ACTUALITEIT
HYDROLOGISCHE MAATREGELEN I N BIEBRZA-VALLEI
Nederland helpt Polen
met vernatting
natuurgebied
Om de verdroging in delen van de Biebrza-vallei in noordoost-Polen tegen te gaan is met steun van het Nederlandse ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij een projectgestart om de effec-ten van hydrologische herstelmaatregeleu in kaart te brengen. Ditgebeurt door toepassing van het SIMGRO-model. Met dit model worden maatregelen doorgerekend waarbij kanalen worden ajge-damd o/gedempt. Om de effecten vast te stellen worden de hogegrondwaterstaudengebruikt om een inschatting te maken van de consequenties voorgrasgroei, berijdbaarheid voor hooien en begrazing met runderen.
• Bialystok
Dc Biebrza-vallei is één van de laatste, nagenoeg onbedorven moerasgebieden van Europa. De rivier de Biebrza heeft een lengte van 165 km, loopt door een licht glooiend landschap en is omgeven door laagveenmoe-rassen en hooilanden. De afvoer van de rivier vertoont grote fluctuaties. In de zomer en het najaar bedraagt de afvoer 10 tot 20 kubieke metet per seconde. In het vroege voorjaar, als de sneeuw smelt, neemt de afvoer enorm toe (tot meer dan 100 kubieke meter per seconde] en oversttoomt de vallei deels. Zowel het kwelgevoede laagveen als de overstromingsvlakte herbergen een grote verscheidenheid aan zeldzame plantensoor-ten, trekvogels en broedvogels. In 1994 is een gebied van 59.000 ha (met name midden-loop] uitgeroepen tot Nationaal Park.
In de vorige eeuw zijn in de middenloop drainagekanalen aangelegd om het gebied
geschikt te maken voor de landbouw. Door de verbeterde ontwatering verdtoogde en minetaliseerde het veen. De droogste stuk-ken land werden door de boeren uit de omgeving als hooilanden gebruikt. Op deze manier werden die gebieden beheerd en behield het gebied zijn open karakter. Ook binnen de grenzen van het Nationale Park zijn nog grote stukken land in eigendom van de boeten uit de nabije omgeving.
Om de verdroging tegen te gaan zijn maatiegelen nodig om de drai-nerende werking van de gegra-ven kanalen te vetminderen. Vernatting van de middenloop is nodig om de minetalisatie en halt toe te toepen en veen-groei weer op gang te btengen. Tevens is vernatting een middel om de voottgaande
Het Biebrza Nationale Park (BNP] ligt in het noord-oosten van Polen.
opslag van bomen en sttuiken af te temmen. Bij de boeren in het gebied bestaat echtet de angst dat hierdoor hun hooilanden te nat wotden.
Door de beheerders van het Nationale Patk en de Poolse ovetheid is een plan opge-steld om alle ptoblemen in het gebied op te lossen. Hieraan werkt ook het Weteld Natuur Fonds mee. Om de natuurbescher-ming in oost-Europa te stimuleren, heeft het ministetie van Landbouw, Natuur-beheer en Visserij geld beschikbaar gesteld voot onderzoek en uitvoering van projecten. In opdtacht van het ministerie is in t997 een project gestatt om de effecten van hydrolo-gische herstelmaattegelen in kaart te bren-De vallei in de winter.
In het vroçge voorjaar overstroomt deaehelc vallei door liet smelten van de sneeuw.
gen. Van Poolse zijde werken aan dit project mee het Biebtza Nationale Patk, het land-bouwkundig ondetzoeksinstituut IMUZ en de Landbouwuniversiteit van Watschau. Van Nedetlandse zijde zijn hierbij betrok-ken de Universiteit Utrecht en het Stating Centtum.
Het Biebtzagebied heeft hoge grondwa-tetstanden, zodat een beschrijving van het bodemwatet in de onverzadigde zone van groot belang is. Daatbij is een beschrijving
van de dynamiek in vochtberging, gewas-verdamping, percolatie en capillaire opstij-ging noodzakelijk. Tevens is een koppeling van het grond- en oppervlaktewater cruci-aal. Daarom is in dit project door het IMUZ voor het model SIMGRO gekozen. Dit model beschrijft de waterhuishouding niet-statio-nair. Grondwater, bodemwater en gewas-atmosfeerinteracties, en oppervlaktewater worden op geïntegreerde wijze gemodel-leerd. Van het oppervlaktewater beschrijft SIMGRO de waterstromen in een netwerk van reservoirs. Voor IMUZ was het toepassen De Btebrza-vallei.
van een toch wel complex model als SIMGRO niet nieuw: sinds 15194 wordt het model SIMGRO reeds in enkele van hun projecten gebruikt. In dit project is het noodzakelijk om het oppervlaktewater over her gehele jaar re beschrijven. Hiervoor is in samenwerking met het Staring Centrum een module in SIMGRO ingebouwd, waar-mee de belangrijkste hydrologische proces-sen in perioden met sneeuw en strenge vorst worden beschreven.
Met het model worden maatregelen doorgerekend om het gebied weer natter te
maken. In de diverse scenario's worden kanalen afgedamd of gedempt, en het water meanderr weer via een oude rivierloop door het gebied. Ook is het de bedoeling om het effect van de bebossing op de waterhuis-houding (namelijk verlaging van de grond-waterstanden) door te rekenen.
Om de effecten van scenario's vast te stellen, wordt gebruik gemaakr van de over-schrijdingssom. Dit is de som van de dage-lijkse overschrijdingen van een gepaalde grondwaterstand (de overschrijdingsdiepte) in cm. Dit is een gemakkelijk meetbaar kenmerk, waaruir op simpele wijze de grootte van de te verwachten schade kan worden voorspeld. Ook in Polen is veel erva-ring opgedaan met deze methodiek. Voor bepaalde perioden wordt deze overschrij-dingssom gebruikt om een inschatting te maken van de consequenties voor grasgroei, berijdbaarheid voor hooien en begrazing met runderen.
Eind dit jaar moet het project afgerond zijn en zal duidelijk worden welke hydrolo-gische maatregelen kansrijk zijn om dit unieke gebied voor verdergaande verdroging te behoeden. <f
Voor meer informatie: Erik Querner (0317) 47 43 051 advertentie
Thinck Brinck, doe je niet alleen
Uitgangspunten
Klantgericht handelen met als doel het professioneel onderhouden van lange termijn relaties met afnemers en leveranciers.
Kernactiviteiten
Advisering, import, levering en nazorg van flow- en analyse 'meet-techniek' voor met name lucht, stoom en alle soorten water.
roducten
Water- en warmtemeters: huiswatermeters: schoepenrad en volume, industriële watermeters, warmte-energiemeters
Flowmeters vloeistof en gas: ultrasoon inline en -clamp-on, verschildruk, ovaalrad, tolvlotters, turbine, vortex, druksensoren Magnetisch inductieve flowmeters: inline: geflensd, wafer en insteek Water analyse apparatuur: dataloggers, troebelheid, slib- en zandspiegelmeters
Postbus 21 3800 AA Amersfoort BRINCK HMT T^1 °3 3 4 5 6 1 2 3 0 F a x 0 3 3 4 5 6 1 3 9 3 www.brinck.nl •• • 1 ; 1 t . • •• s * E-mail thmk@brinck.nl
