Jaarverslag werkgroepen NVOR 2015 Geachte leden, In het verslagjaar 2015 (november 2014- oktober 2015) was er weer sprake van een kleurrijk palet aan activiteiten van de verschillende werkgroepen van de NVOR en was er ook weer een voorjaarsymposium in samenwerking met de VARO. De voorzitters doen hierna kort verslag van hun werkgroep. Werkgroep HogeronderwijsRecht Algemeen De Werkgroep HogeronderwijsRecht kwam in 2015 wederom driemaal bijeen, met een gemiddeld aantal deelnemers van bijna 30. Ook niet-leden van de NVOR zijn welkom zolang de zaalcapaciteit dit toelaat. De bijeenkomst op 1 december 2015 trok een recordaantal aanmeldingen; de intekening overtrof de zaalcapaciteit met 100% (stand 30 oktober; aanmeldingen komen nog binnen). De werkgroep heeft op datum verslaglegging ca. 150 personen op de mailinglijst; een jaartoename met 60. LinkedIn-groep Hogeronderwijsrecht heeft nu 193 leden, een jaartoename van 13, waarvan een aanzienlijk aantal uit Vlaanderen. De LinkedIn-groep functioneert vooral als communicatiemiddel voor aankondigingen van werkgroepbijeenkomsten, maar (nog) niet als discussieforum. De ook voor de hoofdgast in te passen goed bereikbare – steeds wisselende – locatie met enige koffie en thee en een drankje is altijd punt van aandacht. Doorlopend beroep wordt gedaan aan deelnemers en geïnteresseerden om een locatie ter beschikking te stellen. De werkgroep functioneert zonder budget en op onbezoldigde inspanningen van deelnemers, gastlocatie die logistiek wordt georganiseerd door een van de leden, en de voorzitter. TriasNet Consultants regelt en administreert de convocaties, aanmeldingen en uitnodigingen. Dit jaar gaat grote dank en waardering uit naar de hoofdgasten en inleiders Ann Demeulemeester (vicevoorzitter van de NVAO. Pieter Duisenberg en Michel Rog (Tweede Kamerleden voor VVD resp. CDA) en Martine Pol-Neefs (inspecteur bij de Onderwijsinspectie), en naar de organisaties die de werkgroep gastvrij onderdak boden: de Commissie Doelmatigheid Hoger Onderwijs, Hogeschool Inholland en Hogeschool Leiden. Er wordt een doorlopend beroep gedaan op hen die een stuk over het desbetreffende onderwerp willen schijven om in een daarvoor geschikt medium te publiceren; met behoud van de vertrouwelijkheid die voor open gedachtewisseling betamend moet worden geacht Ook in 2015 en 2016 staat de Werkgroep HogeronderwijsRecht onder voorzitterschap van Peter Kwikkers. 21 april 2015: “Instellingsaccreditatie in Vlaanderen (en Nederland?)” 12e Discussiebijeenkomst met lic. A.M.J. (Ann) Demeulemeester, vicevoorzitter NVAO Over de nieuwe Vlaamse methodiek van externe kwaliteitszorg via (in beginsel singuliere) instellingsreviews, discussieerde de werkgroep bij de CDHO Den Haag, met mevrouw A.M.J. (Ann) Demeulemeester, vicevoorzitter van de NVAO. De Vlaamse gemeenschap voert een wijziging van de Codex Hoger Onderwijs door waarmee de Instellingsreview de bepalende factor in de externe kwaliteitsbeoordeling wordt. In Nederland wordt al vanaf 2000 gepleit voor instellingsaccreditatie. Het leidde tot het huidige dubbelmodel. Ann
Demeulemeester introduceerde dit Vlaamse model en ging daarna met ons in franke discussie over voordelen en kritische randvoorwaarden van het Vlaamse model waardoor ook de toekomst van de Nederlandse methodiek goed aan de orde kon komen. Voor het eerst was er dus een hoofdgast uit het buitenland, en een aanzet tot een internationale comparitie die ons inzicht in overeenkomsten en verschillen vergroot en wellicht zal zijn terug te vinden in het debat in Nederland: over de beleidsjuridische vraag of Nederland het Vlaamse voorbeeld kan volgen en over de beginselvraag of een model van instellingsaccreditatie in Nederland denkbaar is. Ter voorbereiding werd de deelnemers gewezen op een aantal publicaties zoals het Bijzonder nummer van T.O.R.B. “Rekenschap over de kwaliteit van de instellingen in Vlaanderen en Nederland”, Tijdschrift voor Onderwijsrecht en Onderwijsbeleid (TORB), Die Keure, Brugge (België), 2013-2014, pg. 38-60, www.triasnet.nl/publicaties/over-accreditatie, WHW-pocket 2015 , http://www.demorgen.be/binnenland/geen-externe-inspectie-meer-universiteiten-mogen- zichzelf-controleren-a2130150/; http://www.scienceguide.nl/201411/vlaamse-kwaliteit-versoepeld.aspx; http://www.scienceguide.nl/201412/verdiend-vertrouwen-is-een-risico.aspx 31 augustus 2015: “Financiën en Medezeggenschap” 13e discussiebijeenkomst (in samenwerking met NVOR-werkgroep Medezeggenschap) met Pieter Duisenberg, Tweede Kamerlid voor de VVD en Michel Rog, Tweede Kamerlid voor het CDA Er heeft zich sinds het begin van de eeuw een aanzienlijk aantal problemen en zelfs echecs in onderwijsinstellingen voorgedaan die zijn veroorzaakt door bestuurlijk falen. Dat betrof voor een belangrijk deel (ook) falend financieel bestuur en beleid: als oorzaak of gevolg. Hierover worden steeds opnieuw tal van vragen gesteld. Mede aanleiding waren natuurlijk de bezettingen van gebouwen van de Universiteit van Amsterdam. De OCW-bewindslieden hebben deze zomer het wetsvoorstel Versterking Bestuurskracht ingediend dat ook dit onderwerp aangaat. Wij discussieerden met de Kamerleden over kwesties zoals: • Is beter gepositioneerde medezeggenschap effectief bij het voorkomen – en oplossen – van financiële problemen en het verbeteren van het financieel beleid? • Hoe moet dit dan en wat is daar nog meer voor nodig? • Wat wordt van de ‘Haagse Politiek’ verwacht en wat heeft die te bieden? • Wat kan en moet de onderwijsinstelling zelf in orde brengen? • Is minimuminstemmingsrecht “met hoofdlijnen van de instellingsbegroting”, zoals opgenomen in de WHW vastgelegd, werkbaar en effectief? • Wat brengt het wetsvoorstel Versterking bestuurskracht en is dat voldoende? In de convocatie is weer verwezen naar enige voorbereidende publicaties zoals de (37) reacties op de internetconsultatie over genoemd (concept-) wetsvoorstel; een artikel in Observant (Universiteit Maastricht), en het NVOR-preadvies Bekostiging in het hoger onderwijs, Toelichtend Commentaar op de WHW, en WHW-pocket 2015. 1 december 2015: “Examencommissies: de juridische positie” 14e discussiebijeenkomst met drs. Martine Pol-Neefs, Inspecteur hoger onderwijs De Examencommissie is al een aantal jaar voorwerp van politieke en bestuurlijke aandacht. Aanleidingen daarvan zijn steevast onderwijszaken die niet goed gaan, daarom de media halen èn dan de aandacht van autoriteiten en vaak ook van de Tweede Kamer wekken. De wetgever, de Vereniging Hogescholen, de Inspectie, de NVAO en allerlei randorganisaties, zijn zich uitvoerig met de positie en het functioneren van de examencommissie gaan bezighouden. De wettelijke regeling groeide aan van één naar vier artikelen.
Goed functionerende examencommissies zijn voorwaarde bij uitstek voor de borging van de onderwijskwaliteit. Waar staan de examencommissies in het hoger onderwijs op dit moment? En wat is er waar van de geluiden dat er nog steeds grote slagen moeten worden gemaakt? Over de (juridische) positie en de werkwijze van de examencommissies, ook in hun relatie tot bestuurders en examinatoren, is dus – nog steeds – heel veel te zeggen. Op 1 december 2015 zouden wij te gast zijn bij de Hogeschool Leiden, maar deze trok kort tevoren haar gastvrijheid in. De Universiteit Leiden verdient derhalve grote waardering; zij wilde op die korte termijn de werkgroep – zelfs in recordbezetting – wel onderdak bieden. We gaan dan over de juridische positie en het functioneren en mogelijke verdere versterking van de examencommissie in gesprek met de hoofdauteur van het recente rapport “Verdere versterking; onderzoek naar het functioneren van examencommissies in het hoger onderwijs”: drs. Martine Pol-Neefs. Op basis van haar rapport zal zij als inleiding op de discussie ingaan op de volgende vragen: • Welke verschillende interpretaties van de wetgeving leven er? • Waar is er spanning tussen de wettelijke vastgelegde verantwoordelijkheden van de examencommissie en die van het bestuur? • Welke jurisprudentie is er over de taakverdeling examencommissie / examinator? Ter voorbereiding zijn aanbevolen: Verdere Versterking. Rapport Inspectie van het Onderwijs, maart 2015. Verdere Versterking nader beschouwd (e-magazine van de Inspectie). Het Toelichtend Commentaar op de WHW op artikelen 7.12-7.12c, In de WHW-pocket 2015 (tekst en toelichting). Positie en kwaliteit van examencommissies vanuit WHW-perspectief. Peter Kwikkers, Th&ma 2012 nr. 4, p. 30 – 37. Versterk de rol van examencommissies: Waarom het geheel van toetsen telt. Martine Pol-Neefs en Desirée Joosten-ten Brinke. (Th&ma 2015, nr. 4). Voorzitter is mr. P. C. Kwikkers Noot van de voorzitter op 30 oktober 2015 Ten tijde van de verslaglegging moet deze bijeenkomst nog plaatsvinden, maar is inmiddels zwaar overtekend. Over de materie ervan zullen door verschillende deelnemers twee publicaties worden geschreven. Werkgroep Medezeggenschapsrecht Tijdens de bijeenkomst van de werkgroep op 18 september 2015 is het wetsvoorstel Versterking bestuurskracht (Kamerstukken 34251) besproken. Voorafgaand aan de discussie heeft Willem Hein Hogerzeil een inleidende presentatie rond dit wetsvoorstel gegeven. Tevens is door de deelnemers uitvoerig gediscussieerd n.a.v. een recente uitspraak van de Ondernemingskamer (ECLI:NL:GHAMS:2015:3005) in een beroep tegen de uitspraak van de geschillencommissie WMS. Hierbij kwam onder meer een artikel uit het Friesch Dagblad ter sprake, geschreven door Joost van Beek, de ambtelijk secretaris van Onderwijsgeschillen, waarin werd ingegaan op de jurisprudentie van de LCG Wms inzake fusies/sluiting van scholen. Op 13 februari 2015 sprak Kees Jansen, senior consultant bij Verus vereniging voor christelijk onderwijs, over de (beperkte) bevoegdheden van de medezeggenschapsraad. Hij schreef hierover een artikel in NTOR 2013, nr. 4. Verder kwam de jurisprudentie over de afgelopen periode aan de orde en sprak Andre Joosten over benadeling van (G)MR-leden.
Voorzitter van de werkgroep is Marcel Koning (m.koning@aob.nl) Werkgroep Beroepsonderwijs De Werkgroep Beroepsonderwijs van de NVOR heeft zich ook in 2015 wederom bezig gehouden met actuele vraagstukken. In enkele bijeenkomsten zijn wijzigingen in de wet- en regelgeving besproken en is recente jurisprudentie bestudeerd. Met de leden is van gedachten gewisseld over de toekomst van de werkgroep. Dit heeft in de zomer geleid tot het besluit de werkgroep te integreren met de kenniskring van de Leerstoel Onderwijsrecht van het beroepsonderwijs, die aan de VU is gevestigd. Deze Kenniskring richt zich op: • het aanbrengen van input / vraagstukken uit de instellingen die voor het onderzoek / onderwijs vanuit de leerstoel relevant zijn; • het terugkoppelen van de opgedane ervaring/informatie door de deelnemers naar de eigen organisatie (kennisdeling); • het ondersteunen bij / faciliteren van het onderzoek; bijvoorbeeld: leden van de kenniskring werken samen aan een deelonderzoek of –publicatie, doen suggesties voor het vergaren van relevante informatie of het leggen van contacten, enzovoorts; • het samen genereren van kennis & deskundigheid over wet- en regelgeving in het beroepsonderwijs zodat door de Kenniskring gevraagd en ongevraagd kan worden geadviseerd aan bewindspersonen, besturenorganisaties en dergelijke. Geïnteresseerde NVOR-leden worden van harte uitgenodigd contact op te nemen met de voorzitter, Prof. dr. R. (Renée) van Schoonhoven, e-mail r.van.schoonhoven@vu.nl. Werkgroep Decentralisatie Op 24 september 2015 vond een bijeenkomst plaats rond actualiteiten krimp primair onderwijs. Centraal stond het wetsontwerp Toekomst bestendig onderwijs van staatssecretaris Dekker. Deze bijeenkomst sloot aan op het gelijknamige symposium in november 2013. Inleiders waren Ilse den Heijer van het ministerie van OCW en Nicole Niesen van Boels Zanders advocaten. Als dagvoorzitter trad op Pieter Huisman, hoogleraar onderwijsrecht aan de Erasmus Universiteit. Ruim 30 leden bezochten deze actualiteit. Punten die de revue passeerden waren onder meer de rol van de medezeggenschapsraad, de positie van het openbaar onderwijs, het meerjarig gebiedsplan, de planning van nieuwe scholen resp. richtingen en het bestaansrecht van de fusietoets. Voorzitter van de werkgroep is Ron Davids. Werkgroep Leerrecht en leerplicht De werkgroep leerrecht en leerplicht is vier keer bijeen geweest sinds het vorige jaarverslag. Op 19 december 2014 was het onderwerp het rapport ‘Vrijstellingen onder de loep’, geschreven door medewerkers van de Radbouduniversiteit in opdracht van Ingrado. Het rapport werd toegelicht door Carolien de Bruin en Ellen de Wit, leerplichtambtenaar en beleidsmedewerker bij Ingrado. Op 27 maart 2015 sprak Floor Kaspers over haar ervaringen m.b.t. de wijzigingen in de Jeugdzorg en passend onderwijs. Drs. Kaspers is adviseur op het gebied van passend onderwijs, Jeugdbeleid, Wmo en burgerparticipatie en is jarenlang werkzaam geweest voor SGBO, Onderzoeks- en adviesbureau van de VNG. Op 19 juni 2015 sprak Katinka Slump over maatwerk voor leerlingen die niet voltijds naar school kunnen en de procedure over de openbaarmaking van de zogenoemde ‘Miep-ziek overeenkomsten’. Ook bespraken we eigen zaken en vragen van de deelnemers.
Op 30 oktober 2015 sprak Annie Wigger over haar ervaringen met procedures bij de Geschillencommissie passend onderwijs bij Stichting Onderwijsgeschillen. Joke Sperling gaf een overzicht van de uitspraken van deze commissie. Voorzitter van de werkgroep is Joke Sperling (jokesperling@yahoo.com) Werkgroep/kennisnetwerk Onderwijsrecht voor leiding en staf in het VO De juridisering van onze samenleving is een maatschappelijk gegeven. Ook aan scholen gaat de juridisering van meningsverschillen niet voorbij. Deze ontwikkeling stelt aan leidinggevenden en stafadviseurs hogere eisen aan hun kennis van het recht in het algemeen en het onderwijsrecht in het bijzonder. Tegen deze achtergrond zijn Jacques Dijkgraaf (Advocatenkantoor Dijkgraaf, Den Haag) en Paul Valk (juridisch bestuursadviseur Onderwijsgroep Noord, Groningen) op 11 juni 2012 een werkgroep gestart, die beoogt voor directeuren, teamleiders en staffunctionarissen in het voortgezet onderwijs samen met onderwijsjuristen een kennisnetwerk te vormen. Dit kennisnetwerk wil, fysiek en virtueel, een plek bieden waar juristen en niet-juristen, die in hun dagelijkse praktijk te maken hebben met onderwijsrecht in de breedste zin van het woord, interactief ervaringen en kennis kunnen uitwisselen. Jaarlijks worden hiertoe twee à drie bijeenkomsten georganiseerd, waarin enkele inleiders een actueel thema belichten en casus besproken worden. Daarnaast is er een begin gemaakt met kennisuitwisseling via een Linkedin-groep. In het verslagjaar waren we op twee locaties (Onderwijsgeschillen te Utrecht en Stichting SORG te Amersfoort) te gast. Op de bijeenkomst van 28 april stonden twee thema’s centraal: de tot dan toe gegeven adviezen van Geschillencommissie Passend Onderwijs en de beleidsmatige gevolgen van Wet werk en zekerheid (Wwz) en de privacywetgeving. Het eerste thema werd ingeleid door mr. Stephan Schellens (secretaris van de Commissie). Het tweede thema had, gebaseerd op vragen en inbreng van de aanwezigen, een meer interactief karakter en werd geleid door mr. Jacques Dijkgraaf. Op 22 oktober stonden het overleg tussen onderwijs en jeugdzorg en de (veranderende) rol van de Inspectie van het Onderwijs centraal. Dit maal verzorgde prof. dr. Renée van Schoonhoven (bijzonder hoogleraar Onderwijsrecht van het beroepsonderwijs aan de VU) de inleiding op het eerste thema, terwijl mr. Floor Wijnands (inspecteur Inspectie van het Onderwijs) en mr. Irene van Dalen (jurist po Inspectie van het Onderwijs) het tweede thema voor hun rekening namen. Kortom, ook in het verslagjaar 2015 voorzag het kennisnetwerk duidelijk in een behoefte. Het kennisnetwerk kent inmiddels ruim zestig belangstellenden, waarvan tussen de 15 en 20 de bijeenkomsten bezoeken. De bijeenkomsten worden voorgezeten door Jacques Dijkgraaf en Paul Valk. Werkgroep Bestuur en management De werkgroep Bestuur en Management van de Nederlandse Vereniging voor Onderwijsrecht (NVOR) is in 2015 eenmaal bijeen geweest. Een tweetal wetsvoorstellen in het onderwijs over besturen in het onderwijs en de verhouding overheid en onderwijsorganisaties stond centraal tijdens deze bijeenkomst. De bijeenkomst vond plaats op donderdag 15 oktober 2015 van 15.00-17.30 uur op advocatenkantoor Van Doorne te Amsterdam en werd bezocht door ongeveer 50 belangstellende onderwijsjuristen. Aan de orde kwamen het Wetsvoorstel versterking bestuurskracht onderwijs en het Initiatiefwetsvoorstel Doeltreffender regeling onderwijstoezicht. Prof. mr. P.W.A. Huisman, hoogleraar onderwijsrecht bij de Erasmus Universiteit Rotterdam, verzorgde een inleiding op het
eerste wetsvoorstel. Daarnaast sprak de heer G. Leertouwer LLM, BA, beleidsmedewerker van de SGP-fractie in de Tweede Kamer, over de stand van zaken rondom het unieke initiatiefwetsvoorstel van SGP/D66/CDA over de toekomst van het externe toezicht. Tijdens de bijeenkomst kregen veel deelnemers het woord en zij zorgden voor een levendige discussie met de inleiders en met elkaar. Organisator van de bijeenkomst en voorzitter van de werkgroep, mr. Martijn Nolen, stelde elk van de aanwezigen in het bezit van een reader met daarin alle voor het thema relevante documenten.
