23
D.
Doom
/
lnsektenaantastingen van populier
enwilg in
1973R.l.N., Arnhem
De
rentabiliteit
krijgt
steeds meer de aandacht.In
l97L
werdenin
een extra nummer de resultaten gepubliceerd van een studie hierover door de werkgroep ,,Bedrijfseconomie"van
de Natio-nale Populieren Commissie.In
dir
verbandis
het
verheugend dat onlangs kon worden vastgesteld dat de houtprijzenduidilijk
aan het stijgen zijn, eenontwikkeling
waaraan reedsin
ons blad aandacht werd besteed.De
toekomst ,,weÍprzijn
schaduwenvooruit",
zoals dat heer. De naaste toekomst echterdient
zich vaak aan aleer menzijn
scha-duw heeft opgemerkt.
Door
de toenemende belangstelling voorher
,,buitenzijn" en de
behoefte aangroen
en bornen-is
de Nederlander zich meer bewust geworden van derol
van popu-lieren enwilgen
in
ons landschap.Deze bomen bieden door
hun
snelle groei en grorevariatie in
uiterlijk
mogeiijkheden voor de opbouw van ons iandschap, die geen enkele andere soort kan evenaren.De
toenemende bèhng-stellingvoor
deze aspektenwordt
weerspiegeldin
artikelenin
ons blad over populieren enwilgen
in
verband mer landschap en rekreatie.Dat
de weersgesteldheid op het populatieniveau van een aantal insektesoorten een positieve danwel
een negatieve invloed uit-oefent,is
genoegzaam bekend, hoeweler
vaak geen verklaring voor is.Met
uitzondering voormei
enjuni
volgde op de zachtewinter
van 1972/73
tor
oktober een
uitzonderlijk
droge
en warme periode. Beide omstandigheden te zamen gaven aan het Nederlandseklimaat
een bijkans subtropisch karakter. Evenalsin
1972,ook
eenjaar
met zachtewinter, bieek
wederom eenaantal
bladkeversoorrenzich
massaalte
hebben
ontwikkeld. Voor de populieren- en wilgenteelr betekendedit,
dat de wiige-haantjes (Phyllodecta sp.en
Plagiodera versicolor)op tal
van plaatsen schadelijk optraden,waarbij
kaalvreterij geen uitzon-dering was. Opvallend wasdat de
balsempopulierèn algemeen meervan
deze keverste lijden
hebben gehaddan de
zwarte. Van betekenis waren o.a. de aantastingen van balsempopulierenin
het gebied binnen de driehoek Boxtel-Best-St. Oedeniode,bij
E:rbeek, Go,rssel,\7eert
en Zuidbroek.Kaalvreterij
van wilgen vond bijvoorbeeld plaatsbij
Vlagtwedde en plaatselijkin
Ooste-lijk
Flevoland.Een
insekr,dar
als gevolgvan de
droogtezich
massaal heeft kunnen onrwikkelen,is
de horzelvlinder (Sesiaapiformis).
De jonge rupsen vandit
insekr verplaatsen zich, nadatzij in juli
of
augustusin
de stam hebben geboord, het volgende jaar naar de cambiumzonevan
de wortelhals(foto 1),
waar
zij
(onder hetmaaiveld)
openingenin
de
schorsnaar
buiten
maken. Deze openingen dienen enerzijds om de excrementen re verwijderen, anderzijds echter voor de luchttoevoer.\Torden
deze openingen door een hoge grondwaterstand,of
door eentijdelijke
inundátie afgesloten, dankan
zo'n situatievoor de
levenskansenvan
derupsen fataal worden.
Her is
om deze reden te verklarenwaar-om
populieren langs
(riolerings)kanalen,sloten
en op
dijken meestal ernstiger worden aangerasr dan bijvoorbeeldin
polders.De
aantasting als zodanig valc nauwelijks op, de schadèwordt
pas opgemerkt zodra de boom door eenijle
bladstand ergebrek-kig
gaat uitzien.Bij
nader onderzoek van de wortelhalsiaI
blij-ken,of
de aantasting reeds zoveris
gevorderd, dat herstel van de boom,àf
moeizaamzal
gaan verlopen,àf
misschienin
het geheelnier
meermogeiijk
is. Volgens Postner(Anz.
f.
Schád-Binnen de EEG is er een
bijna
onbelemmerd handelsverkeerin
rassen van populieren.Dit
bergr risiko'sin
zich, vooral voor de teler.Door het ter beschikking komen van nieuwe rassen
in
Nederland en Belgiëen
in
de naasre toekomstwaarschijnlijk
in
Engeland enDuitsland
kan de telerzijn
resultatenbelangrijk
verbèreren. Ánderzijdszijn
door onvoldoende kennis van dègroeivoorwaar-den
van
dergelijke nieuwe
rassen regenvallerste
verwachren. Aigehelemislukking
is niet
denkbeeldig alsde teler zich
niet voldoende op de hoogte srelt van de eigènschapp€n van nieuweIassen.
,,Populier" heeft
hierbij,
naarhet
oordeelvan
de redaktie, eenduidelijke taak.
De
ontwikkelingen
in
internationaalveóand
zullen steeds meer voor onze telers en kwekers van belang blij-ken. Hieraan zal ,,Populier" aandacht moeten besreden.Aán
deorde- is voorts de
rol,
die popuiieren en wilgen voor onze grond-stofÍenvoorziening enin
ons landschap(kunnen)
vervullán.Bij
aI
dezeen
andereontwikkelingen zal ,,Populier" zijn
bijdrage dienente
leveren.lingsk.
35
(6)
1962
(8i-86))
zoudenbij
een
(herhaaldelijk) mulchen om de stam van aangetasre bomenmet
een laagvlier
blad nieuwe infekties
achrerwegeblijven.
Het vlierbhJ
bevat namelijk het glucocide sambunigrine.Door
fermenrarie van dezebladlaag
komt
o.a.biauwzuur
vrij.
Dit
blauwzuur
is
volgens hem met name voor de jonge rupsen van de horzelvlinder dóde-Itrk.24
In
1973 werdenin
Amsterdam oP twee plaatsen ernstige aan-tastingendoor
dit
insekt
gemeld. Eerder kwamen behalvein
Amsterdamnog
ernstige gevallenin
Utrecht
langshet
Mer-wedekanaalen
aanpopulieren
op de
dijk
van
de
Braakman-polder voor.Een voorbeeld,
waarbij
de kombinatievan
warmte en droogtein
negatieve zin op de aantallen van een insektesoort werkzaam was, deed zich voorbij
de populieremineermot (Paraleucoptera sinuella).In
het proefterreintjebii
Eerbeek werd waargenomendat
de balsempopulieren nauwelijks meer waren aangetast. OP 20juii
bleken de nog jonge rupsen erin
hun bladmiinen tezijn
verdroogd; slechtsin
de bladeren van warerloten warenzii
nog aktief. Voorts werd noglichte
aantasting door deze mineermot aan de balsempopulierenin
het Harderbos (Oostelijk Flevoland) waargenomen. Deze waarnemingen te zamen metdie
van 1972 geven sterk deindruk
dat de Aigeiros-populieren tegenaantas-ting
door dezemot in
hoge mate resistent zijn.De
satijnvlinder
(Leucoma salicis) veroorzaakteop
een aantal plaatsen weer kaalvreterij.Dit
gebeurdein
Noordoostpolder op-nieuw aan het populierenbosin
de kavelsL
17en
18.De
aan-tasting breidde zich echter nuuit
naar de wegbeplanting tegen-overdit
bos(foto 2).
Matige
aantastingen deden zichvoor in
de
wegbeplantingenin
de
omgeving
van de
Kamperweg en plaatselijk ookin
Oostelijk
Flevoland.Bii
Best waren de popu-lieren, na een aantastingsvrije periode vaÍL c^.tien
iaat,plaatse-lijk
weer
aangevreten. Gevallenvan
kaalvreterij werden
ten-slotte nog waargenomenbij
Heusden, 's-Hertogenbosch, tussen Scheemda en Zuidbroek, langs de rijkswegenbij
Bennekom en naar Goesbij
de provinciale grens.De
kleinewintervlinder
(Operophtera brumata) was evenalsin
1912 schadelijkbij
St. Oedenrode en Best,met
name aan 'Ro-chester','Oxford' en'Dorskamp'.De
wilgesnuitkever (Cryptorrhynchuslapathi)
veroorzaaktein
Oostelijk
Fievoland ernstige schade zowel aanpopulier
als aanwilg.
Bij
Besr was de aantasting aan 'DorskamP' van matige be-tekenis.De
populierescheutboorder (Gypsonoma aceiana)bleef
in
het proefterreinbij
Eerbeek, evenals een aantal iaren tevoren, nog schadelijk.Ogenschijnlijk
lijden
de
balsempopulierenook
vandit
insekt meer dan de Aigeiros-soorten. Matige aantasting vond plaats aantweejarige'Ións'
bij
Maastricht.Aantastingen
door
de wilgehoutrups (Cossus cossus) warenin
I I I I
.t
t
"l
'\,{Foto
2
Aantasting bij Bant d'oor Leucoma salicitin
1973.bermbeplantingen
vao populier
bij
Gouda
van
ernstige,bij
's-Hertogenbosch enin
het Land van Maas en'S7'aal van matige betekenis.In
de DonkereDuinen
bij
Den
Helder waren het de wilgen, dievrij
ernstig vandit
insekt teliiden
hadden.In
Oostelijk
Flevolandbleef de
schadedoor
depopuliereglas-vlinder
(Sciapterontabaniformis)
in
de haardgebieden nog van ernstige aard.Griendwilgen
in
Oosteiijk
Flevoland werden behalvedoor
derozetgalmug
(Rhabdophagarosaria)
en de
wilgetopgalmug (Rhabdophagaterminalis)
tevensdoor
de groene wilgespinner (Earias chlorana) en de dromedarisluis (Tuberolachnus salignus) opvrij
ernstigewijze
aangetast.De
grote populiereboktor
(Saperda carcharias)bleef vooral in
het
oostelijk deelvan
Noord-Brabant en plaatselijkin
Gelder-land schadelijkin
wegbeplantingen van populieren.lr.
G.Boeykens
/
Hetgebruik van populierenhout
door de
luciÍersindustrie
t) AÍdelingdirecteur bij de N.V. Union Allumeltière, BelgiëI
Vereistekwalitatieve
hoetlanighetlenIn
tegenstelling met wat veel leken denken,wordt
aan depopu-lier,
bestemdvoor het
vervaardigenvan
dozen en lucifers, eenzeker aantal kwalitatieve kenmerken gesteld en
dit
voornameiijkin
de volgende domeinen:Rechtbeid'
Dit
kenmerkis belangrijk
voor de volgende redenen:het
houtdat
bestemdis voor
de
lucifersfabrikatiewordt
in
een eerstestadium ontschorst en vervolgens afgerold.
Het
isduidelijk
dat, om deze twee bewerkingen oP een normalet)
Lezing voor het Internationale Populierencongres, \Tageningen 7-10 mei 197i.manier
te
laten verlopenmet
een maximaal industrieel rende-ment,dit
houtperfekt
recht moet zijn.Recht
hout
is
eveneens noodzakelijkvoor het
normaal verloop vanhet
afrolproces,vermits
in
het
tegenovergestelde geval de houwezelstijdens
het
afrollen
door
de
messenworden
door-gesneden.Dit
verschijnsel vermindertnatuurlijk
de mechanische eigenschappen vanhet
afgerolde hout.V er h o uding h ar t h o ut / sp
