*
%+
,
- .
+
(
...5 ) ...5 $ 1 ...6 ...6 ' - ...6 1- ...6 2 - - + 3 *...7 , + ! ** ...7 ...9 %4 3 *...9 5 3 * ...9 6 - 3 ...10 6 ( ...10 6 # - &...11 7 ) 4 ...12 ...13 0 (+ ...13 8 ( *...13 6 8 ( - ...15 7 8 1 ! ( * 1 * ...16 ! ...18 6 * (+...18 6 $9 %: 4 ...19 6 0 ! * (+ - $ ...20 6 6 8 5%: 4 ...23 6 + :9; ...25 " ...26 # $ $ ...30 < * * 1 - 3 ...30 < % 1 1 * 1 * ...31 <6 6 ) 4 ...31 <7 7 (+ - - & ( = ...32 << < - ...33 % & $ ' ...35 5 3 * + ...35 (+ - ( = ...37 6 6 1 - ...38 6 $ + - (( ...39 6 0 * > ...41
( ) $ ...43 0 1 ...43 # * - ( = ...44 6 # 1 - ...44 7 # - ...44 < (( ! ( ...45 * ) ...46 0 1 ...46 # * - ( = ...47 6 # 1 - ...47 7 - ...48 < (( ! ( ...49 + ) , - ...51 5 - + + ( ( ...51 ? 1 - + + ( ( ...52 . / $ ...54 - 0 ...56 - 1 & '...59 - 1 & $ '...60 - !1 2 ' ' ...62 - "1 2 ' $ ' ...69 - #1 3 0 , - -$ ...76 - %1 3 ...77
3 ( (+ - & * %+ , - # ! - %+ - 1 - ! ( 1 (+ ! -+ 3 * - (+ + - ( * (+ -1 ) & - & - + 3 * 1 . 1 . ( - 1- - + 3 * 0 - & - & - - + 3 * & ! + ! * . - ( - + 3 *& !
)
! "#$%& ' ' !' ! ( ' & ! ' & & ! ( (( (() ' ' ' & (* ' & & ! ( ' ' & & ! ' (+ ' ' & ! & ! & ! ( @ A . 7 . - # . B 0 1 - + 3 ! C - & 3 & * ! - - + ) 3 + * - 3 1 1 -- 3 ! . 3 + - - & * . 3 & * 3 - * 3 * + * 1 1 + ( & - 1 + - 3 * 1 - & (+ * - & * ! - - - + 1 ! C * 3 ! & 3 * * & 1 + - (3
De probleemstelling kan onderverdeeld worden in een doelstelling, een centrale vraagstelling en een aantal subvraagstellingen. De doelstelling geeft antwoord op de vraag waarom het onderzoek plaats vindt en waar het onderzoek toe moet leiden. In de centrale vraagstelling van het onderzoek wordt aangegeven wat onderzocht wordt. De subvraagstellingen zijn ondersteunend aan de centrale vraagstelling en zijn noodzakelijk om het onderzoek naar deelaspecten te structureren (Banens, 1998, p. 2).
- + 3 * 3 (+ * 1 +
-( 9 1 - > + - (
3 + 3 & (+ & - * 0 (+
- ** 3 (+ + - - 3 * + &
1 ! * + ! - 3 ( * (+
* & * + - ( + 1 * & 1 & *
- (+ - **
/
8 * + - ( * %+ , - + 1 3 + 3 + & 3 * - - * * - D$
8 ( D 8 * ( - 1 * & D 6 # * - 3 * + - * - * * - 3 & D5
# 3 * - % - (+ ! + 3 * - * (+ - ( & + 1 (+ - - + + (+ -(+ ) 3 - * + 3 * & *& 3 - - 1 %+ 3 * - ( 1 - *1 3 * 1 * * * & - 1 - & - *1 (+ * *+ - + + - * (+ - 3 + + - - * *0 $
# + ! * 3 + - + 3 *. 3 * + - - 3 # ! * & 1 * - (+ . (+ + 1 ( - & - ( 5 ( = * * + 1 * 3 - * ! - * - * - 3 . * + ( ( , + ! * & + -- 3 1 + , + ! *- & - (+ - - 3 * + & 1 ! 3 (+ * 1 - (+ & 3 - * * -* - 1 + 11 * + ( ( - - & + ! ** - ! 3 * * * -- (+ + - ( # ! *- ! + E (+ ( = - * 1 1 + * + , + ! *& - - - + ( ( 1 3 * - 1 + # ! *3 * * + - * - * *& + 5 * 3+ & 1 * + - + ( (
1 3 * - +
, + ! * 3 - (+ 3 - - &
-* - & * , + ! * 3 - & 1 - - &
- 1 - - - + 1 * - + . - * (+ # ! * (+ 1 - 1 - - * 1 ** * (+ - ( 1 - - * ! - & 1 -, + + ! *& * * - %+ 8 + 3 * - & - * - * & - - %+ & * %+ 1 ! ( 1 - - & . *+ - + + ( ( + 1 - + + ( ( % & + 3 * ! ( ( + ! *
, + ! * & 1 + 3 * 1 * * + - * (+ * 1 (+ - - - (+ 4 3 * & * 3 - ( 4 0 - & 1 * - - 3 1 (+ - & 4 * 1 (+
-,6
9 * (+ * & - 4 - 3 *. * . 1 (+ - . - * - 9 . -- ! * - 3 @' F (+ . B1 (+ - 1 - 1 & 1 & . & .
& . & + 3 * 1 + + & 1 (+
! ! > ! ( > - 1 . & * ! 1 @' F (+ . B - * -1 (+ - 1 - + ! - * . & 1 (+ - 3 1 (+ ! @' F (+ . B -- - 5 * 3 + ! + 1 . - * 1 (+ - # - (+ + ! . * - - (! * 1 ! ( ! + - -+ * & @' F (+ . B 3 * * ! & - * - (+ + - ( & 1 (+ - - - & - * 3 (+ & + 1 1 - * 0 + 3 * * 3 - ( 4 3 3 * *& - - 3 *. 3 (+ - & * 3 * > - 4 + ; C & 1 - 4 1 +
F - . B , 4 (+ * - 4 + ; & ( 4 (+ E * = - & - + - 1 * ! ( - 1 (+ - ! - * - 1 - (+ + + -& 3 (+ - (+ !! ( ; - + 3 (+ - (+ 3 (+ . 3 1 + 3 (+ - @# F - . 6B 0 - * ( 3 * * ( 4 ( 4* 1 * & ( ; - 1 3 * ( 4 *& - *& - ( 1
!
( 4 * 1 * * & - - (+ & (+ * @# F - . B - ( ! + 1 3 *. - 1 (+ ! * ! ( ( - # - * ! - &. 1 - 1 ( ( 3 * 3 (+ - 1 - . ( - - & - * 51 - * 1 - + 3 * (+ 1 %+ & 1 1 * * & - ( # + - . * 3 (+ * - - 3 1 * &- & & (+ * & & 1 * + 3 * &
- & 1 ! (+
! $ $
( 1 & # + 1
- & (+ * + 1 - ( # &
! 4 ' 5 + - & & (+ * 3 1 1 + - ! ;1 + ! . + GG - 1 * (+ * @# F - . 6B # - & + ! - - + - 3 - . * * 1 * & - + - & + - ! - * & + ! - & ( - ! - * & * 3 *& - 3 * 3 ( (+ * 1 * + - & 3 - & - + ! + - & * 3 1 H- . & 1 * 0 + 3 * 3 & - & + + - & - - %+ - + 11 + -( & + - & * - %+ I 3 3 - & + 3 ! 1 3 1 * * & -*& ! : ( - & 3 + (+ * - 3 * 3 (+ (+ ( ; & & - - 3 (+ * 3 H - & - * + 1 ! - 1 1 - + @2 4 F (+ . B # : ( - & & * * -% - - & - - + *. (+ 3 (+ @2 4 F (+ . B , - & - 3 * ( 3 *. - * - & 3 & - : - + ( - -- - - & 3 - 1 - + 3 *
"
)
6
4 1 + 3 *3 1 ** + 11 1 * +
- + - - ( = + - - > 1
-( = ) + - - (+ * - . + ! *
-(+ & 1 - - 3 * + . & * * & *
+ + 1 1 - (+ * - 5 * & -
! + 3 * 4 1 - * %+
, + ! * 3 ! - (+
-1 * & - ! ( ,
& ! & - & + (+ -
-( & 1 - + * 1 * ! 1 -3 - ( & ( - ! & 1 * & 1 ! ( * 1 *
&
9 3 - + (+ - - ( - 1 3 * + * @ (+ * . <. <B +, & & 1 (+ GG 3 * + - & % &
, , . & 1 + !! ( - - - GG - 1 &
& - 1 ( 1 - 9 +
1 . & 1 1 * * & - & **
3 * ! (+ *& - ( 1 (+ -1 - ( ! @ F # . 7 B + ( 3 + + & 3 - 1 * 1 * * + - - 1 * - ( . & 1 * 1 - * & 1 & - * ( * & @ F # . 7 B , & - (( - . & ( = !& + + 1 - - 1 3 * * . . 1 1 4 (+ - @'+ (*. <. B ( = 3 * - & * 3 * + & 3 - ( -
-1 - * - 3 * + - * 3 (+ 1 . + 1 3 (+ * ( & (+ * 3 * + - % 3 - & - & ** -- 3 * + - * & . 1 - 1 - 3 1 - * @ A F . 6B 5 3 * + 3 1 * - 3 . 1 - 1 ( (+ 5 1 - 3 3 * + * ! ( (+ & + (( - * + 1 H- # & . - - ; . - - *
1 * 3 - + 1 & - ( = . 3 - & &
+ * ( ( = * (+ ( - +
- . *& - - *& - . * (+
- ( = ( 1 - 3 & *& - *&
-- * + - & * + (+ * - + & @$ . 6. 6 B 1 & - ( = 1 ** + - 1 & - * . + - GG * & @& 1 + B ( = 1 ! + - * . GG (+ - - * . - & * - * & . & @$ . . 77 B + . GG - 1 * 1 * - ( . ! ( = - ( = 3 3 - 1 & * - + - * - (+ + > 3 (+ + 11 1 H * & 3 3 ( ( 1 3 ( = + 3 * + - * * 1 & # ( ( - (+ # 3 - 1
-- ! ( - + ( ( 3 @ F $ . . ) (. <. F # . 7 B - , - - (+ * > - 5 ** - * ! ( - * *+ - 1 & * - 1 ( - 3 * + - 0 1 - : -- 5 & ** - - ( -- 9- ( - >
!
5 + ( ( - + - 1 ( = - , + (+ 3 -( 3 ) # @ B '+ (*@ 6B 3 F 2 @ <B (+ * @ <B ' : 9 (+ 1 ( + ! : ( 4 ( : ! 4 1 ( ! ( : ' - 1 ! ( ( : 2 ! (* ! E! + = : 1 (+ ( 4 ! & * : , 4( : *+ ( - & + +4 + ( -+ ! :( 4 4 + ( 1 ; : 4( 1 : ! ( &+ ( J ( + -4 ! : !4 ( + 4 (( : $ 1 4 : !! : ' (4 : ( : * 4 : '+ : 2 - ( : , 4 ( : ) (+ 4 : ( 1 J 1 : + ( -& ! 1 : + + + ( (-1 * ( & ( - 3 ( !& + - (+ & ** ( = * - 1 3 9 ( & ( (+ + ( ( - 1 !. ( 9 ( & & * + - H (+ - 9 ? (+ - * . !& @ A F . 6B ( = 1 ( *+ 1 - . & * (+ - ( % ( = * 3 1 - !+ * * 3 * + 5 !+ * * 3 * + 3 ( & - 3 * + !+ * * - ( 1 - 3 * + * 3 (+ 1 1 ! * 1 - . 1 - 1 ( ( . ! 1 . 1 - 1 3 @$ . . 7< B 9 !+ * * 3 * + 1 - 1 & * + . !+ * *- ( (+ 9( (+ - !+ * * - 1 - 1 & * 1 * - ( A 1 & 3 * + * 3 . - 3 1 - 1 % 1 -( 3 3 * + 3
"
0
$
(+ * 3 * @ . << B + * 3 & 1 ! 1 * * - ( % (+ 3 ( (+ & 1 + 1 * - ( - * @ (+ * . A F B 8 * 3 ( (+ ; (1
- *& - (+ * - 9 1 * - (+ 1 + 1 ! -- # 1 ! + ! - * - * - # 1 ! + ! E (+ ( = - *
78
1
- # 3 * + * @- # . . B - * ! & - ! -- ! ( - ! + -- ( ( * 1 *- ( 1 8 3 ( 3 * & 3 * + - + 1 !. * 1 3 (+ 1 & + 3 + + - - + - ' ' ! ! . - . & / ! & ' ( / ' ! ! & ! ! - '& & & ' ! (!
- + - ( - 3 3 !+ * *- + - - 3 * + - + 1 ! + - *& 3 & 3 * - 3 * !+ * *- + - ( - + - ( = - ! 1 - + - - 3 & $ * 3 1 *@ . 7<6B + 1 * -( - 3 - 3 * + 5 3 * + ! ( & 1 * * - + 8 * 3 + - & ( > . & * (+ + : ; ) 3 + * 1 * & - + -- 3 - 3 * ( 1 - + 3 - - 3 ( . 3 ( + & - * 1 * ( ! ( + * + 11 0 + : ; + - 3 ! 5 3 & 1 ! . 1 - 1 3 1 *- + 1 !. - * , + ! * & + - * (+ (+ & ! & + : ; 1 (+ -, + ! ** - ! 3 & - 1 + ( ( 1 (+ - . + ! * - (+ * & & - **!
* (+ ( + - 3 - - 1 3 -* - 3 & 1 - + 1 !. 1 ( - + : - . - - -. ! * (+ ! . - - 1 -( (> - 1 , 1 ! - ( & * (+! 37 ,9 6 $9 %:! ( 1 * & ( - * -A & * 1 - $9 %:! ( 3 (+ 1 - ! - + 1 ! 3 1 ! * & 1 (+ & * $9 %: 4 3 - - 8 5% K 4 . ! 6 6 (+ & $9 %: 4 & - + - 1 - * * ! ( - . - (+ & . ( (+ ! ( ( ! ( , $9 %: 4 & - ( 4 - @ ( & *B & ** - & ** - : $ $ & ** - & ** 9 & * 1 (+ & * ! ( 3 - ( 1 H- 0 - & - & * - 3 ! ( - 1 * + 1 * 3 , ! 3 ! ( & - $9 %: 4 - * * 3 ; ' < 7 , * 9( (+ 0 -@0 B , - 1 (+ 2 ( F 1 1 - + * ? - - + 3 * , + - 1 * -1 (4( ! (+ - . ( 1 - * ! ( -(+ (+ ' ( + + - & ( 1 (+ ' : - & + 3 (+ - & *. ( L -5 & & ** 8 * + & + !! +4 + -(+ - (+ 5- + :+ 8 * A 3 + F 8 3 1 & 3 . - - - + - (4( + -(+ (+ 1 * * ' ( -, ! ( ! 5 & 9 - 1 * * $ * 1 8 * + 1 ) 1 M ( 1 @0 B , ! (+ 0 + - 5- + - - + @0 B
! & 0 3 # - ! * (+ - $ + ! + & - * 1 & & 1 - ! * (+ * * 3 * * (+ - 3 * (+ 1 + * & @$ . . 6B # - ! * (+ ! 3 (+ 1 - ( ( * 3 (+ * * * * 3& ** - 1 ! * * * * & * 1 (+ * + 3 & * - 1 ! * 1 *+ -1 @$ . . 7B 3 (+ + - ! * (+ - (+ ! 3 . 3 (+ - $9 %: 4 . 3 1 * - 8 5%: 4 - ! * (+ 3 & - + - ! = $$ 1 4 0 3
- (+ * (+ + * & + -- (+ ( 3 ( 3 3 & * (+
4 $
/
$
- ( ( + - ( ! ( * & & * @$ . . : B − 0 ! *& ( ( − 3 - 1 ! * − # -− A 1 * !! ! - * − ' ( (+ − 0 (+ ( ( − A (+ ( = − 0 ( ( − ? : 1 L3
>
1
1 - ( + ! - 1 1 L . * ( - 1 ( ( . &* * - & (+ ) 3 1 L + 3 M ! &* * (+ - 3 (+ (+ 3 ( ( - & (+ . * ( 1 L - 3 − (+ - − $ ( !! − * − 5- * − % 1 * − / !+ * *- (+ − 2 1$
$
1
) ( ( 1 3 * 1 ! ** & 1 & ( 3 1 1 * > 1 - 1 ! * # + * - 1 3 *- 3 * ( 3 ! ! ( + 11 + ( - 1 ! *@$ . . 6BC + ! 0 1 - 1 0# - 1 - 1 * *N- 3 (+ N& 9 ! & 1 - 1 - * O! * # + ! * + * * (+ -(+ - 1 - 1 : - + + ( 1 ( & 1 ! ** & & + @$ . . 7B?
- ( * (+ ! 1 ! * + 3 - + ! *& - + ! - ( -5 + & - - ( * 3 - @$ . . B − 9 - ( & 1 -( -( 1 ! *. & 3 - * − 9 ( ( - 1 − 1 ! * 1 * * - - ( − # ( - - ( 1 * - + 1 ! -* − ( - - ( 3 !! ! 3 - * 1 & − - ( - > 1 - - &)0
/ ( ( 1 ! * 3 1 . + - 1 *& - ( 1 ! ( ( * . & * - & - 1 ! * (+ - 1 * * + ! - * * -* - + - 1 - * 1 ! * - * ( 3 - * * - + @$ . . 7: B − ( ( ! - 1 * - !3 -- * − # ( 1 ! * * - & 1 * - * ! * - * − # ( - 1 ! * ! !! − + ! & * - * − * * & − / - > 1 - (+ & − # ( - 1 ! * - 1 - *& - + ( ! - * ! ! ,9 6 1 - - ! $9 %: 4 + - ! * (+ * 8 5%: 4 & 8 5%: 4 + 3 & ; ! ( * 1 & ( > ! -# - 4 * 3& *+ - ! + ( * 3& * - + 1 ! * - 4 = $$ !1 ,9 6 @ . * . * ! ( B * 3& * 3 1 H- 1 + 3 ! * P( ( P 3& * 3 - + 1 !/ 1 3 - ; -# 1 - * * 1 1 ! . ( ( 1 ! 1 ! * / - * & 1 & > ! + 1 ! * 3 (+3 ! 9 1 ! * ; ! ( 1 H- ! ( ) ; ! ( * * - !& ( ( 4 * - ! * ! ! (+ . ( (+ . * ! (+ (+ ! ( - ! ! - 3 (+ - - 1 - ! ( 8 5%: 4 = $$ "1 & 0 ,9 6 ;''' < * $ • ( (+ * * + • 9;( - * * • 5( • &. - ! ( ! • ( - + 1 ! • / - * &: + & • /& ( ( • * * ! C& ** $ • A 1 * * * + • A !! ( ! @ - ( ( B • ( - + 1 ! • ' ( + 11 1 1 * • (+ *& - ! • (+ / • 5 & ** * @'+ . B • . - ! (+ • C (+ 1 & & ** * * • 9 & * • 0 -• 0 & -+ 1 • 9 * 3& ** ( ( & • 9 & ( ( + * • $ • ' ( + ! & - - ( ! • & -• % -+ 1 • 9 > & 1 + !! + ( !
!
978
+ :9; + & & 1 * &
H- . - * >- + * 1 *- * -; @- (+ B ( - * 1 + : ; : + * * 1 * - ; -( - (+ * ! + : ; :1 * * . & - ; ; + 3 - & ** + 3 * 1 - * & 1 * & + 1 - - + - & * & 3 - ; 3 * - * @%+ . - : 3 *. 6 B ; & - * 3 ) + 11 3 * -1 1 . - - + * + : ; 1 * (+ Q3 - * R * 1 - 1 - ; & 9 (+ (. - . !4 * 1 * . & - ! 1 * + ! . ! + 1 - 3 (+ *. (+ ( - 3 & ** . 3
"
5 3 * * * + -( 3 + ! * (+ * & - (+ 1 -- * 1 - + - - (+ ( ( ! ( & C 3 & 1 - 1 * * * - 1 ! ! * & + 1 ! 3 (+ 1 - 1 ** * 3 & 1 ! * ( ! ( + - ( ( . ! + - ( ( . ( H 1 - - 1 @% F 0 + !!. 7. B # ( - 1 - ( Q 3 * + R -* ( ! ( & + - + - - 3 * + & 3 * + 11 # - - 3 * + - 1 ! 1 & - - * ) + - + - * * 1 & & * + - ( (+ * - - + 1 ! 1 & ) 1 - + 11 * 3 * - 3 * + # 1 -3 -3 * + 3 1 * - - - 1 ! ) 3 * + (+ & * > + 1 ! 1 (+ 1 ! > - + *+ * + 3 * + @' 4 . . B 5 1 3 * + * 1 (+ & 5 * * - 3 * + - 1 ! + + - ( . 3 + 3 - - - (+ - - 3 * + & 1 ! * * + 11= $$ #1 " $ ;/ $ 6 @ ++(@ (.< # - 5 - + * GG - - * & ** @9 . . B ) 3 * + 1 . 3 + - & 1 + ! - (+ ( 9 - 1 - 1 ! 3 1 ! . & - * * 1 & & . - * ! (+ . ! ( * - 3 ! ( 3 - * - . 3 3 0 1 - ! ( & 1 ! * + ! 3 + ! - 3 - & . . * * 1 (+ - & + -- . ( * * S * *+ ). ! ' @9 . . <B 3 - *+ * - - - & . 3 ; ! ( 1 3 9(+ & ! 3 * & * * 1 - 0 1 - * - - 3 (+ ( - ( ( & & 3 9 - 1 - ( - - 3 * + * + ! 1 # - - + ( - * & - 1 ! # - - - ( - * - 3 (+ 1 - * C & + 1 - 1 3 * ! ( ( & ! 3 * . 3 & + 3 * + * 1 * 1 ! 1 + + ( ( & ! * - . . & - - &
-1 1 * - 1 . * * -@' 4 . . B - * * + 11 - * * - - 3 * + - - . ,. - * - . ( - 3 * + , - . * 1 - - - & & 1 3 * + 3 (+ 1 -# 3 ! - * * 3 - - 1 * 1 ! ( . - @' 4 . . B - - - * 3 - . 3 + + (+ @9 . . 7 B 0 *1 & 3 (+ - - - -+ GG - -) + - + - - 3 * + - 1 ! * (+ * + - ( * 3 & 8 * + - 3 * + - ( * * ) 3 + 1 ! ! & * 3 * + * + ! GG * * 1 & - 1 & # & - 3 (+ * - ( , 3 + ! + 1 ! 1 + ! + * 1 3 * + - - + 1 ! 9 - 1 3 * + & 1 ! - - & * * + 11 + -- ( - 8 + 1 ! 3 ! + - - - ( - D 8 * ( 3 ( ( * + * + 1 ! + 1 D - * 3 (+ * - ( , - 3 - 1 - (+ * 1 ( = 3 *
- (+ + 1 ! & & & * 3 - (( -
3 * ( = . 3 - - - & *
( = - * - 9 1 ! 1 & 3 (+ (+ -- - - - . & + 1 ! - - & * * , - + ! ** & - & 3 * + , + ! *- ! * + E (+ ( = - * 1 & 1 + - ( 1 + # ! *3 + - * - * 5 *+ & 1 + - ( 1 (+
-#
$
$
C + ! * 7 1 * . 3 & - ** * * - ( ? - & - - %+ 1 1 * - + E (+ ( = - * + - * - * - (+ + (+ * , + ! *& + - + & ** - ( = 1 * - + E (+ ( = - * * + + - * 3 * + . * - - *+ 1 - (+ ** *+ 1 - * ( = (+ & 5 1 - - & + - < . ! & - 3 - ! (+ & = $$ %1 $#
1
-0 1 3 * + - 3 - 3 & - - %+ ( * - 1 * * 1 - * *1 3 * & 3 * + 1 H- 1 3 3 * + Data- verzamelingStap 1 20 gebeur- Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5
3 * & ( ( 3 * . + 3 & - ( 3 3 ! * , - + + * !+ * * - - ; , - * + - + * + - - # * 1 * - 1 * 3 & * + ( ! * - 3 * * 3
#
1 , $
$
( - 1 * 3 * + - * & - 1 (+ * & ( - 7 1 * 1 * 1 5 3 * + & * - + 11 + 1 ! * * & & 4 , 3 & * * ! 3 * + & (+ !+ * * 3 0 * * 3 * + ( & GG 3 * + !(+ !+ * * 3 * + 3 * - & & . &
7 * 3 * + - 1 - - * 3 1 * . 3 * - * + ! & * * ! 1 ** - * ( > 1 + 1 !
#!
!1 )
6
3 1 - 4 - ( 1 1 & 1 * * 4 3 * & - * 3 . & *+ 1 , ( * - - * . - -- - * 1 1 * - ( - 9 (+ - * 3 1 - 1 - ( ( - *+ 1 * ( = & - 3 - * . + * * * ( = ( 3 & 3 ! 1 ? *1 -7 ( = - , + - (+ ! ( = - 1 - ( 3 . * * (+ ( = * * , - - * ! + ( ;. ! 3% & . * . ( = * ; ( + ( 3 * - 3 1 * 3 * 3 + ( # - * ( (+ * ( = - & - - ( = 1 ** E- - = 4
Scenario ontwikkeling begint bij voorkeur met identificeren van alle mogelijkheden
Gebeurtenissen of keuzes genereren een kerstboom van scenario opties of uitkomsten
Bijvoorbeeld: eten vanavond. Uitkomsten worden (in dit geval) gedreven door:
• Veel of weinig geld op zak? • Bereid om de afwas te doen? • Oppas voor de kinderen te regelen?
Voordeel:Alle opties worden afgedekt, van:
• Met z’n tweeën naar La Provence • Met de kinderen naar McDonalds • Pannenkoeken thuis
In dit geval 8 mogelijke uitkomsten = $$ (1 2
#"
"1 -
'
$
, 3 & - * -( 1 - & - 1 * - + 1 !. 3 3 ( = 1 * 1 . - 3 -9 + 1 3 - (+ !* ( -- - - ( = . * * &##
#1
-( = 1 3 3 1 * 1
& ) * 1 (+ & & * ( = 3 & *
+ - ( 3 3 (+ 1 0 - * * * & ! + 1 ! - + ! ( = * * 1 (+ & - & - - 8 + 1 ! * * & (( - 3 D 3 - GG * & ! . * & + 1-1- 8 * + 1 ! D C ( + 1 ! * 3 + ( (+ * . ! 3 + ( (+ * # - 1 - - & + 1 ! * * +
3 1 & - + & & 1- .
* 8 + 1 ! - D 3 - + ! 1 ** ( + 1 ! ( (+ * - + 1 ! # - * > (+ - 3 ( * . * ( + 11 + + 1 ! + ( * % 1- 8 + 1 ! * & * - * D 1 & 3 1- 1 * > * 3 * & + + * & * * * 3 - 3 * + 3 * + & . + 1 ! & + + 9 - 1 - * & - + - + + - 1 E = # - ! ! (+ * 3 ( &
5 De uitkomsten zijn het startpunt voor scenario’s om iets te bereiken
Het eten vanavond als voorbeeld. Scenario: Ik wil graag erg lekker uit eten, maar alleen met mijn vrouw. Dus
• Moet ik zorgen voor voldoende geld
• Beloven om de rest van de week de afwas te doen • En een oppas regelen
Charme van de methode is dat de volgorde van beslispunten niet uitmaakt. Het enige extra werk is het “wieden” van onlogische/ irrelevante opties.
%
&
$
'
? - & - * 1 * - - 6 - 3 * +
*& + + (+ * - *
* * ! & & 1
- 1 . * * - @' 4 . B
*& + ! ( 1 - . & & & *
-*& 1 1 (+ & & 1 * 3 * +
3 - *& - 1 - -( = @ A F . B *& + - . & - ! 0 3 & * + & 3 *- * - (+ + * 1 * - (( 1 + -. + * - (+ > - - (+ ( = ) 3 & - 1 + + 3 ! 3 3
1 + & & 1 ! &
(+ - & + 1 * & = $$ .1 '
%
1
? - - - - %+ 1 * 3 * + - 3 - 3 * * 3 3 * + 1 * * * & 1 3 * + ! 1 ( @8 * . <. B Stap 1 Stap 2 Stap 3 Met successpelers Data- verzameling Onzekerheid 1 Onzekerheid 2 Scenario’s Stap 3 Met meerdere strategieen Strategie Strategie& - - - & (+ (+ @ A F . B 3 3 * + !+ * * - 1 3 5 !+ * * - 1 3 ( & - 3 * + !+ * * - * 1 - 3 * + * 3 (+ 1 1 ! *1 - . 1 - 1 ( ( . ! 1 . 3 3 @$ . . 7< B & 3 * + - & - ; * * . * & - + - (+ . * *& 3 * + (+ 9 * + * - ; . . * * @3 ! B = $$ 1 8 0 *1 - ( - & - ! 3 * + - * 3 * 5 1 & * & - 3 3 * + & . - 3 (+ * 1 ** ; 9 - + + - * & * -Scenario 1 Scenario 2 Scenario 3 Scenario 4 Onzekerheid 1 hoog Onzekerheid 1 laag Onzekerheid 2
% * - (+ *& 3 * + *& * 1 * + * * - + *& 3 -+ *& ** * ( ( * & @ A F . B 0 1 - - *& 3 E# +T=. E - ;=. E =. E2 =. EA 3 + = E# # # = 9 - 1 -; *& + 11 3 ! = $$ 1 A'
%
1
-, 3 & - *& & * ( = 0
- (+ ( = 1 (+ - & . 3 &
( !& + , ( & !
- (+ & ** ( = * - 1 3 9
( & ( (+ + ( ( - 1 !.
Hiep hier hoera Minimumlijders
Laag- conjunctuur Hoog- conjunctuur Cafetariamodel Wetgeving verkrapt Out of business Wetgeving verruimd captive markt
- 9 ? (+ - * . !& @
A F . 6B
( = ( ! !& 3 + - & * & .
3 & *3 ! - 3 * , * *1 *
+ 1 & . ! - ( = * &
( ( & * - ( = 3 GG (
- * (+ ; - @ A F . 7B ,
-& * * & & (+ 3 * + 3 & (+
3 * + * 3 & -
( = 3 & - 1 - ( = - & *
0 + & * - ( = & 1 * *
-- 3 - 3 * + 3 * + 3
& 3 3 * + ( = - & * &
( = (+ * 3 * 0 1 -* & 3 - 3 + - & % & ( = - 1 (+ + - 3 . * ! - = # - & * + - (+ !! - * -& - - ( = 3 1 ** *- 1 - -* -*
% !
!1
9 * & - (+ + (+ & - + 1 1 - ( = - - *& + + * 1 * - (( 3 1 ! 1 * & & + * 1 * - > - (+ ( = & 1 (+ - 1 ! & * * 1 + - 1 * 3 0 & * + * 3 & + ! - - * - - (+% ! 3 $ + 1 + - ( S - * *& + + -(( 3 + * 1 *- 4 (( ( = & * * + * 3 (+ 3 0 1 - 3 4 3 ! . ( ! ( . (+ . & + @ + B. (+ * . + - (. & - - (+ @( B0 ( & * * & * (( - 3 1 ( (( ( 6 - 1 - ; (( # - 1 * - 3 1 (+ , ; 3 - (+ 4 ( = ( (( - 3 Conjunctuur Behoefte aan
flexarbeid Laag Hoog
Laag Hoog • buitenland expert • senioren expert • wao expert (reïntegratie) • ww expert
•franchise bedrijven • flexbureau plus
• buitenland-specialist
Scenario 1: Halelujah!
Scenario 2: Flex als medicijn Scenario 3: Doem voor Flex • community bouwer Scenario 4: Integraal HR management viert hoogtij
•HR professional
•local for local
•groepsdetacheerder
•warenhuis
•new ventures
•prijsvechter (cost leader) • arbeidsbemiddelaar
voor de overheid • joint venture conjunctuur ongevoelige bedrijven • zzp support • outplacement • loopbaanfitness • pool managers groeps detacheerder professionalHR HR professional warenhuis • zekerheid merk • outplacement
local for local
• piek ziek
local for local
• piek ziek
local for local
• piek ziek
• div. experts kandidatenmarkt
local for local
groeps
detacheerder HR professional
warenhuis
• one shop stop
HR professional new ventures groeps detacheerder outsourcing outsourcing outsourcing outsourcing groeps detacheerder new ventures new ventures new ventures • zzp • zzp = $$ !1 $
- 1 & *@ B 4 @ B @ B ( = (( - @3 B, + - GG 4 (( - * * 3 (+ * * 4 (( - 3 ( = , + - - + - 1 3 4 1 - (( - ( = 3 3 + - ;& - @! B 5 1 & * 4 + 1 1 * * 1 * * & - $ 3 ( . + 1 ! * + 11 . 1 - 1 * ! ( . ! * 9 - 1 -1 3 ! 7 , 3 ! & * * & * 4 * . . . * ! *. * 3 (+ + 1 * (+ - (+ & - ! * 1 1 , - 1 1 * + - + 1 ! 3 (+ + 1 * * * (+ 3 - ( ! ( * 3 & = $$ "1 + 4 1 * 3& ** ** - + 1 ! 1 & * & (( - - + * 3 4 bedrijf bedrijf bedrijf
+
-
0
+
Financieelbedrijf Belang Belang Belang Belang
+/0
+
0
+
0
+
(Middel)grote regionale klanten0
+
0
0
-
0
Kleine klanten+
+
Mentaliteit+
+
Totaal+
+
Kennis personele dienstverlening0
0
Sales & marketing
0
0
Infrastructuur+
+
Externe focus Transport en logistiek Grote klanten Competenties& + & . 3 + 1 ! * (( - & * ( ( 3 - + 1 !. 3 * ! ( 1 . - (+ 5 * * * 1 & & % ! & > & + 1 1 - ( = - * *& + - * > 3 + & 1 + -) & - (+ ( = *& ! ( ( 8 3 - - (+ ( = 3 (+ 1 - + 1 !
. 3 1 *. & 3 & *1 & * ( !
& * ( = - * + 11 - + 1 ! 5 1 - *& ! ( * 1 - & - *-( = # ( 1 ! ( & - * + - 1 9 & 3 - 1 > * ( = 3 . 3 ( = 3 - * 1 - ( = * - + - 3 1 ( - (+ - & * ( * 3 (+ 1 & 3 * + - * - 3 : . 3 ( * 3 C : . * - (+ 1 - 3 : & - + ! * - 3 : 1 + - ( * + 1 ! & * ( + (+ * + 1 & * + - 5 * 1 ( - 3 (+ + 1 ! & & + . * + ( ( -* . & + * ( ( 3 - * 1 +
% & * * ! + 1 ! - * ! + ( & + (+ * * ) 3 3 (+ & + + ( + 1 ! + ( (+ ( , + -+ ( ( (+ * & 9(+ ( ( 3 (+ 1 * -3 ! & * & 1 - 1 * + 1 ! + ( (+ * + 1 H- *
(
)
$
, + ! *& 1 - - - + 1 *- ( . + - - - & - - %+ 1 ! 3 * * 3 - + ( ( 1 & $ ! & + * - ( = ! 1 * ! & 1 & 0 - & ! - - 1 * % & ! - ! (( ! ( 1 + -( -( 1 (+ & - + - + ( ((
&
0 & * * + ( - ( 1 * & 3 * * * & * * + - - -- 8 ( 1 * 3 D - 8 + ( + D - 8 * + 3 3 ( N1 + D - # + ( (D - 8 & 1 ** 1 + ( D - 8 3 ( N 1 * D - 8 3 - & (+ D - # 3 ( N & D 3 - & * &* & + * - & (+ & - + - & (+ & # *
1 * - + - 3 * (+ 1 & 1 & * * ( ( + + ( * * * * + 1 . + 3 + 3 - ! 1 * * 1 + - - 3 * + + 1 ** - * + ( *- 1 ( = + ( - - *
(
4
0 + 1 - 3 * + * * - - ; + & - ) - - * 3 . * ( ( 1 @3 §< B. 3 * 1 * * - 3 + - 3 % 3 & + * 1 - 3 * + 3 *-& - + 3 1 * 3 * ( = * - -0 *1 - - ! 1 * 3 * + - . & - + + - * & * & * (+ * . 3 1 (+ - § 8 * & - 3 * + * - !+ -- * - * . 3 (+ * 3 ( = 0 - & - 1 - 3 * + * 1 * ( = * * ( = 1 & - * - * & ( + & * - + ( 3 (+ 1 - & . + 1 ! -* 5 * ( = (+ - 3 @% (* . . <B(!
4
) 1 ** ( = 1 * 1 - & * 1 (+ # (+ & *-- - 1 - 1 3 1 * - ! + - + + * - * ( > 1 * * & * . + - + + 1 ! & T + 1 * & + - * . 3 ! ) 3 ! * & 11 ** + - - 1 + ! - * ) * ! + - * & 1 ** 1 . * * + 3 ! & * 1 ** + - -1 + 1 - 8 + ! - - - -. * !! # & 1 * & * ( * - ( & % 1 * + 1 - + ( - - + 1 * ( = 1 1 + -3 & & **
(#
$
0
? - & - 3 (( ! ( - * - - ( ( 3 - (( - - - + ( ( − & * 1 ** 3 1 + * - ( = * 3 (+ 1 @ A . . B − *- - * 1 * & * + 3 .& 3 + & 3 + & 3 # 1 *
- 1 & 1 * - 3 - * - * − # + 1 * (+ 3 * + * 3 & - . @*& + B@3 § B − A * - * * . + * * * + & * * 1 * * - & (+ ( = - * ( = 3 - @* + B − # - + (+ & - (+ ( = ( 3 ( = - 3 3 & + . ( ( + . 3 * + -− (+ !* ( - - - 3 3 1 * - + -1 - ( = @3 § 6B − 9 ( * & ( = . 1 + - * + 3 - + - ( = − ( = 1 + & 3 3 ( 1
-*
)
, + ! * & + - + - & - (+ * - - * 8 ! * & - ( + - * * 3 & (+ - -- - & 3 - 1 6 5 * + ! * ! ! 3 * & * *+ - + ! - + ( ( 1 $ ! & + * - ( = !1 * ! & 1 & 0 - & !
-- 1 * % & ! - ! (( ! ( 1 + * ( ( - - + -+ ( (
*
&
? - & 1 * * - - - + ( *+ + ! 3 *+ 3 ! (+ 3 & - - - ( + - 0 - - 1 ** & - + ( 1 * & - -& & ( + - . & + 11 3 + ( *
* & ! *+ - & + ( ( * & 3 +
( *
- 1 (+ & + 3 (+ ! ( ) * ( + 1 * + 3 (+ - 3 * ! ( . & - - * 3 - * 1 9 - 1 + - + 1 - 3 * + * * ) * + 1 3 # & *+ (+ + - -1 ** & 1 + ( 3 + 11 # -1 1 (+ 1 1 ** 3 1 + ( ( 3 1 ** 3 - 3 (+ ( + ) 3 (+ 1 ** & 3 3 * - + 3 - & . 3 - * + ( & 3 * + 11 5 * 3 - * - (+ (+ 1 ** & . 1 - * 1
*
4
+ * - ( = + 1 - + 1 * 3 1 * * 1 & 1 1 ** 3 1 * 3 * & 1 ** 3 * + 1 * & - * - ; * 1 1 -* & * (+ 3 1 ) * 3 * + - ;- & ( = 1 (+ - ) * - - - ( = - ( ( 1 - + - ( * & + - * ! * ( = ( - -1 * * 1 1 & 1 ( ( & - + 1 ** !
4
# 1 - + 1 * - + ( - * * - + ( ( 5 * 1 & (+ 3 3 * 3 1 * #) * 1 & ( = + . & - (+ ( = . & - + 1 ! 1 * . 3 3 1 1 1 1 1 !! ( = # & * (+ - - 5 (+ -* 3 3 & - * 9 * * & & ( - - ! 3 1 0 3 * (+ - & * 3 1 * - / - 3 + ( ( (+ - + -* (+ - * & . 3 - 3 &
-* "
? - & 1 * - + 1 * - * * (+. + * - +( ( * * * & 3 ! * & &
. *& * 1 * 3 ! & *
-- - & (+ 3 - & 3 *
# - * 3 ! + * - * 3 +
- 1 5 *
** * & 1 + . 3
& * 1 & + 1 ! & + 3 & 5
1 - & * * + *1 * * 3 - - + ! . + - 3 & * + * * 3 - & 1 (+ 5 * 1 * - & (+ * 3 * - -- # + - - - 3 ( ( 3 & - # - - * * ! *
1 * + 11 - & 1 1 &
1 + ( -
-(+ + & 1 & 3 - 3 ( *
1 - & - 1 3
- - * 1 - 1 * - 3 (+ * 3
& * * 3 (+ & - & + 3
* 3 & & ( - & * 1 *
# - - + ! 1 ** U > U # 1 ! + * 1 + 11 * 1 & * ( + (+ * 0 & + -* + 3 (+3 ! + ! 1 (( & 4 * 3 ( = (( - 8 + 1 * - 1 > ! & * (+ - 1 - * * . & 3 * * - *1 1 ( = 3 * 3
-* #
$
0
, - & * * - & 3 * 1 * (( ! ( 3 - + ( ( - & - 3 * * & 1 (+ & 1 * (( ! ( - , * ! * -- ** + - 1 1 - - $ * (+ - -* ! - * & 3 ( ( - * # * ** * - . - & 1 1 * ! (& (( ! ( + ! * & * & * 1 ** & 1
+ ( , ! (+ + - 1 & *
1 (+ 1 1 ** & 1 +
( (
-- * & * 3 1 (+ 3 . 3
* (+ - & 3 1
+
)
,
-5 1 - - & - * - %+ * 1 - & %+ 3 1 -3 - & ( > ( + ! 1 ** + + ( ( . & ( + ! * 1 - + + ( (+
$
# + ( ( 1 ! * 1 * & - ( # ( + ! 3 & 1 ** 1 * + - - 3 + %+ 1 * + - ( * + . *& + (( *& + > , + ! * - 3 & - ** (+ & 1 ( 3 * & . *+ U (+ ( U - * + - * - * , + ! * - ! 3 & * * & - ** - (+ + %+ 1 * , 3 + ! ** 1 * + + ** ( + - %+ 1 - ** 1 + 9 + ! & + + ** - & 8 * + 1 & 3 - - - & 1 ** - (+ + A + 3 * - * - ! & + 3 - + ( = 1 * & / 1 1 & 3 -5 * - ! - + ! ** - -+ - ( H - & * - %+ 3 3 ! - * - + ( ( 3 - - %+ + 111 * 1 * - + - + ( ( 1 * . !! (> 1 & * & # 3 * + 1 -3 & 1 * + - - 1 * * * & ? * - & . 1 (+ - + ! * . 1 * (+ + -/ - ! & - 1 & & * * ( . - + - + ( ( . + ( ( . + 3 (+ - * + ( ( %+ * 3 *+ - * . 1 * . - * - & * 9 3 1 - 1 * * * & - ( . + ( ( @ + - B. + - (+ , 1 3 - 1 - - * 5 - * 1 * 1 * * * 1 * * & - - 1 ( * ( & * + 3 3 + - ( ( * ( 3 - ( - %+ . * * 3 3 ( * - + ( ( 1
& & * & + * - & (+ 5 3 & + 1 -
* !! (> & * & + ( (
+
2
$
& * 1 + * + 1 - + ( ( + * * 1 ** 3 1 -( & 3 1 . * + & *1 + * 1 & # + ( ( 1 - *& + + 1 * 3 & 1 " 1
%+ - * 1 ** . & + & + 1 *
- * 1 - *
& 1 1 ** 3 & 1 %+ *&
- + ( ( + - ( ( * * ** * , !! - - + 1 - + ( * * & . & 1 ** + - %+ ( - - - -- & + - + 1 - : ( . + ! 3 1 !! * . + ! 3 3 - & 3 * 3 %+ * + + * - - - (+ * 3 + ( * 3 + - 1 (+ * + - + ( - - %+ 1 . ! + - * 3 . * ( ( - & !! - * - ! * GG * 3 - 1 * * * + ( 3 %+ 3 (+ * * (+ 3 * & . 1 + 1 * ) - & * - * GG 1 1 (+ . + 3 3 +
& ** * ) - & 3 & **
- + 11 1 * 3 3 3 * ( ! * 1 & ! * * - 3 * 5 * + 1 * ( = 1 + & . 3 3 - - & # 3 %+ * * ( ( 1 & * & ** C 1 - - + - - 3 * 1 * # * 3 & 1 1 + * - (+ 1
.
/
$
, 3 ( (+ & - ( - 8 * + - ( * %+ , - + 1 3 + 3 + & 3 * - -* * - D 5 3 - * 1 & - - * ! 9 3 . 1 - + - - 3 * + & * 3 (+ 1 - . & * - (+ & ( 1 * * & . * + E (+ ( = - * + - * - * 0 - 3 + - ( (+ * - (+ - ** 0 + E (+ ( = - ** * + 1 *& 1 + - * - * * & - - *&
+ 3 & . > (( + - ( * 3 & - (+ 4 * - - 3 + 9 3 (+ & * - & (+ - + ( ( - - -- & * - 3 & - * 1 ** + - - + ( ( * 1 (+ 5 * 3 (( ! ( - + - - + - + - 3 - & 5 1 - 3 & (( ! ( 3 1 - - - + - - ( 9 1 * - + 1 - + 1 * + 1 * ! ( - + - ( ? * + ! + 3 * 1 - - %+ 3 1 - %+ 3 * 1 - - * - %+ * & 1 - 1 . *+ - + + ( ( + 1
5 - + + ( * 1 * & + 1 & 3 -- (+ + - 1 - (+ 1 (+ - ( + + ( ( * ? 1 - + + ( ( * 1 * & + ( ( * - 1 3 + 1 -( 3 1 * * 1 &
-
0
. # "# @ B # 5 & - 5 3 * . : < . 2 . $ . % . ( 4 ( . & ? - 4 ! A '+ (*. % . 4 + . . ! ( - 1 ! ( . * 0 & 0 !. - . 6. 1 . 6 :6 6 '+ (*. % . 4 ( %+ 4. (+ . +4 + . 1 F 2 - . <. < : 6 '+ (*. % . ) + ( ! ( . * 0 & 0 !. 0 6. 7 ( 1 7. 6 :6 < ' . . (+ . $. (+ + . 3 !4* 2 & . 6 ' 4. # . / * . ". 0 . $. 4 ( 4. * 0 ! : . - - 1 : ( 1 . ) (. $. ? - 4. + ( ( . 3 5 & & * < 9 . - . . 4 ( ! 4. 6, , A . . ) . - . & . A . 2 . . . ". # & ** * (+ - * D 1F3# . % . ( + * & + ( . # . ". . - . ". - . . 3 . . 2 . A . ) - - ! ( (+ ! (! + . (7( , 5 0 . . < . 2 . # . . * 4. 8 & 7 . 0 6 . 7. . 7< :7 $ . A . ' . A . ' . . ( ! ( - ( & . 2 ,0 . . ) 6 $ . . ' ( - . 2 . $ . . ' ( . ' 2 4 . / . . (+ . . I - * (+. + 4 ( (. 5 ? (+ . 7 (+ * . $. 8 + + & ( ) + ( (+ & + . 7 - . <7 :< 7. (+ * . $. ( ) ! ( + * . 0 ! & <. 6 . . < % . "# "$. 0 + !!. "# 2 . * - - . 9 ! '! && . 7 % (* . ( . ) . . : 8 * . . # & 1 ( . : ( <
8 1
+ MM&&& + ( M (M 1 + : M & M V 4M + V 1 V ( M ( V ; !
+ MM&&& ( M + V$9 %V 4 V + + MM&&& ( M + V 8 5%V 4 V +
-
1 &
'
)# & * %% * D
8 & - & %% + ! & *D
8 %% 3 D / 3 (+ *- %% + D 8 %% + * - 1 * *D # - * 1 & - D 8 3 (+ ! & 1 - - M - + *D 8 - - D 8 & - D # ! * - D 8 * ! ( 3 1 - (( D & * # ! & * & + - - 3 * + D # 3 & * 3 (+D # ! & * & + - - ( = D # 3 & * 3 (+D # ! & * & + - - D # 3 & * 3 (+D 0 3 + - + 1 ** + D C ! 1 ** 3 & D 0 * # ! & - *1 ( ! + ! 3 ! D 8 * * 1 * D 8 & - D # ! * - D 2 , & ( = M ! D 8 & + - & * D % ) 1
--
1 &
$
'
) # * + ( ( * D # 3 * - & 1 ( 4 D + ( = 8 * + 1 * - + - + - - ( = D # 1 1 * 3 * + D 8 1 * 3 + D 9 D # + + * - D 8 3 * * 1 + - + D 8 3 (( ! ( - + D 8 3 - : - 1 * + D 8 * + 1 * - + - + - - D 8 1 * 3 + D 9 D # + + * - D 8 3 * * 1 + - + D 8 3 (( ! ( - + D 8 3 - : - 1 * + D & * # ! & * + - - 3 * + D # 3 & * 3 (+D # ! & * + - - ( = D # 3 & * 3 (+D # ! & * + - - D0 * # 1 & + & *D 8 & + - : - D , , + - 1 1 ** 1 - ( = - * D 0 %% 1 ** 1 3 ! D * + 1 * 1 3 ! 1 ** 3 D 1 - . ! + *& * 1 D 8 * + ! D 9 + * %% - * D 2 , + - 1 1 ** 1 ! + - + * -- ( = - * D 0 %% 1 ** 1 3 ! D * + 1 * 1 3 ! 1 ** 3 D % ) 1 -8 * %% - 1 * 1 D
-
!1 2 '
'
2 '
'
A
( ( 2 5 (+ -+ *& + (( ) , 1 + * 1 - - 1 + - (+ 0 3 3 3 ! . - + 1 ! - * - 1 3 + & ( 1 # 1 & + 1 * ( % ( + 1 + (+ (( ! ( - A @ B - *- - - 1 ** - 1 ! 1 ** ( - & (+ - 9 * - , T. * (+ -- 0 - ( = & * 1 ** + - * & 3 & * * ! * 3 1 ** + + 1 * . + + ) * + ( 1 ** & 3 * - .2 %% + ! + + - -1 + - ( = - & )( + - ( - A ( :! : ( - * + ! + ( - - - -- *1 & * 3 + 11 (+ - 9 & 1 1 & 3 - ,'% * - & ** - & - * + * 1 * -3 3 1 - (+ 1 * 3 . 3 + 3 ! 0 * - + 1 - - - + ! & -% . 1 - F 1 -- % * 1 3 . 1 + 1 * * - & * - # 1 ! - - (+ - 1 * - A * - ( - -- 0 * - * 3 - ( * *
2 '
'
A
( ( 2 5 (+ -+ *& + (( 6 ) ( *& 71 1 + * -* + 1 ! + ! + + - ** + 1 3 1 * % 3 ** *& + (+ 1 (* !! ( + ! . ! !! ( 3 * & # 1 * * (+ . - (+ . 1 3 1 !. * 1 - & ( ( * * %% & - - # - * - %% (+ * + 3 5 1 -( ( + ! + 1 %% & 1 - 3 1 ! (( ! ( - 0 & - * -- - + 1 . - + ( 3 - 1 1 - ) * ! * . & * - - + 1 ! ! * - 1 ** 1 *+-- / 3 * & * & * 1 * 1 ** & 1 + (
- # 1 * (+ +
- ) - 1 - * *
& * 3 & - - %% + ! . + -3 ! . * 1 * & 3 * + 1 ( = - 0 * * + ! %% ( 2 - - 1 - + -( + ! + ( & ( - - E" : :" * : =. 3 # * -- - 1 & 3 - 1 1 * & (+ * 3 - + + & . - 3 ** + )( + - ( - A ( :! : ( . - - (( - . ! ( 1 + -* 3 0 + + - 1 1 * 1 * - + - 5 * 3 - * & * 1 -- . + * % . 1 - F 1 -* + - - *+ & - + + ( 9 3 ! ( *+ + * - (+ !! - 0 - & - - 8 - ( D 8 + 1 * ** 1 D 3 1 - 1 * - 1 - (+ 1 * ! * - 9 (+ - - & * . ** * - ) - - & * & * * 3 + ( -1 3 - + # * + 1 (+ & +
- + * 1 & 3 1 * ( 1 - ) - - * * ! * * - - # + - - - 3 - ( ( - * 3 ( - 1 - %% 3 & ) %% 1 - 1 * & - * 1 * * 3 3 + + ! - -+ & * 1 + - 1 - 5 * ! + 1 1 + 1 * & - + ( + 11 C + 11 * -. * + 11 - & 1 * 1 &
2 '
'
A
!
( ( 5 . 2 5 (+ -+ + - & 7 ( < )* - & (+ ( ( ( 3 & & + 3
+ 1 * * & * 3 (+ 1 -(+ ) 3 3 ! + * - 3 ( 9; & * 1 + & * ( * ( *+ ! * + + 3 * + . & - 3 (+ - 3 3 * . 1 * # 1 ! & *1 3 * + - 3 3 * + * (+ & ( 1 - * - * * - -+ @ ( B& & - * * 3 3 - + - . & 3 + ! * (+ ** % + ( + ! * - + * ! + - + + 3 - 1 1 * 0 & * & 1 * ( . . & + 1 * * + 11 1 ** & 1 + * & . 3 * (+ 1 + * * 1 & * 1 * - (( - 1 & 1 - + ( 9 - - + - * 3 ( 1 (+ + - - 3 * + & 3 *& & * 3 (+ 1 - * + ** * (+ 1 (( ! ( - , * ! - * - ** + 1 3 1 ( . 3 3 (+ +
- * - ( 3 (+
1 1 &
& *
1 * & + ( & & & * 3
! 9 - ( & * & 1 -& * - * 3 1 ** & * ! + ( - ! 1 (( - + . 3 & + + # !! ( - + ( ( 1 - (( *& - * - + ( 0 * * + ! * ( 8 + ! * - *& ! 3 * 2 - + ( 3 * + 1 (+ & * 3 (+ 1 - # ( 1 (+ - * * * 3 * . !+ * * & * ( + (+ 3 * % . 1 - F 1 -* (+ - + - 1 ( - 8 ( - 8 & ( - 8 + 1 - + # - + ( - * ** * (+
- "1 2 ' $ '
2 '
'
B
A
( -+ * + + " * - + - - ( = 1 *- * + 3 * + & - 1 * - * 1 + * 1 - 3 * + + * 1 -1 * * 3 3 1 & ( 1 - - . 3 1 - -- * 4 - # + 1 * 3 ! * 3 * *. * 1 * + 11 + + 3 * 3 0 - - . * . + 1 - - ; + ; * * 3 * + & . 3 ( * * ( = * 5 3 * +& ( + 11 ! + 1 H- 1 3 & . &
& *1 3 * + - 1 ! 3 3 * + & - ( ( - - * 0 - & - - * - # & (+ * ( = 1 ) ! ( = - + * & - + ( ; ! 11 & * 2 * * (+ ( = * * + + 1 ! 1 & * 3 * 3 (+ * & + - * 3 * # * + 1 ! + * 3 * 3 3 ! * 1 (
- A * - * * . + * * * + & * * 1 * * - & (+ ( = - * ( = 3 1 - (+ !* ( - 3 3 1 *- + * 1 (+ - -( = - # - + (+ & - (+ ( = ( 3 ( = - 3 3 & & + ( + . 3 * + -& * & * * ( ( + + ( * * * *+ 1 . + 3 + 3 - ! 1 * * 1 + - - 3 * + + 1 ** -* + ( *- 1 ( = + - - * 1 -, 5! " *1 ** 1 - + - ! -1 + ! - * ) 3 ! - * + 3 + . - * + - " - %+ - 1 ** 3 ! 2 # ( ! 1 - * 3 ! & * 3 ! - " ! * & (+ & + - -* - * 3 ( - 1 1 ! - * + - + 3 - * . & * - - (+ *
2 '
'
/
( ) -+ /& + / + ) 9 3 & 4 * - (+ . * - * - * - * (+ ( ( ( + ' * 1 *- & - (+ + - ( !+ * * - + - * 0 + - * - * 1 * + *& + 3 + + * ; 3 * 1 * 3 * + . - ;- 9; 3 + 1 * 1 - * % 3 & 1 * + * ( = * - - 0 *1 - <1 *3 * + - . & - + + - * & * & *
(+ * 8 * & - 3 * + * ' !+ - - * - . 3 & * (+ * 3 ( = 0 - 1 * + - 1 - 3 * + * ( = * + 1 - ( = & * & -1 (+ & - + 1 - ! ) & - (+ ( = *& ! ( - . - * 0 - & 1 * - ( = & + ( 1 ! ( - * & + - 1 & - . + - - (
-(+ & * ( * 5 *& * * & * ( + 1
- + 1 ! 1 ! + 1 ! - * + 11 & 3 3
) ' * + ! ( (+ - * * + 1 * -* + - 3 + 1 *& + . + - * ( ( - - ** * ; & - * - 1 * & . + * + ; * - * + - -* & * 1 3 + 1 ' + (+ - & - ( = . -( = 3 - * ** * - 3 ( = 1 *& + 3 - (+ 1 3 * , - (+ + 3 (+ & 1 ( - * * 1 * 8 & *
& & 3 * - * + 11 . & + ( D ,
3 * (+ ( = & 3 - * 1 & & 1 - & (+ ( 1 (+ - 1 * & * * * (( ! ( - ) - ; * 3 + 1 ! 1 - * - & * 1 ** 3 1 + * - ( = * 3 (+ 1 - # + 1 * (+ 3 * + * 3 & - . @*& + B - 9 ( * & ( = . 1 + - * + 3 - + - ( = - ( = 1 + & . 3 3 ( 1 -- *- - * 1 * & * + 3 . & 3 + & + 3 # 1 * - 1 1 * - 3 - * - * 0 - ( - 0 & - * 1 * . 3 1 - *
- ( - / 3 3 (+ - - * * ( = . 3 3 1 + 3 - *. * 3 (+ - + - + ( = (+ 3 & * , ( + 1 * * 3 - * 1 ** 1 + + ( ) + * 3 - 1 ** ; - 3 ! 3 !+ * * & * 1 * * 1 - * , 1 ** + 1 + ! - & - * 8 + ! - - - - . * !! #
& 1 * & * ( * - ( &
' - + 11 , 3 ! + + 1 * ( = 1 1 + - 3 & & ** % ) 1 -%+ 3 3 (+ . & & * ( ( 3 +
2 '
'
A
C
( -+ *& + (( 7 ) + / 1 * *& + 8 * & - 3 * + * ' !+ - - * - . 3 & * (+ * 3 ( = 0 - 1 * + - 1 - 3 * + * ( = * + 1 - ( = & * & -1 (+ & 0 - & 1 / + -(( # & - (+ 4 ( = 0 - & 1 & * 4 (( + 1 1 + 1 ! - * 4 * 3 & * * & * -3 (+ 3 * / * 1 3 + 3 + * 3 - 3 * + - . 3 - * - + . + -( = + ! > - (( 0 - + - # - 1 * (+ - / (+ + * 1 3- + - ! + (+ - + - - * * ! - + - - * * ! - (( ! ( - - - & (+ - ! - ' ( * - * - ( * - -- 1 * + - * ( - A ! > - (( & * & * * + 1 * 3 - - * * * 3 * + 1 , ) - + - - / ( 1 ** 3 1 3 & 3 * & + (+ - & 1 5 * 1 & / - * * 3 ( - 1
--
#1 3 0
,
-
-$
%+ (+ ( - %&4 A . ( ! & 1 - . * @ ! B (+ , & * & <( N - ( + 11 & & * - 1 ( " 0 % - - 3 - . 3 1 * . > ! . + . (+ ( (+: * & 3 * N%+ N 4 1 + - & * - ( > & - 1 (+ (+ & ** & + ( G 3 (+ & * 8 1 & -& 3 + 11-
%1 3
1Scenarioplanning
Klantnaam Document Plaats, datum #docsnummer 2Inhoud
• wat is scenarioplanning • het doel van scenarioplanning• de voornaamste functies van scenarioplanning • wanneer kan scenarioplanning gebruikt worden • waar een goed scenario aan moet voldoen • het resultaat van scenarioplanning
3
Wat is scenarioplanning?
Scenario’s zijn zorgvuldig bewerkte verhalen over de toekomst waarin een grote verscheidenheid aan ideeën geïntegreerd wordt.
Scenario’s helpen onzekerheden over de toekomst te linken aan besluiten die nu genomen moeten worden
#docsnummer
Het doel van scenarioplanning
• in kaart brengen van de toekomst • voorbereiden op de toekomst
• eerder herkennen van veranderingen in de omgeving • sneller in spelen op deze veranderingen
5
De voornaamste functies van
scenarioplanning?
• integratie van verschillende soorten toekomstgeoriënteerde data. • ontdekken van de toekomst en identificatie van
toekomstmogelijkheden.
• managers bewust maken van een breed scala omgevingsonzekerheden.
• verbreding van de mental-minds van managers.
• opwekken en versnellen van processen van organisatieleren. • evaluatie en selectie van strategieën.
#docsnummer
6
Wanneer kan scenarioplanning
gebruikt worden? 1
Interne condities:
• de kwaliteit van strategisch denken is laag
• er bestaan sterke meningsverschillen binnen het bedrijf
• een gemeenschappelijke taal en raamwerk zijn gewenst, zonder verstikkende diversiteit
• het bedrijf heeft in het verleden veel te maken gehad met ‘dure’ verrassingen
• onvoldoende nieuwe mogelijkheden worden gezien en gegenereerd • het bedrijf heeft een positioneringvraagstuk
• het bedrijf heeft een verkenningsvraagstuk
• het bedrijf heeft een ‘strategische actie’ vraagstuk
7
Wanneer kan scenarioplanning
gebruikt worden? 2
Externe condities:
• hoge onzekerheid in de markt
• de onderneming kan geen of weinig invloed uitoefenen op veranderingen in de omgeving
• de industrie is significant veranderd of staat op het punt te veranderen
• de concurrentie maakt gebruik van scenarioplanning en presteert beter
#docsnummer
Waar een goed scenario aan moet
voldoen
• consistentie • geloofwaardigheid • relevantie
9
Het resultaat van scenarioplanning
• een strategie voor nu
• inzicht in de strategische opties voor later
• indicatoren die aangeven in welk scenario men terecht komt en welke strategische opties dus realiteit worden
#docsnummer 10 Stationsplein 1 Postbus 907 3800 AX Amersfoort Telefoon 033 467 74 70 info@thebridge.nl www.thebridge.nl #docsnummer