5. Zichtbaar maken van details bij doorzichtige (micro)fossielen

-24-5.

Zichtbaar

maken

van

details

bij

doorzichtige

(micro)fossielen

Rob van _Slageren

Samenvatting. Bij

(semi)doorzichtige

de-tails beter zichtbaar te maken wordt beschreven.

Bryozoen, foraminiferen, sponzen en andere fossielen _zijn soms te

doorzich-tig om details van het skelet _goed te kunnen onderscheiden. Je moet dan een truc zien te vinden, waarmee de _gezochte details toch _nog té _voorschijn

komen. Zo hoorde ik van Adrie Kerkhof, dat _zij haar foraminiferen verwarmd

om ze troebel te maken. Een andere methode, die ik zo bedenk (maar die ik

niet _{uitgeprobeerd} heb), zou het gebruik van _{gepolariseerd} licht kunnen zijn, en dan vooral in gevallen waar met doorvallend licht gewerkt wordt.

Voor _bryozoa is in de _{Treatise, deel G, een methode beschreven,} die de

dam-pen van zoutzuur en ammonia _gebruikt om op het fossiel een wit waas aan

te _brengen. Die methode levert ook voor andere fossielen een _goed

resul-taat op, en is makkelijk met een _druppel water weer ongedaan te maken. Bij goed uitvoeren van de methode is er ook _weinig risiko van _aantasting van het fossiel.

De methode werkt als _volgt. Zoutzuur en ammonia _(beide te _{verkrijgen bij}

drogist of doe-het-zelf _{winkel) zijn} sterk _{dampende oplossingen,} waaruit zoutzuurgas resp. ammoniakgas ontwijken. Bij mengen van deze gassen ont-staat de witte vaste stof salmiak in uiterst _fijn verdeelde vorm. De vaste salmiak kan zich afzetten op allerlei oppervlakken en maakt deze daardoor ondoorzichtig. Salmiak is

op zich verder _onschadelijk (zit bv. in

salmiak-drop),

_druppeltje

water weer te verwijderen (soms is even tegen het behandelde fossiel ademen al voldoende om het waas weer te laten verdwijnen). Het _enige pro-bleempje is, dat het behandelde fossiel niet meer met een natte penseel

te _manipuleren is, omdat dan het _beoogde resultaat ook al weer teniet

ge-daan wordt.

-25-Voor het uitvoeren van de methode moet een _{apparaat gemaakt} worden, dat er uit ziet als het in _figuur 1 _(ontleend aan de Treatise) afgebeelde. Wie aan laboratorium _{benodigdheden} kan komen _gebruikt wasflessen of

aange-paste spuitflessen, de rest van de wereld maakt iets van twee _flessen,

(rubber)'stoppen

moet 1 niet _verwijdde buis naar beneden lopen (iets onder het midden is

voldoende), en 1 _buis, die _{zijn opening} boven in de fles heeft en waarvan het andere uiteinde tot een puntje van 1-2 mm doorsnede vernauwd is.

Bij zachtjes blazen _(in beide buizen _tegelijk) in de _buizen, die tot onder

in de fles _lopen moet uit de _fijne puntjes een dun _{luchtstroompje} komen. Als dit werkt wordt onder in de ene fles een _bodempje zoutzuur _gedaan

(1 cm is al voldoende) en in de andere fles een even _{groot (klein)}

bodemp-je ammonia, en het apparaat wordt weer in elkaar _gezet. De _lange buis moet

liefst boven de vloeistof uitmonden (anders dan _op de _{figuur dus)} om _per abuis _opzuigen van de zoutzuur en ammonia te voorkomen. _{Bij zachtjes} bla-zen door beide buizen _tegelijk moet nu een witte wolk van salmiak _ontstaan

vlak voor de beide

uitstroomopenin-gen, die vlak naast elkaar moeten zitten. Door met het _apparaat een

fossiel te bewalmen wordt het

be-oogde resultaat bereikt.

Veiligheid.

Zoutzuur en ammonia _zijn beide ge-vaarlijk bij inwendig gebruik, en

kunnen ook _{oogbeschadiging} veroor-zaken. Ze moeten dus buiten bereik

van kinderen en huisdieren _gehouden worden. _Bij morsen kunnen ook _papier, textiel _{(vooral nylon)} ed. _aangetast worden. In alle _gevallen is _spoelen met veel water een afdoende remedie.

Om de kans _op morsen zo veel

moge-lijk te _vermijden beveel ik aan om

de flessen na _{gebruik leeg} te maken

en uit te _spoelen. Dit kan _gewoon door _wegspoelen via de _gootsteen

met ruim water.

Fig. 1. _Apparatuur voor het ondoor-zichtig maken van (micro) fossielen.