---een vraaggesprek met Leo
Steenbergen
, vaste plantenkweker
Willy
L
euf gen
it schept ge lijk een band: Leo Steenbergen, oprichter. harde werker en 'goede ziel' van vaste plantenkweke rij De Keltenh of in Bergharen (Gld.), blijkt een leeftijd gen oot te zijn. 50 in het zieht...
Nieuwsgierig naar het leven
Het - bijna -overbekende verhaal: als 7-jarige had Leo al een tuintje van vier m" ; zinnia's . asters, afrikaanrjes. Netjes onderhouden . verrijkt met koeienme st.Begin jaren '70 koos hij voor een biologiestudie in Nijmegen. Aquatische biologic , celbi ologie, maar ook de desrijd s haast weI vanzelfspreke nde maatschappelijke betrokkenhei d: als bijvak "Verandering sproeessen in de 3e Wereld" ; hij verdiepte zich in de energie prob lematiek, de rn ilieuver vuiling en de economisehe redenen hier voor.
Wat de inheemse flora betreft bleef het in deze periode bij de verplic hte basiscur sus in her eerste srudiejaar.
Onderwijs
Maatschappel ijke betrokkenheid,
respectvo l omgaan met de natuur en met het milieu: met zulke idealistische doelstellingen belandde je na je studie toen al gauw in het onderwijs. Leo begon zij n onderwijs carriere tradition eel: bioJogieleraar op HAVoi Atheneu m. De klassikale manier van werken, het con stanre orde hand haven brak hem al gauw op. Hij zoeht en yond binnen het VHBO (Voorbereid end Hoger Beroeps Onder wijs) een beter bij hem passend e werkkring : toen al werkte hij met modules, kleine. relarief zelfstandige groepjes, begele iding in 'kleinschaligheid' . En hij kon part -rim e werk en, net als zijn vrouw Ria, werk zaarn in de (wij k-)verpleging. Tien jaar deed Leo dit werk (van 1979
1989). Eind jaren '80 hield hij het ech t voor gezien. Reorganisatie s - het VHBO dreigde te worden opgeheven en Leo werd gedwongen toch weer klassikaal binnen her MBOV anatomie les en fysiologie te 'draaien. Na lang 'worstelen' raakte hij burned out.
Een nieuwe start
Achteraf gezie n niet zo verbazingwek kend, zegt hij zelf. Frustrer end onder wij s. maar ook de aankoop en het op
knappen van een rnooie, maar verwaa r loosde boerderij in Bergharen (in 1986), de geboorte en het gezamenlijk opvoeden van vier kindere n (geboren in '83, '85, '87 en J991)...
Maar her opk nappen van de boerder ij zorgde ook voor het gewe nste keer punt. Zeven broers en zusters hadden er hun leven lang gew oond, de laatste was op 96-ja rige lee ftijd overlede n en had per testament vastgeste ld, dar de boer derij per veilingbod moest worden ver kocht. Leo en Ria wonnen de span nend e 'loterij'.
En dan maar troep ruimen, nieuwe spouwmuren, vloeren, funderingen. Insrandh oud en war nog goed is, verantwoord verb ouw en. Een lang durige klus, die constant bleef door gaa n. Een grore boerderij, diro schuur, rieten daken... er blij ft werk.
Zijn vader hielp hem bij her timm er werk, maar veel werk deed hij aIleen. En parallel begonnn en Ria en Leo aan de voorzichtig e opbouw van de kweke rij. Leo had al. eind jaren '70 een tuin met vijve r en wilde planten -dus enige ervarin g. Een kennis gaf hem wat adv ies bij het opzetten van een
zomer 2002 _______ 11
bedrijf, en verder gebeurde alles op eigen houtje.Niem and zag zijn
'onder neming' - broodwinning uit het
kweke n van wilde inheemse planten te halen - eigenli j k zitten. De groe i gebeurde langzaam. Met zade n van Cruy dt-hoeck , planten van De Heli ant en De Beemd (op
ee
n
dag gekocht) ontwikkelde n zij het eers te assorti ment: "Ruirn 100 soorten wiIde plante n" stond op een dag, begin jarenaanleg.
De voordelen blijken sindsdie n tw ee
ledig: Karin kan laten zien, welke tuinen ze ontwerp t, Leo kan ook groe ie nde en bloe iende kwe kerij soo rt-e n in natuurl ij k verband laten zren .
Toen kwamen ook wij 'om de hoek kijken': wij ver huisden destijds van Oost-Gronin ge n naar het Land van
of te laten groeien. Kijk eens om je heen, antwoordt Leo op onze vragend e blikken. Over al steeds meer grind tegeJs, bestrating, potcultuur, en steeds meer grote, goedkope tuince ntra in de streek .
Maar hij is te vreden over zijn beken d heid ("Oo k al kan ik de p.r. niet zo goed bespelen" ), de vaste, serieuze kJanten, en dan voora l de samen werking met een aantal Wilde Weelde
'90 op een eenvo udig bord hoveniers uit de wijde
langs de Wijksestraa t in regio. Dit zorgt voor een
Bergh ar en. De Kelte nhof veilig inkomen. Hiert oe
was als kwekerij geboren. dragen ondertus se n ook bij:
Leo vertelt over de trots die de uitbreiding van het
je dan voelt, maar ook hoe assorti ment in de richting
lang het duurt voorda t je van bijpassende niet
enigszins subs tantie le in inheemse, gecultiveerde
komsten verdient. Gelukk ig soorte n, waaronder ook
verdie nde Ria toen (en nu steeds meer oude rassen
nog) een veilig inkom en rozen en clem ati ssen ; de
incl. verzeker ingen in de verkoo p van het assorti
wijkverpleging. ment autoc hto ne struiken
En Leo kon toen nog 5 jaar en bo men van "Brennen";
lang van z' n wachtge ld een groeiende kring van
regelin g gebrui kma ken... vaste klan ten voor ver
En dat was nodi g ook. Elk wilder ings bollen (hij ver
jaar voorzi chti g een kleine, stuurt tegenw oordi g l500
nieuwe investering: kratten , lijsten); de verkoop van
om duizenden potje s ma k afrasteringen, duurzaam
kelij ker te vervoeren , een tuinrneubi lair, hoog
berege nings insta llatie (Leo waardige vijverfo lie, een
zit op arme zandg rond), klei n assortiment biolo
profe ssionele foro's bij de gisc he meststoffen, degelij k
planten soorten etc., maar gereedsc hap , zaad e.d.
ook het boerenerf gestaag
opknappen. En natuurlij k de Afwisselend werk het
zorg voor het gezin met vier hele jaar door
opgroe iende kinderen. Over In de winter legt Leo soms
doorzettingsvermogen nog wei eens voor en met
ges pro ken. Karin Krol tuinen aan.
In het begin dacht Leo nog Varenh oek op de KeItenhof Foto: Mariann e van Lier Zwaar werk, da t wel. Maar aan meer ontwerp- cg.
aanlegwerk in de wintermaande n. Hij volgde een cursus, probeerde het een en ander, maar het werk werd te ver snippe rd, te druk.
Voorbeeldtuinen
En toen kwarn Kar in Kro l, tuinont werpster uit Den Bosch op een dag op de fiets langs. De plek beviel , het klikte en ze besloten samen op ruim de helft van het terre in om de boer derij heen (2700 m' in tot a al, 1000 voor de kwekerij) voorbeeld tuine n aan te leggen. In 1993 en '94 volgde de
Maas en Waal, en De Ke ltenhof was al gauw gevonden. Hier kochten we uiter aard oo k veel planten voor de aanleg van de Oase- tui n.
En Leo was ook bij de 'protofase van Wilde Weelde betrokke n. Later miste hij daar de tijd en energ ie voor, maar wie weet ...
Gestage
groeiWe praten over de ges tage groei van de kwekerij. Die zette door tot de topjaren 1997- ' 98, sindsdien is het moei lij ker de inkom sten te stabiliseren
hij kiest aileen voor na tuurlijke tuinen. En het werk op de kwekerij gaat het heJe jaar door: hop , mierik e.d. scheur je al in de winter. In maart begint dan weer het zaaien (in september al zaaie n geeft, zonde r kas, tevee l verlies over de winte r heen) en worden de planten voor de verkoop klaargezet. Gevoelige planten blij ven nog even onder de folietunnel of in de schuur. Vocht is ook een groo t risico: rottin g, schimme l. Vee l heem- . planten kunnen gelukk ig buiten blijve n staa n.
"Hoe kom je aan de nodige kennis ?"
zome r 2002 12
---Kerkuil op de Kelt enhof
vragen we hem tussendoor. Lang niet alles kun je immers uit de literatuur leren. Bij het Voorlichtingscentrum in
Boskoop werd Leo wei wat wijze r,
maar ve rde r is veeI werk 'vallen en opstaan", experirne nteren, het spre iden van risico' s.
Het voo rj aar is ook de tij d van bordjes en foto's aanvullen of vervangen. En ja, wiede n gaar eigenlijk, zeker in slappe winters. continu door.
In maart ko mt zo langzaam aan ook de verkoop op gang, in april beginn en de markte n. He t blijft zoeken naar ge sch ikte mar kten ...
En die markten lopen door tot jul i, met een incidente le uitschieter in septe mber. Nooit meer dan 2
a
3 per maand. Anders lijdt het overige werk er te veel onder.De kwekerij is eigen lijk het hele jaar ope ngesteld. De bollenve rko op loopt door tot in december. Maar het lie fst ziet Leo de klanten gecon centr eerd op don derdag tim zaterdag op de kwe ker ij verschij nen. Of na afspraak.
Zeke r als her om ron dleidinge n van groepen gaat.
Wat ook continu als werk.doo rloop t: scheu ren en dan oppotten van planten, oppotten van zaailingen tot septembe r (later teveel uitval), In no vembe r is het vooral zaak voor de nodige winter besc hermin g zorg te dragen . En na tuurlij k blijft er prak tisch altijd be hee rswerk in de voorbeeldt uinen. Nu is Leo b.v. bezig met nieuwe hout schors -i.p.v. snipperpaden. Veel
Foto: Leo Stee nbergen plan ten vragen tussendoor om bij
bernesting (organisc h). Gelukkig doet
Ria de cultuurtuinen binnen de voor beeldtuine n, ande rs was er voor Leo echt geen tij d meer over voor on t
spanning in de vorrn van rege lmatig badrni nto nne n en hardlopen cq. voor
de meest nodige socia le contacten. Ac h. sorns droomt Leo van meer inkom ste n voor war hulpkr ac hten ,
maar hij vindt ook vee l van het zg.
simp ele werk prettig, meditatief. En hij geniet nog steeds van de plante n, de vogels en insecten, verte lt ove r de jonge gierzwaluw en die proberen uit te vliege n.
Laat terecht met trots de fotos van (jonge) kerkuile n op z'n erf zien.
Dat maakt veel goed, co rnpenseert de ontbre kende tijd 'voor jezelf", her meer kennis opdoen over planren
gerneenschappen, een internet-site ' bouwe ri' ...
Na ons gesprek wande lt Leo nog met
Marianne tot de sche mering door onze
tuin. Even onbekomrn erd in
andermans tuin naar je 'eigen plante n kijke n.
Wie weet Leo, gaat je dochte r toch biologie studeren (e r is vast wei een universiteit waarje niet indieren hoeft te snijden l) , en is er over enige tijd
hul p en een rw eede ge nera tie "Vaste
Plante nkwek erij De Keltenhof' l
De Keltellhoj
Natuurl ijke vaste plantenkwekerij,
Wijks esrraat 25, 6617 BX Bergharen, rel.lfax 048 7-5 32176
Openstelling:
do. rim tate rdag 9.00 - 17.00 uu r of
na afspraak . Soortenlijst:
Sto rr 3 Euro op giro 6572426 t.n.v. Leo Steenbergen, Berg/w ren en u
ontvangt de uitgebreide soortenlijst
va n De Keltenh of. van af sep tem ber kunt u kostenloos de prijs-en
bestellijst voor verwilde riugs bollen aanvragen.
Sfeervo l hoekje op de kweker ij Foto: Marianne van Lier
