Over de minerale bestanddelen en hun onderlinge betrekkingen in weidegras van "normale" bedrijven

(1)

636.2.087.7 MEDEDELINGEN VAN DE LANDBOUWHOGESCHOOL TE W A G E N I N G E N / N E D E R L A N D

54 (6) 245-309 (1954)

OVER DE MINERALE BESTANDDELEN EN HUN

ONDERLINGE BETREKKINGEN IN WEIDEGRAS

VAN „NORMALE" BEDRIJVEN

1

)

(WITH A SUMMARY)

door (by)

S. BRANDSMA

Laboratorium voor Physiologie der Dieren van de Landbouwhogeschool {Ontvangen)'Received 22.10.''54)

INHOUD p a g.

1. Inleiding 245 2. Het weideseizoen 1952 247

3. De keuze der bedrijven 247

4. De bedrijven 249 5. De bemonstering van het gras 249

6. De verwerking van het cijfermateriaal 250 7. De gehalten aan minerale bestanddelen en de daaruit berekende grootheden,

be-schouwd vanuit het oogpunt van de veevoeding 261 8. De diagrammen van de afzonderlijke monsters en van hun gemiddelden 277

9. De onderlinge samenhang van het ruw eiwit, de minerale bestanddelen en enkele

daaruit berekende grootheden 293

10. Samenvatting 304 11. Summary 306

Literatuur 309

1. INLEIDING

Het is van algemene bekendheid, dat een hoge melkopbrengst, alsook een goede gezondheid en vruchtbaarheid der dieren tot de noodzakelijke voorwaar-den behoren voor de goede rentabiliteit van de rundveehouderij. Op vele be-drijven ondervindt men dienaangaande echter bezwaren. Hoewel hiervoor her-haaldelijk infectieuse factoren kunnen worden aangewezen, zijn de oorzaken in vele andere gevallen duister en dan doet zich de vraag voor in hoeverre er fouten in de voeding voorkomen. Doch ook bij een duidelijk aanwijsbare infectie kan men aan de voeding nog niet stilzwijgend voorbijgaan, omdat het weerstands-vermogen tegen infecties meer of minder sterk van de voeding afhankelijk is.

De zoeven genoemde bezwaren bestaan dikwijls enkel hierin, dat de melkop-brengst van het merendeel der koeien van een bedrijf blijvend of tijdelijk lager is dan met de erfelijke aanleg der dieren overeenkomt. Vooral sinds de berekening der standaardproductie (13) in zwang is gekomen, kan men hierover objectieve

') Dit onderzoek werd verricht met steun van de Directie van de Landbouw in het kader van één der landbouwkundige projecten, gefinancierd met MSA-gelden.

[ 1 ]

(2)

cijfers voor de afzonderlijke bedrijven berekenen. De geringe melkopbrengst moet o.i. gewoonlijk worden beschouwd als de eerste uiting van een minder goede gezondheidstoestand, die zich nog op geen enkele andere wijze manifes-teert. Er kunnen echter ook andere verschijnselen ontstaan, zoals afwijkingen in de beharing, aan het beenderenstelsel, in de bevlezing, in de urine (positieve aceton-reactie), en zelfs duidelijke ziektebeelden, waarvan melkziekte, kopziekte en acetonaemie de meest voorkomende zijn. Een zeer ernstig bezwaar voor de rentabiliteit vormen tenslotte nog stoornissen in de vruchtbaarheid, die aanvan-kelijk echter geenszins regelmatig met afgenomen melkproductie gepaard gaan.

Het is duidelijk, dat het opsporen van de oorzaken der genoemde bezwaren de eerste voorwaarde is voor de bestrijding. Beurtelings heeft men deze oorzaken gezocht in de ondoelmatige voorziening met eiwitten, vitaminen, spoorelementen en macroèlementen. Gedurende de laatste jaren doen zowel de spoorelementen als de macroèlementen opgeld, zonder dat men in alle gevallen tot een bevredi-gende oplossing kan komen. Wat de mineralen betreft, blijkt meer en meer, dat men niet kan volstaan met de bestudering van tekort of overmaat der elementen afzonderlijk, maar dat ook hun interacties in ogenschouw moeten worden ge-nomen.

Omtrent de interacties der macroèlementen (K, Na, Ca, Mg, Cl, S, P) nu zijn in dit laboratorium gedurende de laatste jaren enige nieuwe gezichtspunten naar voren gebracht en verbeterde methoden van onderzoek ontwikkeld (5, 6, 7, 8, 9,11).

Voorts is er een onderzoek ingesteld naar de macroèlementen en hun onder-linge betrekkingen in een aantal afzonderlijke voedermiddelen en complete winterrantsoenen aan de hand van oudere en nieuwere analysen uit de literatuur. Ook was er een groot aantal analysen van Nederlandse hooimonsters van beken-de herkomst in dit onbeken-derzoek betrokken (10).

Wat het weideseizoen betreft, beschikt men in ons land reeds over een vrij groot aantal grasanalysen, afkomstig van bedrijven, waarop stoornissen voor-komen. Als een gemis wordt echter gevoeld, dat er geen voldoende cijfermateri-aal is omtrent de minerale samenstelling van het gras van goed renderende, „normale", „gezonde" bedrijven, waarmede wij bedoelen bedrijven, waar de melkopbrengst en de vruchtbaarheid der dieren weinig of niets te wensen over-laten en stofwisselingsziekten vrijwel niet voorkomen. Het is duidelijk, dat cijfers van dergelijke „gezonde" bedrijven van veel belang kunnen zijn voor de beoor-deling van het mineralenpatroon van grasmonsters van „zieke" bedrijven.

Daarom werden tijdens het weideseizoen 1952 op veertien boerderijen in ver-schillende delen des lands twee maal per maand monsters weidegras verzameld,

die werden geanalyseerd op ruw eiwit (re), K20, Na20, CaO, MgO, Cl, S04,

P205 en Cu. De uitkomsten zijn niet alleen in onderling verband beschouwd,

doch ook met betrekking tot andere factoren, zoals de bemesting, de botanische samenstelling, de temperatuur en dergelijke.

Voor het kiezen van de genoemde veertien bedrijven verleenden de landbouw-consulenten en hun assistenten hun medewerking, waarvoor wij hun zeer erken-telijk zijn. De analysen werden op het Centraal Instituut voor Landbouwkundig

Onderzoek te Wageningen verricht onder leiding van Dr W. B. DEYS. Ook

daar-voor betuigen wij onze dank.

(3)

2 . HET WEIDESEIZOEN 1952

In 1952 onderscheidde het weideseizoen zich in enkele opzichten van wat wij over het algemeen als normaal beschouwen. Door de vroeg intredende warmte groeide het gras snel en kwamen de koeien omstreeks 15 April op verschillende bedrijven overdag al in de weide, 's Nachts werden zij veelal nog opgestald. De stalperiode eindigde evenwel in vele gevallen een dag of tien eerder dan onder normale omstandigheden.

In de tweede plaats willen wij de aandacht vestigen op het zeer ongunstige weer in de herfst. De temperatuur lag van de eerste decade van September af steeds beneden de gemiddelde waarden. Vooral ook de tweede decade van Sep-tember gaf lage temperaturen te zien, mede doordat de nachten zeer koud wa-ren (21). De grasgroei is in de herfst dan ook niet meer van grote betekenis ge-weest. De neerslag tijdens de nazomer en herfst lag overigens steeds aanzienlijk boven normale waarden.

Al met al was het verblijf van het melkvee in de weide tijdens de herfst alles-behalve gunstig voor het in stand houden van een goede melkproductie. De gras-voorziening was vrij beperkt, enerzijds als gevolg van de lage temperaturen, anderzijds doordat op de laag gelegen weiden veel gras werd vertrapt. Deze om-standigheden gaven aanleiding tot het opstallen van het melkvee, enkele weken eerder dan gewoonlijk. Op een enkel bedrijf was reeds op 1 October de grasvoor-ziening van dien aard, dat nauwelijks een grasmonster meer verzameld kon worden. De koeien stonden hier toen reeds op stal. Op 15 October liep nog slechts op enkele van onze proefbedrijven het melkvee dag en nacht in de weide.

Liet het zich dus aanvankelijk aanzien dat het melkvee aanzienlijk langer in de weide zou verblijven dan gewoonlijk, althans overdag, het ongunstige weer in de herfst sloeg deze verwachting de bodem in. Bij de beschouwing van ons cijfer-materiaal zullen wij zeker met de afwijkende weersomstandigheden rekening dienen te houden.

Afgezien echter van de voorspoedige grasgroei vroeg in het voorjaar (April) en het slechte weer in de herfst (na 1 September) kan het weideseizoen als vrij normaal worden beschouwd. Over het algemeen was de grasgroei vrij gunstig, mede doordat de neerslag in de zomermaanden (Juni, Juli en Augustus) boven voor deze maanden normale waarden lag (21). De temperatuur bereikte in de zomer waarden, die nabij of iets boven normaal lagen. In April en Mei was de neerslag gering, terwijl de temperatuur veelal hoger lag dan het gemiddelde voor de tijd van het jaar. In April werd de grasgroei hierdoor mogelijk aanzienlijk gestimuleerd. Van half Mei tot half Juni echter leed de grasgroei op een aantal van onze zandbedrijven in aanzienlijke mate door de droogte. Hoewel dus op deze bedrijven de weidegrasvoorziening tijdens de voorzomer enigszins stag-neerde, moet over het algemeen de graspositie voor het melkvee gedurende de zomermaanden als ruim worden gequalificeerd.

3 . DE KEUZE DER BEDRIJVEN

Uit de aard der zaak zijn wij voor ons onderzoek uitgegaan van bedrijven, waar het grasland en de melkveehouderij in de bedrijfsvoering een overwegende plaats innemen. De keuze viel op zuivere graslandbedrijven en gemengde be-drijven, waarvan men verwachtte, dat de productie en de algemene gezondheids-toestand van het rundvee er in de loop van het weideseizoen weinig of niets te wensen over zouden laten.

(4)

De rijkslandbouwconsulenten en hun assistenten hebben ons bij de keuze en later bij het geregeld bemonsteren hun welwillende medewerking verleend. Hoe-wel de gekozen bedrijven min of meer over ons gehele land verspreid lagen, waren toch enkele belangrijke veehouderijgebieden, zoals b.v. de provincie Zuid-Holland, niet vertegenwoordigd.

Bij de aanvang van het weideseizoen 1952 konden de gekozen bedrijven op een enkele uitzondering na als volgt worden gekarakteriseerd.

1. De bedrijven zijn voor de streek karakteristiek en gelegen op grondsoor-ten, die in het betreffende gebied (meestal consulentschap) van overwegend be-lang moeten worden geacht. Elk bedrijf ligt zoveel mogelijk op één grondsoort. Het zijn zuivere weidebedrijven of gemengde bedrijven met overwegend rund-veehouderij.

2. De bedrijven beschikken over ten minste tien melkkoeien. Bij dit aantal vertroebelen toevallige afwijkingen het algemene beeld van de veestapel niet.

3. De koeien hebben gedurende de laatste jaren niet geleden aan kopziekte (grastetanie), slepende melkziekte (acetonaemie), likzucht of slechte vruchtbaar-heid. De groei der kalveren is goed. Melkziekte bleek op vrijwel alle bedrijven wel eens te zijn voorgekomen ; ook gedurende de laatste jaren was dit op een aantal ervan het geval geweest, echter slechts in geringe mate.

4. De bedrijven renderen goed. Meestal ligt de productie der dieren iets boven het gemiddelde voor de streek. Vooraanstaande fokbedrijven zijn evenwel uit-gesloten.

5. Er kan op de bedrijven een vrij intensief gebruik van het grasland worden vastgesteld. De hoeveelheid aangewende stikstof in de vorm van kunstmest varieerde van 20 tot 80 kg N per ha in het jaar 1951.

6. Zoveel mogelijk wordt op de bedrijven het omweidingssysteem toegepast ; het standweidesysteem of de rantsoenbeweiding is in ieder geval geen regel.

7. Het gebruik van krachtvoer op deze bedrijven is beperkt, terwijl bijvoede-ring gedurende het weideseizoen niet of althans weinig plaatsvindt. Niettemin wordt het vee op enkele bedrijven in het voor- en najaar 's nachts opgestald en bijgevoerd. Op één bedrijf vindt dit in het voorjaar plaats als voorzorg tegen kop-ziekte, die hier een aantal jaren geleden was voorgekomen.

Ondanks de selectie hadden twee van de veertien bedrijven gedurende het weideseizoen 1952 met moeilijkheden te kampen en wel met slechte vruchtbaar-heid der koeien. Op een gemengd zandbedrijf en een zuiver weidebedrij f (klei op veen) waren de resultaten van de K.I. nl. bepaald onbevredigend. Zo waren be-gin September in het ene geval acht van de tien melkkoeien nog niet weer drach-tig geworden, in het andere geval acht van de 42. De oorzaak van deze slechte vruchtbaarheid is in geen van beide gevallen vast komen te staan, maar was vol-gens de mening van de betreffende veeartsen waarschijnlijk niet van infectieuse aard. Verder kwam op één van deze bedrijven tijdens de weidegang een geval van acetonaemie voor. Behoudens enkele gevallen van diarrhoe bij één of twee koeien uit een enkele veestapel, deden zich verder geen afwijkingen voor, waar-bij aan de voeding een grote betekenis moet worden toegeschreven. Ook in de productie der dieren deden zich in de loop van het weideseizoen geen afwijkin-gen voor, die niet verklaard konden worden uit een meer of minder goede gras-voorziening.

(5)

4 . DE BEDRIJVEN

De bedrijven, die in ons onderzoek werden betrokken, kunnen in het kort als volgt worden omschreven.

1. Bedrijf van B. E. L., Reutum (O.); gemengd bedrijf op goed vochthoudende zandgrond; 7 ha blijvend grasland en 10 ha bouwland; 10 melkkoeien.

2. Bedrijf van H. J. v. S., Bathmen (O.); gemengd bedrijf op vrij droogte-gevoelige zandgrond ; 10 ha blijvend grasland en 4 ha bouwland ; 10 melkkoeien ; vruchtbaarheid der dieren liet in 1952 zeer te wensen over.

3. Bedrijf van J. N., Barneveld (Gld); gemengd bedrijf op lichte maar goed vochthoudendende zandgrond; 13 ha blijvend grasland en 5 ha bouwland; 16 melkkoeien.

4. Bedrijf van H. v. Z., Achterveld (Gld); gemengd bedrijf op vrij goede, rede-lijk vochthoudende zandgrond; 21 ha blijvend grasland en 2 ha bouwland; 32 melkkoeien.

5. Bedrijf van S. O., Laag-Zuthem (O.); gemengd bedrijf op vrij goede zand-grond; niet veel last van droogte; 17 ha blijvend grasland en 6,5 ha bouwland; 20 melkkoeien.

6. Bedrijf van A. M., Zwolle (O). ; gemengd bedrijf op vrij zware (slibhouden-de) zandgrond; gedeeltelijk echter grofzandig; 18 ha blijvend grasland en 3 ha bouwland; 19 melkkoeien.

7. Bedrijf van A. v. d. V., Breugel (N.B.); gemengd bedrijf op vrij droogte-gevoelige zandgrond langs de Dommel; 12,5 ha blijvend grasland en 11 ha bouwland; 14 melkkoeien.

8. Bedrijf van W.v. D., Deurne (N.B.); gemengd bedrijf op vrij droge zand-grond; 6 ha grasland, grotendeels meerjarige kunstweiden met een klaverrijk bestand; 6 ha bouwland; 8 melkkoeien.

9. Bedrijf van Gebr. G., Nijhuizum (F.); zuiver weidebedrijf; klei op veen (knippig); 35 ha blijvend grasland; 42 melkkoeien; vruchtbaarheid van het vee liet in 1952 te wensen over.

10. Bedrijf van F. F. de J., Akkrum (F.); zuiver weidebedrijf; klei op veen; 2,8 ha blijvend grasland ; 29 melkkoeien.

11. Bedrijf van J. R., Genemuiden (O.); zuiver weidebedrijf; klei op veen; 24 ha blijvend grasland ; 29 melkkoeien.

12. Bedrijf van J. A. v. S., Loenen a/d Vecht (U.); zuiver weidebedrijf; kalk-rijke rivierklei; 18,5 ha blijvend grasland; 27 melkkoeien.

13. Bedrijf van J. D., Broek in Waterland (N.H..); zuiver weidebedrijf; klei op veen; 18 ha blijvend grasland; 21 melkkoeien.

14. Bedrijf van A. B., Katwoude (N.H.); zuiver weidebedrijf; 15 ha blijvend grasland ; klei op veen ; 20 melkkoeien.

5. DE BEMONSTERING VAN HET GRAS

Zoals reeds gezegd was het vooral de bedoeling na te gaan hoe de gehalten aan mineralen en de daaruit berekende grootheden liggen in weidegras, zoals dat in de loop van de zomer door het vee wordt gegeten. Daartoe werd het gras van elk bedrijf tweemaal per maand bemonsterd en wel telkenmale dat van het perceel, waarop de koeien weidden of, als de hoeveelheid gras voor een goede bemonstering te gering was, het perceel waar de koeien binnen enkele dagen zouden worden ingeschaard. Steeds werden op elk bedrijf de 1ste en de 16de van elke maand als monsterdata aangehouden. In de praktijk kwam evenwel een

(6)

spreiding van 3 tot 4 dagen rond deze data voor. Voor de verwerking van het cijfermateriaal kan dit echter niet als een groot bezwaar gelden.

In totaal werden 165 monsters verzameld, afkomstig van de 14bedrijven. Als re-gel werden de monsters op elk bedrijf om en om door de rayonassistent en door ons zelf genomen. Aldus bleef het persoonlijke contact met elke boerderij be-waard.

Bij de bemonstering werd min of meer rekening gehouden met de selectie, die de koeien tijdens het weiden aan de dag leggen. Gras, waarvan verondersteld mocht worden, dat het bij een ruime voorziening niet zou worden genuttigd, zoals b.v. dat van oude bossen of geilpollen, werd bij de bemonstering vermeden. Aan de andere kant evenwel werd het gras vrij kort afgesneden, ook in een pas ingeschaard perceel, waar het vee aanvankelijk slechts de toppen afgraast. Ge-streefd werd dus steeds naar het verzamelen van een monster, dat representatief geacht kan worden voor het gras, zoals de koe dat in het betreffende perceel in de loop van de nog resterende weidedagen na de bemonstering tot zich neemt.

De bemonstering vond in grote trekken plaats op de wijze, zoals die voor de botanische graslandanalyse is ontwikkeld en zoals die ook wordt aanbevolen voor het chemisch onderzoek van weidegras (14). Langs de diagonaal en langs één of twee rechten aan weerszijden evenwijdig aan die diagonaal werd steeds na een aantal passen, afhankelijk van de grootte van het perceel en de lengte van het gras, voor de punt van de schoen een plukje gras afgesneden. In totaal wer-den ± 100 plukjes als voldoende representatief geacht voor het grasbestand, of liever voor het door de koeien in dit perceel nog te nuttigen gras. In verse toe-stand bedroeg het gewicht der monsters ± 2 kg.

Voor zover mogelijk werden bij de bemonstering steeds de percentages gras, klaver en kruiden van het bestand geschat, evenals de lengte van het gewas. Ge-gevens omtrent bemesting, grondonderzoek en gebruik van het betreffende per-ceel, alsook inlichtingen aangaande de productie, gezondheidstoestand en dek-resultaten van het vee werden bij elke bemonstering genoteerd.

Van de 165 verzamelde monsters werden er 150 geanalyseerd op ruw eiwit en op de genoemde minerale bestanddelen.

6. DE VERWERKING VAN HET CIJFERMATERIAAL

De gehalten aan ruw eiwit, K20, NaaO, CaO, MgO, Cl, S04 en P205 werden in

duplo bepaald volgens methodes, die aan het Centraal Instituut voor het Land-bouwkundig Onderzoek gebruikelijk zijn, en uitgedrukt in procenten van de droge stof en eveneens in milliaequivalenten per kg droge stof. Eén millimol

P205 werd hierbij gelijkgesteld aan 6 milliaequivalenten. Cu werd daarentegen

enkel uitgedrukt in mg per kg droge stof. Voor elk monster, alsook voor elk bedrijf en elke monsterdatum, zijn daarna de volgende grootheden berekend, die voor de voeding van belang moeten worden geacht (5, 6, 8,9,11). Zij zijn weder-om uitgedrukt in milliaequivalenten per kg droge stof (tabel 1,2,3,4). BT = base-totaal = K + Na + Ca + Mg,

ZT = zuur-totaal = Cl + S + P,

TT = totaal der totalen (totaal-totaal) = BT + ZT, VT = base-overschot = BT - ZT, AA = alkali-alkaliciteit = K + Na - Cl - S, EA = aardalkali-alkaliciteit = Ca + Mg - P, TA = VT = base-overschot = AA + EA, VA = alkaliciteitsverschil = AA - EA. [ 6 ]

(7)

< > m M M oo \ o ^o o \ r* ^o fn < 3,\ © < N \ o t - « > v o » o o \ © r - » •<* O O O t - in m m (N <N »-H ^H < o o o N ( S O N o o o ^ t o o r -<M rn ~- in \o oo O \ - H ' * s o < N 0 0 r ' > s c — - O s os so es --< >o — _{N VO -^ •*}_Vi_Tf l / 1 U " l S O 0 0 l ^ « n 0 0 I ^ S O S O r j C N ( N t S < S < N f v | o ) < N C S 0 0 n v \ M t ^ t ^ M ( N ^ O m O) (N — — fN C4 (N <N <N <N m <n m m — oo »n v© vj cN oo so (N fS <S <N <N CN H N 3 u O; °^5 S

-m

J's? 05 u ^ <D ON O - H — . < S - H O — < N - < — r - O s c N r ^ o s w i o s o o v - s s o t ^ i r i — x o \ v c r j n - o T f - - ^ - i n » n » r > T l,s C ' ^ - i / - i i o <N fS ©_ CS H N » 0 sq_ I r-"i--~©"aCoó"©" — oó"oC , - < t ( S * > C M 0 0 ^ - V O v O « 1 7 O N O \ « 0 \ W O \ H . N O N O

. o" o" d o d o" « - d -"

© © © © o © — o o o kj Tf CTi — SO "O \ 0 SO « VO 00 kj —"(S r i t s e l ' " - H - H " « ™ "

S

C N - H ^ - H O N - * - * - * — , © i ^ o o o s o s o s — —<© ( S s O n n - t ' n ^ ' ' Q N © ^ C N ^ ^ O O - ^ < N «o — ^ r | I r-" v ? "o so" oo" r-" o " Os" r»"

O ( S O O O O O M S O i O i n v O M w O \ M n t ~ r - O N O \ N O S O \

c o" o" o" o" o" o" o" -H" O" O" IS N n » M ^ 0 0 « \ 0 O « Q t^ «o Tf i n s c so c^ 0 \ » o> ^ © " o " o " o " o " o " o " o " © " o " <S Os ~ - so r-i fn 3 N M O O S O &3 «5 O s o o - ^ T t o — O O S O f S fs] N N m M (^RM m m m

o" o" o" o" o" o" o" o" o" o"

o s o o O O O a s m o c - ) — o" o* « -." -T o" <-î —" — -T SO SD f s l - H (S M i n 0 \ N SO ^ o m i n ^ i o t n ^ o ^ i * ! O O ' t - T f O S O T t Q I N O <N S O ^ M i n O C ^ S O S O W T * ^ i n ^ o i n ^ O f l T f o o v i

o" o" o" o" ©" o" o" —" —* o"

i n m n M M ^ O N ^ -O -O N -O « -OR O !n "n s o Tf • * m • * TT •*" ->t r f rsf m

o" o" o" o" o o" o" o" o" o"

© O O © O — — — , 0 0 o o o o o o o o o o n n m n r t w n ^ T f t n

3 I

— »n -^ i> oo »n t - os so •*)• vi o ** -<t Tf (N »O v-i *"« ^ •*- " °°. 1 oo"oo r-^oo"o\" S 5 » Q r t h i n q q q ON_ q ©^ m oo o oo oo o so r-* r~ so r- oo o" o" o" o" o" o

1,6 4 1,8 1 1,9 6 1,7 0 2,4 4 1,9 6 s o os t~ •<* c4 • * f s ï n o J M m m o" o" o" o" o" o" Q - * 00 so so so O o \ o \ t^ OS O — ' d d d o V " — SD Tj- SO 0 0 m <N - H <N — — fM o" o" o* o" o" o"

o o so o OU u a e 13 > 3 er .3 ^t Tf q q r^ oo n ^o q ^ o\ r-* oo ^H" OC ^ r l en aC ^© ©^ *<o <s r-^ • * OK r-^ OK (N ~ -- -- ' ' ^ n ( ^ ^ r s f o o ' o » n T ^ o o ó, rn in (N l - ^ r ^ « r f Tj-" -^f rn r f Th" 0 v o « n ^ 0 c o \ 0 O 0 » n v ) t n \ £ > t - » r - - o o o N O N O "^ «O «Ti \Û t-- M 3 0 ON O « T f i n i ^ ^ h - t ^ 5 J= « cd co O * O O N T j - T t 0 0 O t ^ f N l O \ » O _{m ^o c» ^H 3 r} -Ov ^ C7\ O O O [ 7 ]

(8)

< > < < < • — s H N H m cob Ög

f b

ab

1

-a b Ru w eiwi t (% ) d> O N o Ë ° 3 13

1s

oZ m ON NO O oo r-~ — NO — <N «n t s ^ 0 \ ON f -ON OO »n r^ w-ï »o i n <N m f l ON ON f - <N OO 00 ( N <N f S <N r - fN r a ( N O O ^ O - t O —. ~ O ^ (N O m ON »n NO TJ- Tfr OOÔOÔ^» o C o C o o o C m « n o o o o « « O V O OO T f ^ " t~-t— t^- r-^ t ^ o*o"o o" T|- V> 00 (N oôo^ô r ^ <N <N OO © O © " © " O O •<*• oo >/-> - T - H " O " ^ x-~ m i—i ON fNl ( N <N r j o ©~ o " o " »n (s) - H T t ~ - «o m i—« O^ M es 0 0 M C ^ f o ^ ^ H <N ( S <N O oo ON ON ^ • i i i i n m NO >—< NO v-i NO Ô ^ H t n r - ON h - T j - W h - m O N O \ ^ V O ^ N O 0 0 - — • T t C ^ N O W i r ^ N O ' — ' V I N O N ^ ^ ^ T j - M ^ ^ N O O N O » n r - m m o O ' — ' O N — i « o O N > n ^ r N o ^ o ^ i ^ o ^ v o ^ H ^ -T j - -T i - -T j - f n N O -T j - < n v - i c o ^ - f ^ • n \ Û <n <n M ^ T H ^ i r i \ o O f r j N o o r ^ o o o o N o — o « n (N<NfS(N<S(N<N(N(NfSfS ( N O N O N O f S O r ^ r ^ O v r S o o O O O C O O O O O O O O O N ^ ^ O N m r - * * n < o N o \ o r - - T t N o ^ t ( N O O O N ^ H Ö Q r n T f r N O m f S N O

°i °i ^l °i °°« ^ "^ i °°* ^

o C o C r ^ o o N ' f S f S o C ö ' c » oo oo m ON r^ t— i ^ o o — i ON r -^ H ( N ^ M — — — ko r - < d - c " ) O o © o o © i o c o * - H U - » ^ \ Û ( S - H o w o o w o n o o r - o o o o ( S r - T i - r - o o N o r - - o o S O ^ © 0 © © O ^ ^ H © ™ ^ H K V O O N i n v o N O ^ - f S O ^ - M O S* r - » i ^ i > o o o o o N O N © o o © O N •«s ©* ©" ©~ o " ©" ©" Ö" —~ <z> * ©" m « n r ^ r ^ « n ( N ^ - f S ' r - ^ * - < ^ « n r f » n o N O N ( N ( S < N ( N C - Ï < N C N ( N < N < N < N C J C S O N < S « n o O O O r n ^ O © » O T l ' ^ -V - I -V I N O ' - « ^ 0 ( N O N < — i r - ^ r O N © O O O N — ON © ON f N 00 ^ 00 O r n < n N O O N r H O v O O f i N O N i r i N o o M ^ c o — x m m © ©R so ^ t f ^ O © - ^ ^ I ~ oC—', <s oC ^ « " ©" ^ " ©* O N O N O O © O N O \ © ^ O O © O N © " © " ©" —~ o " ©" ~ - T ©* - T © " 0 0 O NvO 0 0 © 0 0 0 0,O N O T t T J -00 -00 f - ON^ON ON O N ^ © O N ^ Ö ^ O O ©~ o " ©~ © " © " © ' © " ^ o " —" ©" N

I

r o o ï ^ r - ^ - O o o t n N O O N r - c ^ ^ °X ""1 ^ ^ ^ 'H °^ °r. ^ ^ DÛ O te O O t ^ O O ^ r H Û O T f N O M O O ^ H > o " © " © " © " © " © " © " © " o " © " © * ( N ( S « n r n < N T f ( N © T j - N O f S © 0 N O N t ^ © O O N ^ H 0 0 © 0 0 ~T ©* ©" ©" -T r-T ©" rS ©" ^ ©" © © © © © o © © © © © (N No^r^^o o <N^ t ^ "«t oo^ >n ON^

©rS00^Or*^NO(NTj-\O^00r^ © *,N o ',r - ^ r < ^lT t © ' ' ' < i^' ^ * ^ o ' ' > o © ", © © • T j - i r > m N o r - r - û o o N O N ' - i ^ H © O © © © © © © © © © i 5 M ^ t N N o a \ O r N T j - \ û \ © O N O N © © ^ © © o r ^ r ^r ©" ©" « ^ —" «r ^ ~ o" ©"' ©" ©" ©" ©" ©" ©" o " ©" ©" ©" O O T f © © - H O N m © * T i N O T t r ^ ^ ^ t-^ oo^ ON^ i - ^ r ^ OOÄ ( NÄ \ o f T en n f î " m" r î n n N (*C r î r f ( N r ^ N o « n « n N o ^ ^ © ^ r ^ r ^ o C ^ n ^ o ' ' ^ ^ O N O f n o ^ ^ ^ © *, & U i T J t> O N O N O N © 0 © " H ' — ^ H — ( N * - H C * l O N t - - V > O N O N O O © r - O N O N O \ O N © 0 © ^ " H ^ H - H ( N [ 8 ]

(9)

< > < m < < H N H « Os?

g<

U w

1 =

112

K eu w (U 0 \ «5 CS 13

gz

« O I ^ < » Î \ M r» 00 <*i r -r-» •«* «n c-i r » r - m ( N »o * n m o <N -—«'—icS(N'—1 ci >-H rs O n r * 4 Q ( N O o o f i M < r ) 00 (N 00 ( N ^ m O (N | ^ t ^ \Û 1^1 O ONO\ »O M 3 \ » n o * n r o N O N o o N f ^ O N O N T j - m o o N r o T j - N O ^ r - - * — < s r ^ f S < N ^ H « n — \© ON 00 O O O O O O O O C O O ' - ^ O N o o < N i n c s o N O ^ o t - - t - - o o © co m o 00 ON 00 ^H Hi ^H ON 00 ^ ON r- r- ~ ro co co en m co - . _> r- N© »^ Tf Tfr f- >0 NO «O ON 00 00 NO 00 © o r- r- r- 00 00 (N CS <N <N <N (N (N —- O O -H — i^îr-'Oh-vo >nÔTtooÄ>ôom<>Tr^r^ oC —" oC o * o m" o " o ^ >-r FH w i N o c N ' O N O ^ m © — I ~ H < 3 -^ 0s ©" o" o" o" ~ *-ï ^ <o ^ *-ï

o o o* o" ~ o" ~ o" 0 ^ 0 °3

N

«* r f CS M <N <* ©^ —^

ON r» 00 ^ o o ^ ^ o ^ ,0 0, , o" o" o ©" o" o" ©" - ? o o1

(N'—iNOrnr-tNNOeoV")'—< 00 NO NO r-^r^*ooof tfSf too co

o* o o" o" o" o" ©* ^H cT o"

00 r«^ <S O ^ O en i ^ ^ ~-T ^-T ©" ©~ ^-T ©" 0 0 0 0 0 0 o Tj-ONCNNOfSCSCNmNOON "ï3 , ri,'^ririr^l /^v ,RssR, ri,v^ ( N C S m c n m m m ^ m e n c n

o" o" o" o" o" o" o" o" o" o" o"

cor-r^^ONooNr^oor-»ooN o" o" o" o* o" o ' o" o" o" o" o"

0 0 0 0 0 0 0 0 0 ^ 0

m w m n m ^ T t n m N n

h-* • ƒ (N " ^ O* h-" —" K \o" a -H"

I I I I I I l 1 I I I

^ o" o" ö" o" o" o" o" o" o" o"

\ O O O r t ^ O O O O O C O ^ O ~ O O 1-1 . _{* o ~ o —*} n T x o o M » o o ^ - H n m m <n 0 0 - H ^ - v o FH in 00 O "H O O O O O O O O O O M m n N M N ^ M f i m • ^ ^ ( S N 00 <n ^ 00 N C^K <-H \D *n vf r^ m" ^o en ON" cT ti n <n \£> ^O M ^ 00 (^ ON 1 1 1 1 1 1 1 1 i -H yo \o N t^ ^ vo Tt rs \£> © m »n ON >—1 ^ NO i — i i n h 0 \ ON ON ON O O O •!I • -M O > n O N \ O -M O ~- 00 00 00 ON (N (S —< -« - H i-t O 00 00 ON Tf in m N N N m m O O O O O O (N NO O 00 TJ- <S « O ^ N ^ n O VO NO-'t 00 Tf fN ^- fN CN fS (N O O O O O O 0 on O T3 M u. > 3 rr <U v~t f • * • * • * ••*• 00 ON © <N VI 00 O 60 O Ui i-H O, c S Ë Tfr %n i n »o NO NO -i NO vô ô r^- Ó O W O O N — n Ä ON ON ON ON o O _. [ 9 ]

(10)

ST < >

3

ST

3

II ç H N 3 0*3

SS

Os? O - v

88 o.~

we

Ru w eiwi t (% ) CO ~ * 0 S <5 CS • o Ui U CA O § z Os ON O «o oo <S ~ - <s *** e i r - *-< «n ON ON c i c i o < N < N T-* oo ON m m t-- © «n >/i r--NO »n »n TJ- so C l ON «n « * o r - NO »o NO -<t C4 <N <N <N <N NO NO 00 NO 00 (N NO ON O O O O ON — ON r - ^ - r - oo (N ON r » «r> i n oo NO « 1 v i v i >o — NO ONR O f ^ 00 OO "3- NO (N ON © © « ON ©~ ^ —~ —" © " 00 OO Th NO <S oo oo oo r r -o,o ö,o " o " ' <N - H NO ( N — NO m ON © O C l C l C l ^ C l o © " © " o " © * 00 NO NO NO Tfr T t c | «N (N^ r -o -o cTcfcT NO o-i r - — «*i C | O ON^ »O «O *Çf Tf C l C l C l ( S ^ NO^ T f O^ v-T c f v f oT oC ( N <S C-l f S <-H r - oo ON ON ON I i I I I — (N O oo ( N <* — ON CN ON (N o »n « <N © • * ( N M ^ ( S « - ^ w+ « w« I 1 I c i i n r - ^ r j o o ^ t O N t ^ - i r i ' ^ t — H r - c i T j - » o c i i - - ^ H | — c i N o r ^ - T t * ^ H c i » * CN — (S *— ci Cl (N i n n e n « > c i c i f - ON -^-o -^-o r ^ r - -^-o -^-o s f i -^-o — h - r i -^-o v r s o o o o o o c i N O c i t N — r - ^ - v o o o » 0 ' ^ - c i < S c i ( S C l ( N ( N ( N ( N ' — < n r * i \ 0 h -._ . ^ j,0 ^ o o o v û ^ < n ^ 0 — © O N © o o r - i /-i < N M ' i « o o o \ © ^ ^ • c i < N r - © o O \ » n « © © « n T j - - ^ - ( S c S « ^ H « N i - . ^ j - c i c i N O c i w i r - - < l * c N c i < N ) ~ - ( s c i c i c i o c i o o o c i o \ o o » n » n o o o NO C l OO ON *—' NO T** V I ON NO OO r -< N - N ^ - r J -< o N o - ^ * N O - ^ - c i c i O r - < s o o o » o v i > n T j - O N ^ H O N T t C i C l O N C i r i — i N O ( N © N O v i ^ -00 -00 0 0 O O M O N - O O 0 \ l T ï T f r © ^ * i n ô t - - ~ - T f - ^ - c i c i — <s ON © — NO Ô r - OO C I V I NO <N(S«<NCSCJ(NCM(N<N<N<N • vo o ON © o r -- . _ T f ^ f SC N O O r - - O ^ O l - - O N O N O N O N < N r J - * c i o o c s o \ o o c i » - H C S ^ f - OO NO 00 OO i — i » - i ^ - C l O N ' — I T—* N O O N U - l Q C l O O t n ^ N O C l O N N O N D V ï C l C l ' T r 0 O © ~ - © ^ H < N V \ ( S O o o ^ ^ t r l - o o f n o o o N M O N ( N v > © r - - t - » o o ( N — - ^ © ( N ^ c i ( N < N ' * T > T c i T r c i c i c i « c i r f ï N c s i c - l T t ^ v i v i T j - ^ v i N « n oBO N N s oio jiqi ,* ' n ^, f i oo^rô^r^r^Tj-ONÔ^'O o^(S c^ ^ " «n o " O " ( S w * d r î c i —T —* ON O C r T oo" NO oo* oC « o î — o " ~ <N [»" OOOOOOClONCSONNOC^NOCl «N S O N O O V O V O ^ h O O O ^ ^ T j -^ O N O N O O O N O O O N O O O O N O N O N O N -^ w o N -^ - r - N o r - o o o N — © o * - « c ©* ©" ©* ©* ©" ©" <o ~• G ©* ©* o" 5 o " ~ ö,© * o * © ' ' o " - r * - ^ ^ ^ ^

.3 I

i » © " o o " « ^ - T « o " ~ — o"—"o" ~ o c f c f o c f c f o o — o o « < . ^ ^ o"—"->"-""—"r-f—"—"«—"—"^-" tt^ o"©"©"—"—"r-f <N« c î —*-T^-* | w Q ( S ^ Q h " > t ' * t t o > ^ Q © o o N o r s r - o o ( N © f S — < © c s oC ^ " ^ ^ ^ • ^, 0 ^ " * "* •** ^ ^ o ^ ^ " **V^'l*^1 "^"* ^ " ^ ^ " ^ " ^

©,©"© ©"©"©" o" ©"©"©" ©"©" -*« o"©"o',o*,©',©"©''o',o',o',ö,o'%

0 0 0 © - H © © © © © © ©

V D N O N O < N < n < N - ^ - N O ' < t 0 0 < N l N O N © o o r - o o o o o o o o r - o o r - O N ©" ^ ©" ©" ©" ©" o" ©" ©* O* O* o" OOCl(SOO— -*, w ^ , « w w

o" ©" ©" ©" ©" ©" ©" o" ©" ©" o" o" S NO © C l OO © © T f ITJ i ^ t j - f*l V I ^ " i t C 1 ( S C 1 C 1 ( N C 1 C 1 C 1 C 1 C 1 C 1 < N ^ ^". °°. 9> ^ 9 , 9 , 1 mR ^ ^ °°. ^ n o o * o o *sr l © ' ' - ^ © ',©,© ' ' ^ H ' ' T - ^ © ", 3 CT 0 0 © © © 0 0 0 0 © © © -S N O O N r O N O m T j T j V O O N N O " ^ -c r -c i -c r -c r -c f ^ T t ^ ^ -c r ^ f n r * - r * - o o T i - N O v i © © © © o o ^ j - O - - - - * - j Vi <U bû O © O T t T j - t n i n N o r - r - o o O N O N ^ H ^ H i i i i i i i i i i i i — O N ^ t o r - ^ - T j - i n « N o ^ t > n o o r - < N © « © i r > * - H < N T t ' 3 - © ONClNO©(NinSP(NClCO©^-O ONClNO©(NinSP(NClCO©^-O ONClNO©(NinSP(NClCO©^-O N ONClNO©(NinSP(NClCO©^-O N ONClNO©(NinSP(NClCO©^-O © © © — — « ( S t S . . . . - - _ _ • _ ) < N T j - r - © c i " ^ \ O N O N O N O O © — * - . — ( S f S ^ ^ [10]

(11)

< > O s © s o r - - 0 0 ^ 1 - C N S O * - ' ~ M * Tj-Tt N "o i n v i n oo m so — r - ^ N ^ - M i n t ^ M «-> ••* o <s —i M i n i O - T t — oo <S — I T < w <

B

Ë

3 OCo O ;

eg

O ' 6 0 ;

JiiB

05 a) w

sa

O O o o O N r - ' — < m *—• m ON r*l r-* *— h ^ M N i n ^ C N l N O ^ ^ V O C N N O O N O N T f r m <N <N ^ ^ H T - i « - i « f ^ o o r ^ m O N O r o r - N O N O v O T l - N O » n v j D T f N O O o m,o < N < N C S f S ( N < N ( N < N ( N < N s o ( S N O T t o o o o N « n r ^ N O r - - r - - v o v o r - - © o o o o T * O N o o ^ r v o o N N o r * ^ -O N-O ON^ o \ ©^ <N 00 ©^ f ^ I ^ —T ^ TJ" <sf rn ~ 0\ rS ^ s »— © ON © 0 0 ON <N »— ON I N S! A • ^ • M n f N T j - s O r ^ r O N O — (N .J3 r - - o o o N r - o v o o o \ 0 ' - O N s o • O O ON ON — • w-i <n Tf - ^ T t «-; o o o ' ö ' d d d d d o * O O O N O \ ~ - < S O N © © © 0 0 O* O*" <D —* ^ O* —" ~ ~ ©* " ^ ^ • O O S O v O O J T t u n O O T j

-o" -o" o o o -o" -o" -o" -o" cT

O N O O O ^ H r O O N T t - O O O O © N O ^ - m c ^ o o o o r O ' — < o o Tf r f *=fr <N r n <sf (N r o e i rn OR «o OR * t r~; ^ t-^ r h es ©^ ~ —* (N*1 oo <N* - ^ oo* <*f oC NO" ( N r N C N ' - H ( N f N ( N C N ^ r N V ) i O V O \ O S D l > M O \ O M 3 > © v o < N O N < N m © - H 0 0 — ^J-w i oo n m vo o \ r - M > ^ " i > ^ - (N ^ Cs) T - (N ^ - H (N r - m < N © » o ( N < N r - - < N t — o o oo <n r-l — ^ - M o o T t N ^ i o r - Q ^ ü \ w » o n o o « M M o o c > j © r m N o m o o ' — « O N r * -\ o © o o « 4 n T j - ^ - - M T t ' O N r - O N r - i r n o N n M r o ^ - ^ - m « O l < N ( N < S ( N ( N ( N ( N ( N C N ( N i n — <r> <d- TJ- — — i « n w n r K N N O m N O © o o © o o v o o \ v o o o * - O N © O \ O N O N O O O © O O O N © r ^ — i r i s O ' — ' f o o o O N — ^ -vo SOÄ r ^ * o T f vo^ -çf o\ \o^ i —"OCOO*,ON'^^-''^-H*,<N -H — © © © © © — — © © « « © © © © © O ^ H ^ ^ © c v o o ( N i n r - r - - r - - r j < N T f f N r - O N N O ( N f ^ ( N i — i T j - i ^ o o m ^" o" ~ —* — ~ — « — o ~ ^ © " © © ' © ' © O © © ' © " © © > © NO <N 00 — - ^ - T f O O O O ) ( N O N f ^ O f M — - H — 00 r ©* ^ « ~ — _r ^-T ©" M v i M " n w n N o o - H " n M ©* ©" ©" ©" ©" o* ©" ©" ©" ©" ©" m ^ - c i m < N < N c n m m ( S ( N oC o f NO" r-^ en NO" en oC r-" © " © " — « c s ^ H ^ H — i ^ r 4 « ^ ï S f N i r j - T j - t n v o ^ o v o r - o o o N O N — « i i i ? i • i i i i i < N l O N W - l T j - N O © W - ) 0 0 ( N r - ( N

ai

1

05 CS o vo O 00 p~ CS <S O KI (N oo >r> ^^ w-j r^ oo f<1 (*) - ^ CS ^ ^ 218 0 244 8 191 9 256 1 227 9 247 4 89 6 104 8 90 4 115 1 105 2 114 6 f*"> O ""> O r-~ oo 00 O — - " (S <s *S - ^ O ^t r^l r^ • ^ fS_ cs_ « vo 1 m " n m ^ t n *o p - " os r^ vo oo a\ t~~ <3\ oo oo

oef oef oef

so oo r^ oo m o O"" o"—"« —" 00 t~ so o o\ •* ^ « o - ^ o o >^r^ tS •* Os Q •* « TJ- ro es ^ ^- »n

o" o" o* o" o" o"

O P"> 00 00 00 r s os r-^ «o i ^ s o oo

o o"cf o"cf o"

<n t~~ oo ^H s o s o

o" o" o" o" o" es o to 00 O •o 60 a c u 'M > 3 CT M T f i N m m M ©^ © ^ ON^ T t i n ^ <3\ © * - ^ r o r ^ oo* ^ fM — I N ^ ^ T j - « n NO \ 0 h - i > 0 bû OÛ m i n ON ON O O N v O O T t N N m O N Q m v p i — . i n r ^ - O N O N © © © — ^ . ^ - ^ m v o © c o t - ^ r s ( o o r - - v o o N O N © ( N m O N © ^ - W - > ( N W - i N O O N O N O N O N O N © © © ^ - — ^ - ^ -ON -ON >n NO *rt © S <N Tfr ON © ^ N S « ON OS ON © © © ^^«^ [ i l ]

(12)

<

_>

<

tu ST

<

_<

EU?

H H H N IN H m 3 PU ^ oQ

Og

S2> U 2 > 0 ~ Ru w eiwi t (% ) (S

l e

s i

CA O 1 — (N ^ NO NO ON m o —i »n — c i i—t "" ^ V © o es <N ON NO r~ CO T1- ON ~H ~ CN f S NO ON — ON ON h M O O O O NO m oo oo es NO TJ- ~- c i r-c i oo r- «n (N fS es (S <N (N O c i <N *-* O — t - o m o r~ c-> I—" r- o Tt i n Tt' <N c i ON O ON ON ON o" ~ o o ' o1 (S oo c i O 00 •^t m ^ r r n ON r h OK oo^ r-^ i n 00 >n CI r f

TJ-o" o TJ-o" TJ-o" TJ-o"

r- » r - ^ m ^ c i

o" o" ©* ©* o" TJ- oo r - c i NO ^ - V~l NO C l T o* o " o ©* o " (M NO NO m NO O ^ O "»O «N NOÄ c i ' " * cf Tf r<r OR (S ©^ —^ r-^ —T r i c i ~^ in rs (S (N (S (N Ä o o oo ON ON " ^ H 1 1 1 1 1 i n ^ " i n c i «n ON Tt" oo ^ r-o NO NO r-o r-o _ _ _ r,, r J ci ^ ci ~< TJ- <N ci ci m ON NO ON m NO Tf < i^-ON^-tN^Hinov-jr^-^-C S i^-ON^-tN^Hinov-jr^-^-C I i^-ON^-tN^Hinov-jr^-^-C I O N © ' — o o m i n o c i — i c i N O c i r - T ] - © r - © c i \ 0 tN O "A M - O M ^ (N Tf o o o o c i O N O N r - c o r s i n o N i n c - j ^ - T t t ^ N O N O o o N o — r ^ ^ r n o o f S i n — N O ^ - O O O N r - N o r - r s N o o o ^ o o N o r f O ^ f ' — ' û o i n T j - i n r - ^ o ^ T f n m c - i T t T j - ^ - i n r t — I ci" c i CS CN c i c i c i c i Hf O P N I N O N O T 1 - T 1 - Q Q ( S N O ^ « <> 0O O^Œ o> O O ^ ON è o" o o « ^û >n 0O T j - f ^ - s j - ^ tN ^ N r N o r - o o o N ' - - O N O N O O N i n «5 ^ ^ ^ ^ T c i ^ ^ r i ^ , - : • c ^ ' ï f m ^ - ^ - T j - T f ^ ' m

o" o" o" o ©" o" o1 o" cT o"

^ - o o o o o o o o o T j - i n N o ^ p r j - t ^ o o c r N O v ^ O N i n r j - N o r ^ i n i n f S i n t N eu où O t -bû ft c <L> c , 2 *ê3 i n ^ m © ON Tt NO O ^ NO o* r - ^ s o i n ' O N O ^ - T j - i n N o c i o

o" o" o" o" o" o" o" o" o" ©* -S

^t^HONfNlfMmNOONNONO o o ï ^ o c - i c i T i - N O O N r ^ o r | r i f n m" f T f f n r n t*T w o o o ^ r - O o o N ^ M o o OO ft G CD S E r r n T j - i n r - o o — O N < N r - O N Q c - i i n ^ H N O r - © O N O N O N O O O ' — ' • — < • — ' ( N [ 1 2 ]

(13)

c CS > -S o o c so ^ "S • S * o, o a ON 33 •£ ^s o « O u < > < <

sî

E

H N ta "s Ö ft — dg ûg o-s »s?

§8

i 4 ~

*8

0 * n r ^ N O c o N o ^ - > - « O N ( N N O T J - C O C J - H ^ © ^ ^ H (N m - H es ~ r i \ 0 OV VO 0 \ h - F H T t ^ t O O O N O N T f - T t © ^ m \ o >n i ^ "n N oo ( ^ h W I Q O H NO NO © < N f s I ( N ( N C N C N < N f S i - < n * o n FH f-i m "o ON >—i o \ M ^ f - i < n ' t ^ H O o r c o O N C N ^ T t -© T j - o \ -© r - - o o « / - i o o oC t-^ oo" © " o o oC *-H COVï«—i — O O N O C O O N o o r - » > o r o r * - r - - v o o N O N O O © © O N . O N O O O N © * © " ^ ^ © " © " © " © " O N © ^ F ^ T J - ^ H © O N o * o " o " ©" ©~ ©" ©" ©" o v r - ' O f n o o T f O ^1 O l ( S h - V O V ) < 0 ^ 0 \ © N O o o c s i ^ t - u o v i N O ON — r-* © r- m <—« ON © »ri so oo m o \ n o o o o o ^H © r » *fr co —« t-- ON r— w-j i n <s ^ H < N ^ H < N - N <-H C-J OO l ^ ON 00 00 O O O O M f O N co co co - ^ CN (N ^ - O ON r^ co r-Tt r-Tt <n m r f v i (N ( N <N C j <N CN NO oo co r - r- (N v~i o Tt so ON r-oo r - © NO NO © v i ON m © co © m r o m r j ON N r ^ oo^ NO^ ON i n ©^ i-T oC i-T © " co ro"

m oo ON ON CO © ( N Tf ^ NO o NO ON ON © ON ON ON ( N ON © 00 NO 00 " O N O l O T f - H T t ONOOÔN O ^ t N ^H T f m ON ' O ON oo NO m r- es NO oo 0 0 © ^ H r s r-o r-o • * CO — — r-1 V-Ï T f T t • ^ - 0 0 ON < N ( N ^ H co r-N O O \ F H CO CO CO © T t m t*- r - NO (N r s CN • * ON TJ-«n co r-© r-© r-© NO VO — ^ - CO ON ^ ^ r co r o »-* i—« N O o o r ^ ©" oC ^ •^t 00 ON NO NO »n ON ON ON © <N -H ON 00 © ^ VO f S cN r s (N NO NO NO <S —I oo f<i r-- r^ vo m (N — -• (N oo r*1 0\ T f oo o\ (N (N — • * vo o \ Û O \ f N • * « ô oo o r-( N N M o oo r~ * • * r -o -o O T f T t C O ( N ' t O TJ- TJ- m • * >r, - H 00 — 00 l ^ oo Ô ON ON O

o" o" o"

^o r~ vo — m (N ON OO O o " © " — * — »O « O ( N < N — VO NO *J5 r - © t N O © * n © < N © — o \ - H i n w ( S c n ©" o * o " ©* ©* ©" ©* ©* n o t ^ O û O M < r i O r - T j - r x j ' O ' - H O o — " o o © O N O N O \ © t ^ © c o ^.r ©" ©* ©* ~* ©" _ : ^r r o ^O - H 0 \ n T t - \ 0 ' t ^-o es (N ^ ^ " T co (N © * © " © " © * © * © " © " © " ' t f S o o - H v o i r i f v i O N r ^ © o o © r - - T | - o o N o \ O 0 O ^ ( N — ^ n ^ - ^ ^ H C ^ f î " n T f ^ f m" en n ^ " ^ o \ N i o o o \ c n a N O O O O ^ C ^ © ^ ' - ^ © ^ ^ © *,r - ^ a C or' © ' ' c o û o ' ' ^ H r l f r i T t ^ \ û h o o m NO »n ON © ^ * m © Tt- © (N — T t T t <3" Tf ^ < * o " o " ©" ©" ©" ©" NO m 00 ON ( N NO oo oo ON © f - oo o " ©" ©" ^ ©" ©" © rj- ( N NO »ri m (-» co **£ v> © NO ^ M NO TJ- >f> <n ©" o " o " ©~ ©" ©* ^ H ON (N ON © © M N O i O M M M CS oo^ *—i — n m CO co CO CO CO CO co oo v> Tt- v-i fM Th (-^ - * NO t-^ co^ ©" O* (N co" oC - H , ' • . ON © i—i CN CO ^ -CO © <—i NO CM < N CO CO ^ -o " O* Ö" NO ON NO NO ^ H ON ON © OO © * ^H" © " »n © oo © >n r -• 3 - CO T t © " © " © " r 4 r^ v~> OO NO CO CO CO CO CO ( N NO © NO m ©"ON © " CS ^ H CM « 00 vo <u <u u

o o o

CS ( N 0 0 NO CS — n r r t o " o " o " r^ - H <s r^ m o ON O ON o'—o" « N O — NO oo T f m • *

o" o" o"

T f fN 00 ON NO 1^1 u-i t ^ m r n r*f en r ^ t ^ ON — oo^»n o " ON" Ö" < N <-i « N

ffès-S E ffès-S <D <U U OOO JJ M D c C3 i> CU e CS u T 3 E c <L> > C « C C C Ö o o o o o o E E E E E E P O C J O O O ^ oo ^ cN r* i n *^ ^ . . ON . ^ . ^ . Ó f 1-14) ; (No . 1-8 No . 9-1 4 .2en9) ; rNo.2) ; zonde r N kome n o e sto f drog e st o jve n (N o jedrijve n edrijve n ( onde r N o en (zond e sdrijve n ( ö CL> >

•a

J 3 •o co CL> o •ö ^ <L> a c H h E 3 a a pe r k g 11 e bed r li e zan d lleklei b rijve n (z dbedrij v Il e klei b p LU V.U i\& - r j Ç2 wJ ' S O O O JD N O 55 O O O o O O » H) O H) A A H) 0 " T 3 T J - O O O - r t B S 2 3 3 *; ^ 3 ^ S E E Ë E E E

o S S o o o o o o

(14)

JB r 03,10 r* csfcMCM — — — — — — — i - H - H - H - H - H - H - H - H - H - H

co en co —< (ß r~ r^ co co co o , »o en —m co, co r-_ co q co^ © e n en o c T — — - o " — © ' (Û co t ^ o. » r-ei — — -H -H -H C O —< — T3 3 O so c c u •o g 3 •8 a •TS 00

I'S

feg

Si

§ 1 - i s § o

Is

•S-8 | | • - = (L> Sta S g 0 - ï

£5

«5-- 1 LU as « c 0 ' 'S S S " 3 m r- O C = = 8 : o* o o" -H-H-H —"o" o o o o -H-H-H CO m — co — en o o o " Tf o o> co **< — t o o i o i v — co o on— o — S o " o " ó " o " o ó " -H-H-H-H-H-H i O • * —i CO O CM 0 ) 0 0 0 1 0 0 © — — © — —" - H - H - H c n c o t v c M ' *,i n e M c o ' ' f r " » - • ^ W N W C l O C O O O H — • — « ( M — — H

-o" o -o" -o" -o" o ö" -o" -o" -H-H-H-H-H-H-H 41-H COCO — CO **• CO • « * • • * — m t v o i t v c o — coco—-co t v r-._tv coco—-co o> O) O O © © © O © O*"© — — O O O -H-H-H CO COCO co r-« — o* o" o" — r-. CM OÏ •* •* iv tv co CM — co en co CM •* m co co co m m »n r-. co •* »n-"f-"T CO CM •* CM CM CO CO — — CO o" o" o" o" o o" o" o o" o o" ö" o

-H-H-H-H-H-H-H-H-H-H-H-H C O C O C M ^ r ^ C l t O r ^ C O t ^ Q C O c o t o o ) « i « * - H c o i n e M Q O D e O ' « j " f r,c o c o t v t v c o r v i n t o c o - H - H - H tv en en co tv m o o o o o" o" I O O B - H m c o t v t o o o o o o o o o -H 41 41 -H -H -H -H CM • * CO iT) CO CM — C M — CO — in co en co eo co co O O o o O O O CD •<*• t - - T f CO o o ©no o ©"©"©"©"ö" -H41-H-H41 CD CO CO O ï © O) Q r - • * t v M • * co co co^ ©"©"ó*©*©" > CM CM CM I N H -O -O -O -O 4I-H414I co •**••* CO co en co co O) O) O) co tv o c o o t*-CO t*-CO Ot*-CO t*-CO — CM CM — o o " o " o o " o o o c -H-H-H-H-H-H-H-H - H - H - H O O C M tv CO—< en e n © — — i v co t v co o> m CM CD o CT> O l O) CO 0 0 0 0 0 0 - — © O O O a c o r - . — F-tv c o co •^CMCM — j ' o d o " -H — CO © O O O O O O O O C -H^-H-H-H-H-H-H-H-H^-H - H - H - H ^ CC CT» CO O « « - T f en co co co — t v co en co CM co co^eo «tj* c o c o co ^ f o o " o " © " © o " o " o " o " oir-» CM O ) m • * co o o " o * -i co tv O) o m 5 CD CD t v CO m f©"©"©"©"©" CM O l CO CO co en o en m coco I D o* o" o o" -H4J-H-H CM * CM CM co • * en O O "O co co eo co — tv co^-tj- co co m ^ co" co" co" co co" co" co co" có co co"

m co CM«J — co co -CO »ft ( O Ci o " o " © e 41 -H-H-H 41 -H-H-H - H - H - H c o o « — — O ) »ft O CM CO ^ 0 " * r v en o^ CM CM CM CO CO CO CM CO CM CM CM co" -H 41 -H -H -H -H 41 -H -H -H 4i 41 CM CM — iOT*"<*,'**f'*J"*i^"*<**"**«CO ^ <-• -z vtJO M ta O *-• ata

1°1

S • E s u Ë t- "Ü *» CM CM CM CM CM CM CM CM CM CM-rt « - n o "O "? m io m m m in in in in m *J C S c n c n o i c n c n c n c n c n e n c n ^ — H ^ tc-ó c ' T T T T T T T T T T T I J Ü T I T J ' I - ] bo CM CM m m enen ^ J T 3 f-^ 1 1 0irnôcDtiricôoiC)ôo*sS-5 s g < > ^ -H-H-H-H-H+HH-H-H-H-+H-H m c M i n ^ t o c o c o c o c o c n e o o __• « . r ^ t * - j i/*i v i l «44 A l r<A I I " \ rr\ i r s 41 41 -H T en—• » n - ^ • * CM co m co m CM r--H-H-H41-H-H-H-H-H-H4H-H -H "H -H - o c o c o m o e n c M t o scocn CM — — CMO t v t v o co — -H 414^-H-H 41-H-H-H-H-H-H - H - H - H co co en co o cor*. * o eo — en m **• »* en co o CM en o o co co co co m * co o i C O C O C O C M — C M C M C M C M C M C M C M CM CM — C M c o ^ c n c o i n - H i n c o e o c o Q M f f i t N O C M t C O t N C O O ' t O 414141 -H -H 41 -H -H -H -H -H -H i v o c o c o T f o c o o - ^ f r - Q c o t v ^ C M C O C M t v C O ' v f C M Q O C O « f ^ ' ^ c o e o e o e o c o c o ' ï ' e o c M m rv m o o co CM cMco oi o> o en — co m — m — rv r*. Tf'tfr co r - t v CM co ~o CM CO CMCM CO CM CM — — — — — CM CM CM CM -4i-H4H4H4H4H4H4H4H4H4H4H 41 41 41 cocMcn tv o — CM — o c o o o o •*• m o c M i n c o p en CM —co co co co t - rv co m **• co CM *r • * m co co * • * CM ^> * **• CM CM CM CM CM CM CM CM CM CM CM CM CM CM CM — —'COCO CM — O C O t O O l C O O co • * * * CM CO CO CO CM<0 CO O — O O) CO CO CM * C s | ^ « - * — — — — — _ — — 4141 -H 414141 -H -H -H 4141 -H 41 -H -H m — corvco — eococo o o co -^ en *** — en co t v co co i v co co co en o m co r -o -o i c n c n -o -o -o — — -o -o -o o o o r-» — — 4141-H-H-H4141-H-H-H-H4 -H -H 4! CMCM — O C M — ' * C O C M t ^ O ' * (O CO — cn co en — co co •* tv en co en t v — co en • * * * " CO CO CO *»f • * ^ ' f j ' * * < CO CM •>*• • * CO m * •**>•*• •* * * * * -*• **• • * ** co o o o 3 _ H — — — — — — — — — -tf CO co M O bo ü -Q 2^= M ? . s . 3Î. . . . C S E 2 . ud V O V V V V i - g .1 . gJ S g S s . § g CMCMCMCMCMCMCMCMCMCMCMCMT) " *Ö § ' f l "§ ? S? i n m i n m m m m i n i n i n m i n +* K S s, S c n o ï o ï c n c n o i o i c n o i c n c n o ) - ; . - ^ tunS 2 •*••* ^ i n m c o i u N M n o i o i o o - a A ' a »'S v ^ ä • . . . T T S— S « Ë 3 2 2 o — CO — CO — COCO — co — c orï . ï rï Ä ^

(15)

•6 S

I

ü tu «

2

< <: <: & H N H 3 o; 60 =

Ob

G S G S g j s Ä Ë to 3 S7 3 r - i O N i c n m t N r o o o o o N ' - * r-* fS) (N ^ -H ^ T - —. M ^ ^H ^ *«0 00 Tf <D N (S 00 0 \ ^t «N m i n o o T t - v o v û T j - T t — a\ (N ~- I I I ^- — oo ON m r- r- r - o \ -^J- »n "o - ^ • e - ' < N O r - - C O 0 0 O O Hrï (N 0 0 < N O \ 0 0 T f 0 0 l ^ - V O 0 0 V O < N c n,* r o t - »,< £ > O N O o o ' / " i TJ- T f m <n TJ- Tr ^r f l ^ Cl • < N ( N c * 1 f n ( N ( N r * i r S « n r * o < N o o o a \ f S c S T j - i n (S (N (N (N CN n (N (N (N fM (N N <n ON VO 00 M -H (M ^ (J\ — « r v o — < * H \ c — « c s c N t -O -O -O N -O -O -O ^ ^ -O -O (NtONCOCTsOOOOOOOr^Tf NO <n oo -o —« O N ^ û M ' t o 0 > 0 > 0 \ 0 ^ 0 ' H ( N O ^ 0 0 * 0 ' - < ^ 0 \ O N ^ ^ ' M O O N t O f ^ ^ m o o o ( N ' O O O ^ O ï N - ^ f N O v f S ' ^ T J - m (S m ^ t t • * TJ-Tt n « oo T* M m <r» n r> \ o co ls* 0 > ^ 0 " r t ' - • ' — ' • — < m co « ^H" r i r i ^ o î ^ *S ,-T ^~ -H-H-H-H-H-H-H-H-H -H ^ " l 1 ^ ^ ^ ^ ^ 9s °° O \ O O O N O > O > — ' ^ O N O ON 8 : . . -H-H-H+1+1-H-H-H-H -H « 0 " O r ) N N - M ™

o" o" o o" o" o «* -<" O" —

> m O O r ^ <N e n < — O © O O © — — O — ON*— - f S m o \ ^ O ^ x O « — „ _ o — — o — © " o " © " © " o " ©"©"©"©"©" +m+i+i+m+i+i+i+i ( N - H O V O O ' H O O ^ Q t N O l N ^ O IsO < n|O O n ^ r^r-^r-^r^oo oo^ o\^ o> oo a\ o o o * ©* o " o " d o d o *

o

-H

-o" o ' -o" -o" -o" o ©" -o" -o" -o" +i+i+i+i+i+i+i+m-H o r - « ^ r - - o > n > r i o o m c o ^ t O N \ o < N r - r o T j - i n r - < N W O O M O O O ^ - ^ O O ^ < n « n - > w O O N O s ' n ' So o r o h - r * - l ^ » ' H V û < f O c o m o o w - i c o ( N > r i r ^ « n (N oo oo f i u-j (s» m m O O O O o" o* o* o" -H-H-H-H OO Tt *•}• (N o " o " <$ o "

s

S

en * -O -O -O o* o" O +1+1+1 NO e n NO O O O o O O r-- ^ oo ^H m c j VN m O O O O d o d o * +!+!+!+! r~ © © VN TS- in VN oo • + • * • * en o " o * © " o " « O NO ON 00 — ' O T f r t T j -— I ^ M N t -— Irt -— "n -— 00 © ON ON ON © © « o o o ON o o o o o o o o o o o — eNNOoo — C N 0 0 0 0 ~ 0 N ON © — i - x - " n o \ N O \ o " o * d o " o " O " O " O " O " O " N o o v i n v i r - v i m o ^ - w N t s m a \ r * m « ( n f n v n ^ - T t v N - ^ ^ ^ - T t N O e n

o" o" o" o" o* o* o" o ' o" O"

ON ON VN NO 00 00 OO^t^ r"- ^t rn m m M" rn m" <n m <*T m

t n n w o o v i o o r j m es—'VO^O — ' t c n N m i n ^1 ^ ^ Q\ ^ ° i . ^ ^ ^ i ""i. en en en" CN" en" m" en en" en en" —<>ri»r)ON^HfnNO'^-OfN

O N O O ^ r ^ o N r - N O N o o o > n «N ~ NO <0 ON Tf •— • * « C»

—" oo" oo" oo" ON" O " <N" « " CN" CN"

e s — , - ^ - H - H C N c s r q c s r N oooooooooooooooooooo NONO^VONONONONONONO < S r 4 t N < S ( N < N ( N f M ( N ( N • J » O N O N O N O N O N O N O N O N O N O N " 0 £; N3 I i i i i i i i i i .— 8 • i i i i i i i i ^ G . — I N O ~ H N O - H N O N O — « N O I 0 ) O < —. —< — 4 — - - M O ON «O ON o" o -H o (S NO VN O o" -H o" S CNCNIfNeNfNtSfNC-XNCN i n w N i r n n i n m v i i r i w N i n . S Ï O N O N O N O N O N O N O N O N O N O N ' O . — JC^H — ,— « — ^ - - H ^ H — ,— —J <1) Q I I I I I I I I I I .— ~ ^ (sJVNVlNONO(-~t-OOONONO a - ^ — NO — N O - H N O N O — < N O V 0) o

s «

(16)

Het seizoensverloop van de afzonderlijke gehalten aan ruw eiwit en asbestand-delen, alsook het verloop van de meeste van de hierboven vermelde grootheden werd in grafieken vastgelegd. Voor iedere monsterdatum werd bovendien van elk gehalte of berekende grootheid de standaardafwijking berekend (tabel 3).

Vervolgens werden de schommelingen van de berekende grootheden en van enige hunner onderlinge betrekkingen, die van physiologisch belang kunnen worden geacht, in diagram gebracht. Een verder stel diagrammen (driehoeks- en tetraëderdiagrammen) werd vervaardigd om van de onderlinge verhoudingen van de drie of vier componenten van BT, ZT, AA en EA een overzichtelijk beeld te geven. Het is duidelijk, dat uit de zeven minerale bestanddelen nog vele andere betrekkingen kunnen worden afgeleid; zeer waarschijnlijk echter omvatten de bovengenoemde diè, welke uit een oogpunt van voedingsphysiologie onze be-langstelling het meest verdienen.

Helaas was het niet mogelijk de beeldpunten van alle 150 monsters een plaats in de diagrammen te geven, zodat wij ons daarbij een beperking hebben moeten opleggen, hetgeen telkens ter plaatse is vermeld. Opgemerkt zij nog, dat in de afzonderlijke diagrammen ter vergelijking nog beeldpunten voor Nederlands hooi (19), kunstmatig gedroogd gras (16), gras van kopziekteweiden (22) en gras van bloedwaterpercelen (11) zijn opgenomen.

Een indruk van de wijzigingen in de onderlinge verhoudingen en betrekkin-gen in de loop van het seizoen geven de diagrammen van de figuren 16, 18, 20, 22,24 en 26. Ook de beeldpunten voor de gemiddelde waarden per bedrijf zijn in deze grafieken weergegeven.

De aldus verkregen cijfers en grafieken kunnen gebruikt worden bij de beoor-deling van het mineralenpatroon voor gras, afkomstig van „zieke" bedrijven. Wij moeten hier echter in aanmerking nemen, dat twee van de onderzochte be-drijven niet geheel vrij van stoornissen zijn gebleven. Van het meeste belang is hierbij het bedrijf No 2 (zand), waar zoals gezegd het merendeel der koeien in begin September nog niet drachtig was. Voorzover daartoe aanleiding bestond, werden deze bedrijven aan een afzonderlijke beschouwing onderworpen.

Ofschoon met het vaststellen van de afzonderlijke en gemiddelde gehalten en hun onderlinge betrekkingen een omvangrijk vergelijkingsmateriaal ter beschik-king is gesteld, leent het cijfermateriaal zich tot een dieper gaande studie van de schommelingen der afzonderlijke cijfers en van hun gemiddelden over de mon-sterdata (bedrijfsgemiddelden) en over de bedrijven (datumgemiddelden). Aan-gezien het cijfermateriaal van half April en half October onvolledig was, werd dat materiaal voor deze diepergaande studie verwaarloosd.

Er werd nu allereerst nagegaan of de onderlinge verschillen tussen de bedrijfs-gemiddelden en die tussen de datumbedrijfs-gemiddelden aanmerkelijk groter zijn dan met de toevallige schommelingen van de individuele cijfers overeenkomt. In de veronderstelling, dat de interacties tussen bedrijf en seizoen (datum) verwaar-loosd kunnen worden, werd hiervoor de FiSHER-analyse (analysis of variance) toegepast. Elk individueel cijfer werd daarbij opgevat als de som van drie com-ponenten en wel één voor het bedrijf, één voor het seizoen (datum) en tenslotte een restcomponent, die als toevallig werd beschouwd. Met behulp nu van de standaardwaarde van de restfactor werden de schommelingen van de bedrijfs-en datumgemiddeldbedrijfs-en op hun significantie getoetst.Het gaat hier uiteraard in de eerste plaats om de toetsing van de bedrijfsgemiddelden, omdat het bestaan van wezenlijke verschillen tussen de datumgemiddelden wel bij voorbaat vaststond en deze laatste meestal nog beter uit het beloop van grafieken of uit

(17)

onderzoek kunnen worden afgeleid dan met de analysis of variance. Echter ook tussen de bedrijfsgemiddelden bleken er wezenlijke verschillen te bestaan, zoals trouwens ook wel was verwacht.

Al worden de restcomponenten als toevallig beschouwd, dit wil niet zeggen, dat zij steeds onafhankelijk van elkaar zijn. Berekent men nl. voor elk monster

een of ander restcomponentenpaar, b.v. K20 en Na20, dan blijkt er tussen de

twee leden van dit paar herhaaldelijk een meer of minder nauwe correlatie te bestaan. De analysis of covariance verschaft de nodige methodes om deze corre-laties (en regressies) te berekenen en daarvan is dan ook dankbaar gebruik ge-maakt.

Betrof dit de correlaties tussen de restcomponenten, daarnaast werden corre-laties berekend uit de variaties der bedrijfsgemiddelden en uit die van de datum-gemiddelden, zulks om na te gaan of aanwijzingen ter verklaring konden worden gevonden voor de wezenlijke onderlinge verschillen, welke in de voorlaatste alinea zijn gesignaleerd. Wat de bedrijfsgemiddelden betreft, dient men hierbij in de eerste plaats te denken aan verschil in grondsoort, botanische samenstel-ling en bemesting; wat de datumgemiddelden betreft, gaat het in hoofdzaak om alle factoren, die aan het seizoen gebonden zijn.

Dit laatste voerde er toe ook klimatologische invloeden en wel voornamelijk de temperatuur in het correlatieonderzoek te betrekken. Hiervoor werd de ge-middelde dagtemperatuur (de nachten dus uitgeschakeld) berekend over de de-cade, voorafgaande aan elke streefdatum van monsterneming (eerste en zestien-de van elke maand). Voorts werd verband gezocht met zestien-de gemidzestien-delzestien-de dagelijkse maximumtemperatuur en de gemiddelde dagelijkse minimumtemperatuur (nachten meegerekend) in elk der genoemde decaden. Aangezien de plaatselijke temperaturen niet bekend w^ren, werden voor de berekening dezer gemiddelden de temperaturen gebruikt, welke regelmatig worden geregistreerd aan het labo-ratorium voor Natuurkunde te Wageningen.

7. DE GEHALTEN AAN MINERALE BESTANDDELEN EN DE DAARUIT BEREKENDE GROOTHEDEN, BESCHOUWD UIT HET OOGPUNT VAN DE VEEVOEDING Achtereenvolgens zullen de verschillende gehaltecijfers en de daaruit bereken-de groothebereken-den, zoals BT, ZT, TT e.a. bereken-de revue passeren. Niet alleen bereken-de gehalten in de afzonderlijke monsters, maar ook de gemiddelden zullen onze aandacht vragen en worden getoetst aan onze opvattingen aangaande de hoeveelheden minerale bestanddelen, welke gewenst geacht moeten worden voor een koe van 500 kg l.g. en een productie van 20 kg melk zoals die in een vorige verhandeling werden vermeld (10).

Zoals reeds werd medegedeeld, liet op twee van onze bedrijven (No 2 en No 9) de vruchtbaarheid van het melkvee en trouwens ook die van het jongvee te wen-sen over. Er zou alle aanleiding toe zijn deze bedrijven afzonderlijk te bekijken en ze bij het berekenen van de verschillende gemiddelden voor „gezond" gras buiten beschouwing te laten. Het bleek echter, dat de gemiddelde mineralenge-halten en de daaruit berekende grootheden slechts in enkele opzichten iets af-weken van de algemene gemiddelden voor zand en voor klei (tabel 2). Het slecht drachtig worden kan dan ook ons inziens bezwaarlijk alleen aan een afwijkend mineralenpatroon in het weidegras van het bedrijf worden toegeschreven. Wel zullen wij in hetgeen volgt wijzen op enkele kleine afwijkingen op de betreffende bedrijven. Zo liggen enkele gehalten mogelijk aan de hoge of aan de lage kant.

(18)

Uit tabel 2 blijkt verder duidelijk, dat de algemene gemiddelden voor zand en klei slechts een geringe verschuiving ondergaan, wanneer de afwijkende bedrij-ven (No 2 en No 9) niet in deze gemiddelden worden opgenomen. Ook de datum-gemiddelden blijken slechts in geringe mate te veranderen als de analysecijfers van de monsters van deze bedrijven bij de berekeningen worden weggelaten. Wij menen de beide afwijkende bedrijven dan ook zonder groot bezwaar in onze be-rekeningen van de datumgemiddelden en de standaardafwijkingen te mogen op-nemen.

Ook in de later te bespreken correlatieberekeningen werden de afwijkende be-drijven betrokken, ook al omdat het verband tussen de verschillende gehalten en grootheden hier van veel groter belang is dan de vraag of het weidegras met het oog op een juiste mineralenvoorziening van het rundvee als „normaal" of als „abnormaal" moet worden beschouwd.

a. Het ruw-eiwit-gehalte

Berekend op de droge stof bedraagt het ruw-eiwit-gehalte van 140 weidegras-monsters, genomen in de periode van 1 Mei tot en met 1 October, gemiddeld 20,03 ± 3,23 * %*). De schommelingen van het gemiddelde tijdens het seizoen zijn gering. Afgezien van de bemonstering op 20 April en die op 16 October zien wij een lichte daling tot rond 18 % op 1 Juni en in de herfst een stijging tot rond 22%. Ook bij vroegere onderzoekingen werd vrij geregeld een tendens in deze

richting waargenomen (BROUWER, 1).

% R.E.

14 •

J L .

1/5 1/6 I 7 1/8 1/9 1/10 1952

Fig. 1. Het seizoensverloop van het ruw-eiwit-gehalte (%) in de droge stof van het weidegras in 1952 op 14 normale bedrijven.

• • Datumgemiddelden voor alle 14 bedrijven • — • Datumgemiddelden voor de 6 kleibedrijven • - • • Datumgemiddelden voor de 8 zandbedrijven

Blijkens tabel 2 zijn ook de verschillen tussen de bedrij fsgemiddelden betrek-kelijk gering; zij lopen uiteen van 17,9 tot 22,4%, met dien verstande, dat zij voor de zandbedrijven dooreengenomen iets lager zijn dan voor de kleibedrijven (achtereenvolgens gemiddeld 19,6 en 20,6%). Zie hiervoor fig. 1. Opgemerkt zij nog, dat het bedrijf met 17,9 % ruw eiwit te kampen had met onvruchtbaarheid. Het lijkt echter zeer onwaarschijnlijk dat de eiwitvoorziening hiervan de oorzaak was, omdat ook met 17,9 % eiwit nog ruimschoots aan de normen is voldaan.

Aan de hand van verteringscoëfficiënten, bepaald door DIJKSTRA en BROUWER

x) Door het sterretje geven wij hier en in het vervolg aan, dat niet de standaardafwijking

van het gemiddelde is bedoeld maar die van één waarneming. [ 1 8 ]

(19)

(12), kan ni. gemakkelijk worden berekend, dat 15 kg droge stof in gras met een ruw-eiwit-gehalte van 14,4 % reeds in de eiwitbehoefte voorziet van een koe van 500 kg l.g. met een productie van 20 kg melk met 3,75 % vet. Wij kunnen der-halve concluderen, dat de eiwitvoorziening ook op deze bedrijven ruimschoots boven datgene ligt wat de gebruikelijke normen verlangen.

Uiteraard zijn de schommelingen bij de afzonderlijke monsters aanzienlijk groter, nl. van 11,9 tot 28,7%. Nog hogere waarden, zoals die somtijds, zij het geenszins regelmatig, bij gras van kopziekteweiden worden aangetroffen (22), kwamen in het door ons onderzochte gras niet voor.

b. Het K20-gehalte

Het gemiddelde gehalte aan K20 in het tijdvak 1 Mei-1 October bedraagt

3,58 ± 0,62 * %, wederom berekend op de droge stof. Ook het gemiddelde ge-halte aan dit bestanddeel varieert blijkens fig. 21) betrekkelijk weinig in de loop

van het seizoen (3,34-3,75%). Op zandgrond is het gehalte gemiddeld 0,4% hoger dan op kleigrond, hetgeen vermoedelijk met de zwaardere K-bemesting op de eerste samenhangt. Dooreengenomen neemt het gehalte op zandgrond in de

% K20 4.00 • \ • „ 3,60 3.20 • 2.80 2.40 J _ - L . 1952 1/5 1/6 1/7 1/8 1/9 " 1/10

Fig. 2. Het seizoensverloop van het K^O-gehalte (%) in de droge stof van het weidegras in 1952 op 14 normale bedrijven.

• • Datumgemiddelden voor alle 14 bedrijven • — • Datumgemiddelden voor de 6 kleibedrijven • - • • Datumgemiddelden voor de 8 zandbedrijven

x) Wij wijzen er op, dat niet van alle bedrijven op 20 April en 15 October monsters konden

worden betrokken. Daarom werden passende correcties op de gemiddelden voor deze data aangebracht, alvorens deze weer te geven in fig. 2 tot en met 14, betrekking hebbende op KaO,

NaaO, CaO, MgO, Cl, S04, P205, Cu, BT, ZT, VT, AA en EA. Voor de correctie maakten wij

gebruik van de vergelijking x :c = a :b waarin

x = de gecorrigeerde waarde voor 20 April of 15 October

c = de gemiddelde waarde van de monsters genomen op 20 April of 15 October

a = de gemiddelde waarde van alle 140 monsters, genomen in de periode van 1 Mei tot en

met 1 October

b — de gemiddelde waarde van de monsters genomen van 1 Mei tot en met 1 October en

af-komstig van de bedrijven, die op 20 April en 15 October zijn bemonsterd. [19]