De bivalve Cordiopsis polytropa (Anderson, 1958) s.l. van
Maasvlakte 2 en iets over Cordiopsis
A)%")&g()9,&=&,)&c1(6&^()7,*,-2&E Introductie
B%!U(&>*+!U:&!%%&!+7%%+:I!*4Q%I=%&!(=!F::*UI:'+%!,M!>((6! HONHDXWHXUHHQH[HPSODDU ]LH¿J$M¿J& OHLGGHWRW %%&! *=%56+(4Q+! >((6! >%! I#+%6:+556! %&! 4(II%4+#%):+%6#::I?! G&%I! 7:*! Q%+! :I! >5#>%I#$'! >:+! Q%+! @#&@! ()! >%! U%&5*:4QE +#@%!S"12."B9.9?!F::6M!+(%&!9%@(&!Q%+!%#@%&I#$'!=:*;!7:&+! 7:+!#*!S"12."B9.9v!V(%!(5>!H#$&!>%!%3%)=I:6%&!U:&!F::*E UI:'+%!,!%&!Q(%!H#$&!H%!>::6!+%6%4Q+@%'()%&v!B%!4()=I%3%! +:3(&(!)#*4Q%!*#+5:+#%!6(&>!>#+!@%&5*!Q%99%&!7#$M!%&!U%I%&! )%+!(&*M!&#%+!'5&&%&!(=I(**%&M!)::6!7%I!Q%99%&!7#$!7:+! #&+%6%**:&+%!(9*%6U:+#%*!@%>::&!%&!'5&&%&!7#$!>::6>((6!>%! %3%)=I:6%&!U:&!F::*UI:'+%!,!&5!9%+%6!#&!%%&!':>%6!=:*E *%&?!B::6U:&!>(%&!7#$!Q#%6!U%6*I:@? Cordiopsis en verwarring G%>%6+!Q%+!2(4%%&!#*!Q%+!@%&5*!S"12."B9.9!9%'%&>!5#+!>%! 8%*+E256(=%*%!7:+%6%&?!V%+!@::+!()!)#>>%I@6(+%!+(+!@6(+%M! U6#$!UI:''%!+(+!U6#$!9(II%!*4Q%I=%&!5#+!>%!P:)#I#%!A%&%6#>:%M! )%+!%%&!*+%6'!U:6#:9%I!*I(+!%&!*+%6'!U:6#:9%I%!*4Q%I='%&)%6E NHQ ]LH¿JSDJ 9RRUNRPHQVZRUGHQYHUPHOGWRW %&!)%+!(&@%U%%6!Q%+!F#>>%&!F#(4%%&?!B%!+:3(&()#%!#*!%%&! 4()=I%3%!*#+5:+#%?!B:+!7(6>+!>#6%4+!>5#>%I#$'!5#+!Q%+!P%#+!>:+! >%!*((6+NE%&R!9%Q(6%&>%!+(+!>#+!@%&5*!>((6!>%!$:6%&!Q%%&!
>((6! U%6*4Q#II%&>%! :5+%56*! @6(+%&>%%I*! @%*W&(&#)#*%%6>! H#$&!%&!#&!%%&!@6((+!::&+:I!U%6*4Q#II%&>%!@%&%6:!@%=I::+*+! H#$&M!H(:I*;!Y,)'9M!SI%$,1,(M!SIB1.)(M!!,1,&%1.bM!V.%(1.(M! A6.()%.9M!S"12."B9.9M!V.%(1M!V,-,#I"1(!%&!!()#"9.)"2.(?! G(7%69W!N.Y.XR!9%*4Q6#$P+!>%!*((6+!>#%!7%!&5!S"12."B9.9& B"-I%1"B(!NJ&>%6*(&M!.10YR!*?I?!&(%)%&!:I*!Y,)'9&.)#1(94.)#1(94 9(%(!G(7%69WM!.Y.X?!2%&!@6((+!::&+:I!U(6)U:6#:&+%&!7(6>+! U%6U(I@%&*!:I*!&#%57%!*((6+!(P!(&>%6*((6+!9%*4Q6%U%&M!>((6! (&>%6!:&>%6%!G(7%69W!H%IP!%&!9#$U((69%%I>!(('!>((6!aW*+! N.Yd[R?!B#+!Q%%P+!+(+!U6::@+%'%&*!%&!U%67:66#&@!@%I%#>?!B::6E &::*+!9I%%'!(('!>%!&::)!Y,)'9&.)#1(99(%(!:I!9%H%+!+%!H#$&!%&! 7%I!>((6!Y,)'9&.)#1(99(%(!"6(44Q#M!.Y./M!>#%!&#%+!#>%&+#%'!#*! )%+!Y,)'9&.)#1(99(%(!G(7%69WM!.Y.X!NF:6u5%+!%+!:I?M!,--Yk! H#%!(('!F(%6>#$'M!,-.-R?!J&>%6*(&!N.10YR!Q%%P+!>:+!+7%%>%! =6(9I%%)!(=@%I(*+!>((6!%%&!&#%57%!&::)!U((6!>%!*((6+!U:&! G(7%69W!N.Y.XR!U((6!+%!*+%II%&;!V.%(1&MS"12."B9.9N&B"-I&%1"B(! J&>%6*(&M!.10Y?!B%H%!Q%69%&:)#&@!Q%%P+!>%!&(>#@%!$:6%&! *+:&>!@%Q(5>%&!%&!#*!(('!@%965#'+!U((6!>%!U(&>*+%&!U:&! Q%+!a%>%6I:&>*%!*+6:&>!>((6!F(%6>#$'!%+!:I?!N,-.-R!:I*!S"14 2."B9.9&B"-I%1"B(!NJ&>%6*(&M!.10YR!*?I?!K&!6%4%&+%!=59I#4:+#%*! U:&!F:6u5%+!%+!:I?!N,--Y!%&!,-.,R!7(6>+!%4Q+%6!%%&!:&>%6%! 9%&:)#&@!@%965#'+;!S"12."B9.9&.)#1(99(%(!NaW*+M!.Yd[R?!B#+! ! ! " " # %&'( %&'(
Figuur 3PURLYRSLWWLU ]HU Cordiopsis polytropa(UKLYZVU ZS
(4HHZ]SHR[L" B Vleminckx.
Beide coll. eerste auteur.
Figuur 2. Cordiopsis polytropa(UKLYZVU 1958) s.l. van het Nederlandse strand. ( +VTI\YN JVSS 5H[\YHSPZ )PVKP]LYZP[`
*LU[LY3LPKLU9.4 " )+VTI\YN JVSS 5H[\YHSPZ )PVKP]LYZP[`
*LU[LY3LPKLU9.4 " *4HHZ]SHR[LJVSS[^LLKLH\[L\Y
! " # $ ) * , -. / 0 1 +&'(
@::+!()!>%H%IP>%!*((6+!:I*!>((6!G(7%69W!9%*4Q6%U%&M!)::6! >%H%!&::)!#*!U(I@%&*!F:6u5%+!%+!:I?!N,--YR!@%%&!Q()(E &W)!U:&!Y,)'9&.)#1(99(%(M!7:&+!>%H%!*((6+!7%6>!>((6!aW*+! N.Yd[R!9%*4Q6%U%&!:I*!SIB1.)(&.)#1(99(%(!aW*+M!.Yd[!N>5*! @%%&!Y,)'9R?!S"12."B9.9&.)#1(99(%(!NaW*+M!.Yd[R!%&!S"14 2."B9.9&B"-I%1"B(!NJ&>%6*(&M!.10YR!H#$&!>5*!*W&(&#%)%&?! \)>:+!Q%+!(&>%67%6=!U:&!>#+!:6+#'%I!#&!%%6*+%!#&*+:&+#%!%%&! +7%%+:I!*+6:&>P(**#%I%&!#*!%&!&:!Q%+!(=!::&6:>%&!U:&!]%+%6! F(%6>#$'!&:*I::&!U:&!>%!4(>%!U:&!Q%+!K_Za!N)?&?!>#%!>%E I%&!(U%6!N*%45&>:#6%R!Q()(&W)#%RM!@%965#'%&!7#$!Q#%6!&::6! F(%6>#$'!%+!:I?!N,-.-R!>%!&::)!SO&B"-I%1"B(? B:&!H#$&!%6!&(@!>%!U%I%!U%6*4Q#II%&>%!U(6)%&!U:&!S"12."B4 9.9M!>#%!:I*!P(6):%M!(&>%6*((6+%&!(P!*((6+%&!9%*4Q6%U%&!H#$&! %&!>((6!U%%I!:5+%56*!*+%%>*!7%%6!:&>%6*!9%*4Q(57>!7(6E >%&?! F:6u5%+! %+! :I?! N,--YR! 9#$U((69%%I>! 9%*4Q(57%&! SO&
B"-I&%1"B(!:I*!%%&!9#$&:!5#+*I5#+%&>!(I#@(4%&%!*((6+M!+%67#$I!
H%!U((6!!()#"9.)"2.(&)I9%.!NBg\69#@&WM!.Y0,R!N*W&(&#%);!
S"12."B9.9& B"-I%1"B(& )I9%.R! Q%+! U6(%@%! F#(4%%&! U:&! Q%+!
a((6>H%%9%''%&!(=@%U%&?!K&!F:6u5%+!%+!:I?!N,-.,R!7(6>+!%6! U((6!!O&)I9%.!%4Q+%6!(('!%%&!::&+:I!(I#@(4%&%!U((6'()%&*! #&!Q%+!H5#>%I#$'!a((6>H%%9%''%&!(=@%@%U%&!%&!7(6>+!::&E @%+%'%&>!>:+!Q%+!@%&5*!!()#"9.)"2.(M!>:+!@%':6:'+%6#*%%6>! 7(6>+!>((6!Q%+!(&+96%'%&!U:&!I:+%6:I%!+:&>%&M!7%I!%6@!I:*E +#@!U:&!S"12."B9.9!+%!(&>%6*4Q%#>%&!#*M!>((6!@6(+%!U:6#:+#%! #&!*I(+'%&)%6'%&!U:&!9%#>%!@%&%6:?!F(%6>#$'!%+!:I?!N,-.-R! '#%H%&!%6U((6!()!)I9%.!:I*!(&>%6*((6+!U:&!S"12."B9.9&B"-I4 %1"B(!+%!9%*4Q(57%&M!7::6U:&!H#$!::&@%U%&!>:+!>#%!9%'%&>! #*!5#+!Q%+!F#>>%&!F#(4%%&? 8#$!Q%99%&!%%&!Q(%U%%IQ%#>!):+%6#::I!U:&!>#U%6*%!U#&>=I::+E VHQ ]LHWDEHORSSDJ¿J%HQ XLWGHFROOHFWLHYDQ >%!%%6*+%!:5+%56M!:I*)%>%!>%!+7%%!%3%)=I:6%&!U:&!Q%+!a%E >%6I:&>*%!*+6:&>!#&!>%!4(II%4+#%!U:&!a:+56:I#*!"#(>#U%6*#+W! _%&+%6!NT%#>%&R!%&!&:+556I#$'!>%!+7%%!%3%)=I:6%&!U:&!F::*E UI:'+%!,!NH#%!¿J$HQ!,R!9%'%'%&!%&!U%6@%I%'%&?!B::69#$! Q%99%&!7%!U((6:I!@%I%+!(=!U:6#:+#%!9#&&%&!>%!)(&*+%6*!%&!+5*E *%&!>%!)(&*+%6*?!\&*!U#%I!(=!>:+!>%!U:6#:+#%!#&!U%6*4Q#II%&>%! *4Q%I='%&)%6'%&!9#&&%&!%%&!)(&*+%6!U::'!U6#$!@6((+!#*?!2&! 9#$!Q%+!U%6@%I#$'%&!U:&!U%6*4Q#II%&>%!)(&*+%6*!N9#$U((69%%I>! (I#@(4%&%!U%6*5*!)#(4%&%!)(&*+%6*M!(P!a%>%6I:&>*%!U%6*5*! "%I@#*4Q%R!9I%'%&!%6!+5**%&!>#%!)(&*+%6*!*()*!*+%6'%!(U%6E %%&'()*+%&!+%!9%*+::&M!)%+!&:)%!#&!>%!*4Q%I=U(6)?!B#+M!#&! 4()9#&:+#%!)%+!Q%+!:I@%)%&%!9%%I>!U:&!>%!U%6*4Q#II%&>%!P:5E &:g*!7::65#+!(&H%!)(&*+%6*!'7:)%&M!Q%%P+!(&*!%6+(%!@%I%#>! +%!4(&4I5>%6%&!>:+!>%!'%&)%6'%&!U:&!>%!*4Q%I=!U:&!S"12.4 "B9.9!7::6*4Q#$&I#$'!*+%6'!P:4#%*!:PQ:&'%I#$'!N:PQ:&'%I#$'!U:&! Q%+!=:I%(E)#I#%5R!H#$&!%&!>:+!>::69#&&%&!(('!&(@!%%&*!::&E H#%&I#$'%!U:6#:+#%!(=+6%%>+? 8#$!=6(9%6%&!>%!#&@%7#''%I>%!*#+5:+#%!6(&>!>%!+:3(&()#%! U:&!>%H%!9#U:IU%!>5*!H%'%6!&#%+!(=!+%!I(**%&?!B:+!I#@+!95#E +%&!Q%+!9%6%#'!U:&! >#+!:6+#'%IM!>:+!#&! %%6*+%!#&*+:&+#%!%%&! U(&>*+)%I>#&@!#*!U:&!%%&!+7%%+:I!9#$H(&>%6%!*4Q%I=$%*!U:&! Q%+!F::*UI:'+%!,E*+6:&>?!8%I!=6(9%6%&!7#$!::&!>%!Q:&>!U:&! (&H%!(9*%6U:+#%*M!>#%!7#$!Q#%6(&>%6!5#+%%&H%++%&M!)(@%!I#$'%! Q%6'()*+@%9#%>%&!U:&!>%!%3%)=I:6%&!U:&!F::*UI:'+%!,!+%! :4Q+%6Q:I%&?!8#$!>5#>%&!:I!Q%+!9%'%'%&!):+%6#::IM!U:&!(I#@(E 4%&%!+(+!)#(4%&%!(5>%6>()M!::&!:I*!S"12."B9.9&B"-I%1"B(! NJ&>%6*(&M!.10YR!*?I?!8#$!H#%&!:P!U:&!%U%&+5%I%!U%6>%I#&@! #&! N(&>%6ER*((6+%&M! 7:&+! H(:I*! 7#$! @%(9*%6U%%6>! Q%99%&! H#$&!>%!*4Q%I=%&!*+%6'!U(6)U:6#:9%I!:PQ:&'%I#$'!U:&!Q5&! I%%P)#I#%5!%&!'()%&!%6!9#&&%&!=(=5I:+#%*!@6(+%!4(&+#&5%! U:6#:+#%*!U((6M!H%IP*!#&!>%!*I(+'%&)%6'%&? Kijken en vergelijken 8#$!Q%99%&!9#$!:II%!)(&*+%6*!@%'%'%&!&::6!>%!*4Q%I=U(6)M! >%!(=9(57!U:&!Q%+!*I(+M!>%!U((6*+%!4:6>#&:I%!+:&>!U:&!>%! 6%4Q+%6'I%=!N>((6!*())#@%!:5+%56*!7(6>+!>%H%!+:&>!::&E @%>5#>!:I*!%%&!I:+%6:I%!+:&>k!H#%!(&>%6RM!>%!*+:&>!U:&!>%! +(=M!>%!):+%!U:&!::&7%H#@Q%#>!%&!U(6)!U:&!>%!I5&5I:!%&! >%!U(6)!U:&!>%!):&+%I9(4Q+? "#&&%&!:II%!@%&(%)>%!'%&)%6'%&!Q%99%&!7#$!::&H#%&!I#$'%! U:6#:+#%*! @%(9*%6U%%6>?! Z(7%I! 9#&&%&! )(&*+%6*! U:&! >%E H%IP>%!U#&>=I::+*!%&!(5>%6>()M!:I*!+5**%&!)(&*+%6*?!B%H%! U:6#:+#%*! '(&>%&! 7#$! &#%+! 9%U6%>#@%&>! #&! %%&! +#$>*':>%6! =I::+*%&;!7#$!'(&>%&!>((6!>%!@%(I(@#*4Q%!+#$>!Q%%&!@%%&! %4Q+!>5#>%I#$'%!+6%&>*!(&>%6*4Q%#>%&M!(('!@%%&!>5#>%I#$'%! +6%&>!#&!::&E!(P!:P7%H#@Q%#>!%&b(P!P(6)::+!U:&!4:6>#&:I%b I:+%6:I%!+:&>%&!#&!Q%+!*I(+?!"#&&%&!%%&!=(=5I:+#%!NQ#%6!9#$E U((69%%I>!9#&&%&!%%&!=::6!'I%==%&!U:&!F#*+%R!'()%&!%6! @6(+%!U:6#:+#%*!U((6!#&!>%!@%&(%)>%!'%&)%6'%&M!U((6:I!#&! >%!U((6*+%!4:6>#&:I%!+:&>!U:&!>%!6%4Q+%6'I%=!%&!>%!):+%! U:&!::&7%H#@Q%#>!U:&!>%!I5&5I:M!)::6!(('!#&!>%!):+%!U:&! 9(II#&@!U:&!>%!'I%=? 8#$!'(&>%&!>5*!@%%&!+6%&>*!>((6!>%!@%(I(@#*4Q%!+#$>!U:*+E *+%II%&M!)::6!)(@%I#$'!7%I!%%&!9%=::I>%!P:4#%*:PQ:&'%I#$'E Q%#>?!B#%!'()+!)(@%I#$'!+(+!5#+#&@!#&!>%!*4Q%I=U(6)?!B%! U(I!):6#%&%!U(6)%&M!&:)%I#$'!F#*+%M!J&+7%6=%&!%&!^Q%#&E 9%6@!NH#%!+:9%I!.R!H#$&!6(&>!U:&!U(6)M!(&@%U%%6!%U%&!I:&@! :I*!Q((@?!B%!U(6)%&!>#%!)%%6!%56WQ:I#%&!H#$&M!H#$&!)%%6! (U::I!U:&!U(6)M!>5*!#%+*!I:&@%6!>:&!Q((@?!V%+!):+%6#::I! 5#+!>%!Z:&>%&!U:&!"%6@!H#+!%6!+5**%&#&M!H(7%I!u5:!U(6)!:I*! u5:!P:4#%*?!K&!%&'%I%!U:&!>%!9%*+5>%%6>%!%56WQ:I#%&%!P:5E &:g*!'()+!>%!6(&>%!f):6#%&%g!U(6)!U((6;!`I%#&%EG=(57%&! %&!CQ%&:W!NH#%!+:9%I!.R?!\=@%)%6'+!>#%&+!+%!7(6>%&!>:+!>%! %56W!Q:I#%&%!U(6)%&!5#+!Q%+!@%9#%>!6(&>!x+:)=%*!%&!>#%!5#+!
-PN\\Y,LUKLLS]HUOL[NLIY\PR[L]LYNLSPQRPUNZTH[LYPHHS!YLJO[LYRSLWWLU]HUCordiopsis polytropa(UKLYZVU ZS]HU]LYZJOPS-SLUKL]PUKWSHH[ZLUPU5LKLYSHUK)LSNPw-YHURYPQRLU+\P[ZSHUK
(LU)4PZ[L4PVJLLU3HUNOPLU"*)VYNLYOV\[4PVJLLU3HUNOPLU"+LU,7HZKL)HYYLH\_4PVJLLU=YVLN)\YKPNHSPLU"-;OL-UH`4PVJLLU3HUNOPLU".LU/=SPLYTHHS6SPNVJLLU9\WLSPLU"0LU14VYPNU`6SPNVJLLU9\WLSPLU"2:HSSLZ4PVJLLU:LYYH]HSSPLU" 39OLPUILYN6SPNVJLLU*OH[[PLU
Q%+!T(#6%9%''%&!NCQ%&:WRM!#&!>%!$5U%&#%I%!N(&U%6*I%+%&R! U(6)!@%%&!4(&4%&+6#*4Q%!*45I=+556!9%H#++%&?!B%!::&7%H#@E Q%#>!Q#%6U:&!#&!:&>%6%!U#&>=I::+*%&!Q%%P+!U6(%@%6%!:5+%56*! U%6I%#>!+(+!Q%+!9%&(%)%&!U:&!%%&!&#%57%!*((6+k!&5!>5*!%%&! *W&(&#%)!N^?!L:&**%&M!.1X1R? ! K&!@%%&!U:&!>%!9%*+5>%%6>%!'I%==%&!+6(PP%&!7#$!>5#>%!I#$'%! I:+%6:I%!+:&>%&!::&?!8%I!7:*!>%!U((6*+%!4:6>#&:I%!+:&>!U:&! >%!6%4Q+%6'I%=!U:6#:9%IM!H(7%I!>((6!>%!+#$>!:I*!9#&&%&!>%! )(&*+%6*M!*()*!*+%6'!U%6I%&@>!%&!U%6+((&>%!>%H%!:I!>:&! &#%+!%%&!*+%6'%!'&#'? "#$!Q%+!9%((6>%I%&!U:&!*+6:&>U(&>*+%&M!U::'!*I%%+*!(P!P6:@E )%&+:#6!#*!Q%+!%%&!H::'!()!%3+6:!'6#+#*4Q!+%!H#$&M!H%'%6!@%E H#%&!>%!U:6#:9#I#+%#+!U:&!S"12."B9.9?!2l&!U:&!>%!B()!956@*%! %3%)=I:6%&!#&!>%!9#U:IU%&:+I:*!'7:)!+%U((6*4Q#$&!5#+!%%&! @6((+!)(&*+%6!A1#%.#(&.9-()2.#(!NF(%6>#$'!%+!:I?M!,-.-R?! \('!Y,)'9&#(9.)(!*?I?!':&!U((6!S"12."B9.9!7(6>%&!::&E @%H#%&M!>%H%! 9%H#+!%4Q+%6!%%&! >5#>%I#$'%!I:+%6:I%!+:&>! %&! >%!*#&5*!#&!>%!):&+%I9(4Q+!#*!U%%I!'I%#&%6?!S(--.9%(&#$."),! NT#&&lM!.X0YR!9%H#+!(('!>%H%!I:+%6:I%!+:&>!%&!>%!*I(+=:6+#$! #*!U%%I!I#4Q+%6!U:&!9(57?!"(U%&>#%&!9%H#+!>%H%!*((6+!%%&! I:&@%6%!U((6E!%&!:4Q+%6H#$>%!7::6>((6!>%!*4Q%I=!>5#>%I#$'! (U:I%6!#*?!B:&!#*!%6!&(@!V.%(1&1'2.9!N](I#M!.X10RM!>%H%!Q%%P+!
Vindplaats Land 3P[OVZ[YH[PNYHÄL *OYVUVZ[YH[PNYHÄL Paleo-milieu Vorm
Borgerhout, (U[^LYWLU
België Formatie van Berchem, AHUKLU]HU(U[^LYWLU
Mioceen, Langhien Vol marien 2 Boutersem,
Limburg,
;\PUO\PaL=SLTPUJR_
België Formatie van Borgloon, Zanden van Boutersem, 4HYULZn*OHYH LU.SHPZL=LY[L 6SPNVJLLU9\WLSPLU ,\Y`OHSPLU 1 en 2 i[HTWLZ ,ZZVUUL Frankrijk -HS\UK»6YTV` en Falun de Morigny 6SPNVJLLU9\WLSPLU $¸:[HTWPLU¹ 9LNYLZZPLMTHYPLU LU,\Y`OHSPLU 1 en 2 2SLPUL :WV\^LU Limburg België -VYTH[PL]HU)PSaLU Zanden van Berg
6SPNVJLLU9\WLSPLU Marien 2
Miste
(verschillende ontsluitingen)
Nederland Formatie van Breda, (MaL[[PUN]HU(HS[LU Laag van Miste
Mioceen, Langhien Vol marien 2
Morigny, ,ZZVUL
Frankrijk Falun de Morigny 6SPNVJLLU9\WLSPLU 9LNYLZZPLMTHYPLU 1 7HZKL)HYYLH\_ Martillac, .PYVUKL Frankrijk — Mioceen, Vroeg Burdigalien 6UKPLWTHYPLU Tussenvorm
9OLPUILYN +\P[ZSHUK .YHMLUILYN:JOPJO[LU 6SPNVJLLU*OH[[PLU ,VJOH[[
Vol marien 2
Salles, .PYVUKL
Frankrijk “Sallomacien" Mioceen, Serravallien 6UKPLWTHYPLU Tussenvorm Strand +VTI\YN Nederland — — — 1 Strand Maasvlakte 2 Nederland — — — 1 en 2 Thenay, 3VPYL[*OLY
Frankrijk ¸MHJPLZ7VU[PSt]PLU¹ Mioceen, Langhien 6UKPLWTHYPLU LU,\Y`OHSPLU
1 Vliermaal,
Limburg
België -VYTH[PL]HU)PSaLU Zanden van Berg
6SPNVJLLU9\WLSPLU Marien 2
;HILS=PUKWSHH[ZLULUV]LYPNLNLNL]LUZ]HUKLTVUZ[LYZJVSSLJ[PL(1KPL^PQILRLRLUOLIILU=VYT]LY^PQZ[UHHYKL]VYTLUaVHSZ beschreven in de tekst.
HYHQHHQVHHQ¿MQHUHVORWRSERXZEH]LWHHQODWHUDOHWDQGHQ Q%%P+!::&!>%!95#+%&H#$>%!%%&!(&6%@%I):+#@%!4()):6@#!&:I%! *45I=+556?!"(U%&>#%&!7(6>+!>%H%!*4Q%I=!&#%+!@6(+%6!>:&!,-! PP ]LH¿J
Cardinale of laterale tanden?
"#$!Q%+!>((6&%)%&!U:&!>%!I#+%6:+556!U#%I%&!(&*!%&#@%!U%6E *4Q#II%&! #&! >%! 9%*4Q6#$U#&@%&! U:&! Q%+! *I(+! U:&! S"12."B4
9.9!(=M!>#%!7#$!Q%99%&!'5&&%&!+%65@I%#>%&!+(+!U%6*4Q#II%&! #&!+%6)#&(I(@#%?!F(%6>#$'!%+!:I?!N,-.-R!*=6%'%&!&:)%I#$'! (U%6!I:+%6:I%!+:&>%&!>#%!#&!>%!I((=!U:&!Q%+!2(4%%&!+(+!Q%+! F#(4%%&!6%>54%6%&!%&!#&!>%!)#(4%&%!SO&B"-I%1"B(&)I9%.& N>g\69#@&WM!.Y0,R!U%6>7%&%&!H#$&?!J?8?!L:&**%&!N.1Y/R! &(%)+!U((6!SO&B"-I%1"B(&)I9%.!5#+!F#*+%!>6#%!4:6>#&:I%!+:&E >%&!#&!%I'%!'I%=!%&!@%%&!>5#>%I#$'%!I:+%6:I%!+:&>%&?!F:6E u5%+!%+!:I?!N,--YR!&(%)%&!U((6!>%!(I#@(4%&%!SO&.)#1(99(%(! NaW*+M!.Yd[R!N*W&(&#%);!S"12."B9.9&B"-I%1"B(!NJ&>%6*(&M! .10YRR!#&!>%!6%4Q+%6'I%=!@%%&!I:+%6:I%!+:&>%&M!)::6!7%I!%%&! Q%I%!'I%#&%!%%6*+%!4:6>#&:I%!+:&>?!
\&*! U:I+! (=! >:+! 4:6>#&:I%! +:&>! .! N*%&*5! F:6u5%+! ,--0;! ¿J LQKHWROLJRFHQHPDWHULDDODIJHEHHOGLQ*OLEHUW SO¿J ODQJLVHQHHQGXLGHOLMNHERFKWPDDNWRPYHUE U(I@%&*!:&+%6#%56!=:6:II%I!::&!>%!*4Q%I=6:&>!+%!I(=%&?!K&! >%!)#(4%&%!U(6)!5#+!F#*+%!#*!>%H%!+:&>!U::'!U%%I!'(6+%6! %&!)::'+!U::'!&#%+!>%H%!9(4Q+!N%#@%&!):+%6#::I!%&!L:&*E VHQ SO¿JE 'HDIEHHOGLQJYDQKHWVWXNXLW (GHJHP 0LRFHHQ LQ*OLEHUW SO¿JJ WRRQW %%&!*I(+!)%+!>::6#&!&(@!%%&!>5#>%I#$'%!%%6*+%!::&H%+!U:&!>%! 9(4Q+M!)::6!>%!+:&>!#*!7%I!7:+!'(6+%6!>:&!#&!>%!>((6!Q%)! :P@%9%%I>%!(I#@(4%&%!U(6)%&? V%+!I#$'+!%6!>5*!(=!>:+!S"12."B9.9!#&!>%!6%4Q+%6'I%=!@%%&! I:+%6:I%!+:&>%&!Q%%P+M!)::6!7%I!>6#%!4:6>#&:I%!N.M!d:!%&!d9! ZDDUELMEEL¿GHLV VHQVX0DUTXHW ¿J 0RHUE >#$'!%+!:I?!N,-.-R!9%>(%I%&!)%+!I:+%6:I%!+:&>!>5*!4:6>#&:I%! WDQGYROJHQVGHDIEHHOGLQJYDQ0DUTXHW ¿J %&!>65''%&!H#4Q!#%+*!+%!*+%6'!5#+;!>%!+:&>!#*!#&!>%!)#(4%&%! U(6)!&#%+!U%6>7%&%&M!)::6!U::'!7%I!*+%6'!U%6'(6+?!A::'! U(6)+!Q#%6!Q%+!*I%5+%I7((6>M!7:&+!#&!>%!>((6!(&*!9%'%'%&! )(&*+%6*M!+6(PP%&!7#$!(('!#&!>#+!'%&)%6'!*+%6'%!U:6#:+#%!::&M! H(7%I!>((6!>%!+#$>!Q%%&!:I*!9#&&%&!)(&*+%6*?
Twee globale schelpvormen
OI(9::I! U:I+! Q%+! 9%'%'%&! ):+%6#::I! >5*! #&! +7%%! U(6)%&! 5#+%%&; 9RUP ]LH¿J),- ! G+%U#@%!(U::I6(&>%E%#U(6)#@%!*4Q%I=?!C(+!0-!))!I%&@+%?! V((P>H:'%I#$'!U((6'()%&>!#&!%%&!6%@6%**#%P!)#I#%5?!A((6E '()%&;!Q%+!A6(%@!\I#@(4%%&M!"(6@I((&!S(6):+#%!%&!"#IE H%&!S(6):+#%!U:&!"%I@#*4Q!T#)956@!N"Rk!Q%+!\I#@(4%%&! N^5=%I#%&R!U:&!>%!()@%U#&@!U:&!x+:)=%*!NSRk!Q%+!F#>E >%&!F#(4%%&!U:&!Q%+!T(#6%E"%''%&!NSR?! ! A(6)!,!NH#%!¿J$&*+HQ/ ! G+%U#@%!4#6'%I6(&>%!*4Q%I=?!T%&@+%bQ((@+%!+(+!X-!))?! A((6'()%&>! #&! %%&! ):6#%&! )#I#%5M! '%&&%I#$'! '(&! (&E >%6!)%%6!@5&*+#@%!I%%P()*+:&>#@Q%>%&!>%!*4Q%I=!9%+%6! @6(%#%&?!A((6'()%&;!Q%+!T::+!\I#@(4%%&!N_Q:++#%&R!U:&! Q%+!a%>%66#$&*%!NBRk!Q%+!F#(4%%&!U:&!Q%+!J&+7%6=*%!N"Rk! Q%+!F#(4%%&!U:&!F#*+%!NaTR?!
Mogelijke herkomst Cordiopsis polytropa (Anderson, 1958) s.l. van Maasvlakte 2
C(%@%=:*+!(=!>%!U#%6!+(+!(=!Q%>%&!9%'%&>%!*+6:&>U(&>*+%&M! '()%&!>%!+7%%!#&!>%!9#U:IU%&:+I:*!NF(%6>#$'!%+!:I?M!,-.-R! 9%Q:&>%I>%!*+5''%&!(U%6%%&!)%+!A(6)!.?!2%&!(I#@(4%&%!Q%6E '()*+!5#+!T#)956@*%!:4Q+%6I:&>!#*!Q#%6U((6!>%!9%*+%!(=+#%?! B%!6%4%&+%!U(&>*+!U:&!%%&M!7%I#*7::6!U%67%%6>M!+:)%I#$'! 9(I!I#&'%6'I%=$%!N4(II%4+#%!JLk!:P)%+#&@%&!.0!3!.dM0!))k! H#%!¿J$ YDQ0DDVYODNWHSDVWRRNLQGH]HJURHS4XD U(6)!%&!Q%6'%&9:6%!I5&5I:!'()+!>%H%!(U%6%%&!)%+!*4Q%IE =%&!5#+!>%!S(6):+#%!U:&!"(6@I((&!%&!>#%!U:&!"#IH%&M!A6(%@! 2OLJRFHHQ ]LH¿J% (QNHOHJDVWURSRGHQXLWGH]HIRUE ):+#%!H#$&!Q#%6!(('!:I*!*+6:&>U(&>*+!9%'%&>!N4(II%4+#%!JLk! L:&*%M!,-./R?! ! " %&'( %&'(
-PN\\Y:[YHUKTH[LYPHHSRHUZVTZVWCordiopsisSPQRLU(Callista chione3PUUt +VTI\YN")Pitar rudis7VSP +L2HSVV[ Beide coll. eerste auteur.
Het andere stuk van de Maasvlakte 2 (collectie BL 02961; zie fig. 2C) betreft een goed bewaarde halve rechterklep van deze soort. De vorm (rond en vrij vlak) en opbouw van deze schelp passen bij Vorm 2. De waarschijnlijke herkomst is uit het Duits-Nederlandse grensgebied, waar laat-oligocene en miocene formaties door het landijs zijn omgewerkt. Deze zijn door smeltwatervloeden aangevoerd naar de winplaats van het Maasvlakte 2-zand. Van dit strand zijn enkele an-dere soorten bekend uit genoemd herkomstgebied (collec-tie AJ; Janse, 2014).
Dankwoord
Met dank aan Peter Moerdijk (Middelburg) voor het na-lezen van een eerdere versie van dit artikel en aan Ronald Pouwer (Naturalis Biodiversity Center) voor het beschik-baar stellen van het materiaal in de collectie van het NBC.
L i t e r a t u u r
Hieronder een historisch overzicht van enkele belangrijke publicaties waarin Cordiopsis wordt behandeld (en overige geciteerde werken). Zoals gebruikelijk worden diverse namen gehanteerd aan de hand van het stratigrafisch voor-komen van de diverse vormen.
Veel auteurs hebben de gegevens van hun voorgangers ge-kopieerd, maar Glibert en Marquet hebben zich verder ver-diept in het voorkomen van (stratigrafische) ondersoorten. R. Janssen stelt vast dat juveniele exemplaren van deze soort andere benamingen gekregen hebben en zodoende in de rij van synoniemen thuis horen.
1817. Sowerby, J., The mineral conchology of Great Brit-ain; or, Coloured figures and descriptions of those re-mains of testaceous animals or shells, which have been preserved at various times and depths in the earth. Print-ed by Arding and Merrett.
1836. Nyst, P.H., Recherche sur les coquilles fossils de Hoeselt et Kleyn-Spouwen (Province de Limbourg). – Messager des Sciences et des Arts de Gand 2: 139-180. 1957. Glibert, M., Pélécypodes et Gastropodes du Rupé-lien supérieur et du Chattien de la Belgique. – Institut Royal des Sciences Naturelles de Belgique/Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen mémoir/ verhandeling 137.
1958. Anderson, H.-J., Zur Stratigraphie und Palaeogeo-graphie des marinen Oberoligozäns und Miozäns am Niederrhein auf Grund der Mollusken-Faunen. – Fort-schritte in der Geologie von Rheinland und Westfalen 1: 277-295.
1966. Glibert, M. & L. Van de Poel, Les Bivalvia Fossi-les du Cénozoïque Etranger. Institut royal des Sciences naturelles de Belgique, – Mémoires deuxième série 84: 1-185.
1973. Neuffer, Fr. O., Die Bivalven des Unteren Meeres-sandes (Rupelium) im Mainzer Becken. – Abhandlun-gen des Hessischen Landesamtes für Bodenforschung, Heft 68.
Strandfossielen
Fossiele schelpen van het Nederlandse strand genieten al decennialang de belangstelling van verzamelaars en onderzoekers (Janssen, 2009). Het verzamelen van deze schelpen is heel plezierig en is ook wetenschappelijk re-levant (Wesselingh et al., 2014). Er zijn uit het stranden-materiaal bijvoorbeeld nieuwe soorten beschreven, zoals Tridonta domburgensis Janssen & Van der Slik, 1974 en Globivenus barti Moerdijk & Simons, 2010.
Daarnaast dragen de strandschelpen bij aan paleo-milieu reconstructies, vertellen ze iets over de geolo gische ondergrond van de praktisch nauwelijks bereikbare zee-bodem (Langeveld, 2013) en helpen ze bij hypothese-vorming over de vroegere loop van de grote rivieren, met name de Oerschelde (Slupik et al. 2013).
Na jaren van voor bereiding is in 2010 de nieuwe editie van de Fossielen atlas verschenen (Moerdijk et al., 2010). Een zeer degelijk werk, dat een prachtig overzicht geeft van onder andere de fossiele tweekleppigen van de Ne-derlandse stranden. Ondanks continuering van het in-tensief verzamelen zijn de aanvullingen op dit werk erg schaars en vooral afkomstig van nieuwe vindplaatsen (Janse, 2012; maar zie ook Kattenwinkel, 2014), waaruit de grondigheid van deze inventarisatie blijkt.
Literatuur
Janse, A., 2012. Maasvlakte-2. Nieuwe soorten voor dit gebied. – Afzettingen WTKG 33-3: 68-69.
Janssen, A.W., 2009. De “fossielenatlas”: meer dan 50 jaar historie… de mensen, de feiten. In: Cadée, G.C., S. van Leeuwen & J.J. ter Poorten (red.). Schitterende schelpen en slijmerige slakken. 75 jaar NMV: mala-cologie als hobby en professie. Uitgave Nederland-se Malacologische Vereniging, Amsterdam: 36-46. Kattenwinkel, L., 2014. Kaloot. Primeur (?) uit het
Mio-ceen: Astarte goldfussi. – Voluta KZGW 20-2: 20-21. Langeveld, B., 2013. De Zandmotor versus het strand
van Hoek van Holland: opvallende verschillen in de vondstfrequentie van fossiele kleppen van bivalven geven informatie over de geologische geschiedenis van de zandwingebieden. – Afzettingen WTKG 34-4: 177-181.
Moerdijk, P.W. et al., 2010. De fossiele schelpen van de Nederlandse kust. Nederlands Centrum voor Biodi-versiteit Naturalis, Leiden.
Slupik, A.A., F.P. Wesselingh, D.F. Mayhew, A.C. Janse, F.E. Dieleman, M. van Strydonck, P. Kiden, A.W. Bur-ger & J.W.F. Reumer, 2013. The role of a proto-Schel-de River in the genesis of the southwestern Neth-erlands, inferred from the Quaternary successions and fossils in Moriaanshoofd Borehole (Zeeland, the Netherlands). – Netherlands Journal of Geoscienc-es - Geologie en Mijnbouw 92-1: 69-86.
Wesselingh, F.P., P. Moerdijk, R. Pouwer & A.W. Janssen, 2014. 60 jaar fossiele schelpen van de Nederlandse stranden en zeegaten: op naar het pensioen? – Spi-rula 400: 140-142.
1979. Janssen, R., Revision der Bivalvia des Oberoligo-zäns (Chattium, Kasseler Meeressand). – Geologische Abhandlungen Hessen, Band 78.
1984. Janssen, A.W., Mollusken uit het Mioceen van Win-terswijk - Miste. – Koninklijke Nederlandse Natuur-historische Vereniging, Nederlandse Geologische Ver-eniging, Rijksmuseum voor Geologie en Mineralogie. 2005. Marquet, R., The Neogene Bivalvia (Heterodon-ta and Anomalodesma(Heterodon-ta) and Scaphopoda from Kallo and Doel (Oost-Vlaanderen, Belgium). – Palaeontos 6. 2008. Marquet, R., J. Lenaerts, C. Karnekamp & R. Smith,
The Molluscan fauna of the Borgloon Formation in Belgium (Early Rupelian, early Oligocene). – Palae-ontos 12.
2010. Moerdijk, P., Naamgeving: de geheimen van syste-matiek en nomenclatuur, een korte uitleg. – Afzettin-gen WTKG 31: 48-49.
2010. Moerdijk, P.W. et al., De fossiele schelpen van de Nederlandse kust. Nederlands Centrum voor Biodiver-siteit Naturalis, Leiden.
2012. Marquet, R., J. Lenaerts & J. Laporte, A Systemat-ic study of the Bivalvia (Mollusca) from the Grimmer-tingen Sand Member and from the Klimmen Member (Early Oligocene) in Belgium and the Netherlands. – Palaeontos 22.
2014. Janse, A., Suppletie. Maasvlakte, feiten en fictie. – Voluta KZGW 20-2: 4-10.
1
Anton Janse, Gerard van Voornestraat 165, 3232 BE Brielle, e-mail: acjanse@hetnet.nl
2
Bram Langeveld, Distelweg 13, 2215 DS Voorhout, e-mail: bramlangeveld@hetnet.nl
