osc • _hct ongcveer 1935, in

digt> kamJl!'. On" H'r\\.llt \lin . . . samt•werkmg met andcr de .. -on" m~r bt>kwnme mannt- om ,.Kap1tahstiese belange Stl'ek k di , ₁₁ d' . na \Ore It> kom t'n dot- ,

00rtou \'as ,·oor die kwessie van .goC'd· un gt's, n vo c

1

gesegregas1C-te nPPm, t'll on... uil hirrdie koop nrbeid.' Maar dit is nil!

pl~n

mt•t kaartc

"~

at opgestel.

eUt>nde uit tf' lt'i." nodig om hierdie .go('dkoopj Htcrdle plan is in n lesing nan

Vl•rlede Wt't•k htt mnr. J. T. Cloctc van Tadcastcr I!OOs volg daarop rengcer in Dagbrcck:

,Ek is dit rourend met mnr. Scrfontcln omtr<·nt pnrtypoli-tit•k 1•n hmd!lrt•gl'rlng. Hy Is st'kcr nlc die < nigstt• wnt so dink nil'. Onclt•r dil' huidige ~;tclscl is di<• uitgangspunt v1•els

t~· \'C'cl hoP om aan diC' b1•wind tc kom of hoc om nan die bC'-wind tt• bly, mr.t dlt• ~·voiK dnt langtl'rm) n.... hoUwl'rk wnnrin gf'f'n oomblikJ:kt• politil'kf'

,•oor-d~"' "tf'ek nit', kf'f'n anndag kry

flit'.

.. nil' l't'n part) .. tf'l 'oor, t'n dif' nnder opponef'r outomatie-.,

f'n dif' publif'k .. ., helt> uit!Qk

word ult )ll'r .. pektirf geruk t'n

benewt•l dt'ur t-en..,~·di~te

'\Oor-.. tf'llings, h:alwf' wnnrht>df',

uit-arbeid' te .\'erbeur met die toe- <Vervolg in kolom

:n

Statebond is waarborg

(Vervolg van blad~y 1, kolom 4) po .. i~ie op di~> \~tort'ldmarkle tf'

nagclaat hct om tc mPld is bandhanf tef'n oplcomPndf' Jo;uro·

dat die Britse dominiums in Pf'"~' ml'dt>dinjting. En omdat albei di.e oorlor nie vir Europa

geveg hct nie, maar vir Brit-tanje tet'n Europn. - of at-tans die grootst(' dt'l'l van

Europa.

Britlanje nog stN!ds kans slcn om op die skouers ''an sy Em-pire staandc te bly, i11 hy on-willig om kragtc m1·t Europn te vcrenig - wat pt'r slot van snkc die enigstc ultweg tc1•n

Euro-In albC'i gcvallc is Statcbonds- pesc verslawing l'n v1•rvnl kan kragte gcbruik om Europa tc wces.

\'erwoes. En die oor-aak van :\fOET BRITTAJ\,JE UWIXG

hil'rdit> dt>t>lnamt' aan Europe<,e

oorloe wao; jui" om clie B.Til<it'

oppt>rmag op mil:tfrt' f'n han

-deJ ... g.-bif'd in dit' wi-rt>ld tf'

bandhaaf. Die Statt>bond wa<;

Suid-Afriku "C' lidmaat..,kap

nan dip Empirt- \er-.tl'rk du'! Brit'<f' \~and .. kap let'n Europa f'n '"rhna., duo, onrt'g .. tret'k., die 'n in.,trument in Bra .. ,. handt' o~rll"\\f'ring 'un Europ:t nan die om Brittanjl" "" onaan\·t>gbare Oo .. tf'r"f' kommuni.,mf'~ In plaas vAn Suld-Afr1ka

onvoorwaarde-B

R

J

LLE

: llik aan die Brltsc oorlogswa

Brinr u oogart<; <,e 'oorskrifte vir briDe na ous.

( \1<'nolg \'an kolom 3)

studcnte onder bcskcrming van dte Afrikannsc Nnsionnlc ~lu­

dent('bond uitt·engcsit en is Inter in dil'! Jyfblad van gcnocmde orgunisasic gcpublis('er."

Dit is maar dric voorbeclde v11n talle ull!!prakt• en brlcwc van Afrikaner:!, Afrikaans- l.'n Egclssprckcnd, wa.t seifs in partylwt•rnntt• wuar:;ku teen die partypolitiPk.

GOEIE WERK TEEN BILLIKE PRYSE.

GEH()OHAPJ>AHAAT

OOK

L""

\'OORRAAD

l

teen .. kommunisme" te haak, behoorl Suld·Afrikn se bf'leid tc '''('es om Brittnnje tot ~ame­

werking met Europa te dwing <'n daardeur die kommunisme die IOI'f af lt' sleek. En die bt't.tl' dwan~lcltlt>l t.ou \\f'e'- om uit It• trt•t> ult dit• Stutebond en dit> I' it> kof'r., tt' 'olg wnnrvoor lord Snlio;hury "0 bang i1..

W aardevolle goedere

Die

Voortrekker ... Apteek

Kerklaan. KAAPSTAD

Maitland!-!truut.

BLOEI\IFONTEIN

ncr\'Olk In elk f:'Pval wt·ct die nou uit die mond van Afrika-Besoek ons of skryf om be!lOnderbede 'n Britsc mini!<lcr dat indien die

~::::::;::::::;::::::;:==::::=:;::::::;::::::;::::::;:==::;:::;:::::::;:::::::;::::::;:==:;;::;::=;; ;:::;::;;::;::=;; ;::;;::;:;::;::=;; ;::;;::;::::::;::::::;::::::;::::::;:::=:~111 Statcbond opbn•t·k, Suid-Afrika •

0.8.

VR I EtlDSKAPSENTRU M

Groote

Kerkgebou

604, Kaapstad

Vir

Heerltke koffoe: Tee: Koeldranke: Roomys. Geroosterde brood: Toebroodpes: Seep en N;a&ereg

Besoek ons wanneer u in Kaapstad

is

~;y de ko1•rs sal gaan en nie nan Brltsc oorlo•' in Europa sal dt'clnet'm nie. Lidmuntl>kap aan <lit' Rrit"l' Statebond i.,

waar-borK 'lln ~uid-Afrika "~"

deel-nnmt' nan Brit .. t> oorloe in

Euro-pa - so se nic die republikeine

I

I

in Suid-Afrika aileen nie, maar

I

I

ook di1• man wie se taak d:t is om die Statcbond aanmekaar tc hou: lord Salisbury.

1---

fl .,0111: O.B." "''lird ~;edrull. deur Pro

ErciHI&·Dnlkkery, Stellenboach, vir dt< eaenaara en ultcewera: Vooralac

(li:dma.) BtPerk, Croote Ktrk~ttbou

703 Pllobua 1411. Ktrkplton,

""•P·

""'"'

verdien

sorgvuldige verpakking

So

r

g

dat

u houer sterk genoeg is

Adresseer en verpak

behoorlik

--ons sal die goed aflewer

SU

I D •

AFRIKAANSE

S

P

OORWEE