Samenvattingen van de artikelen verschenen in Contributions to Tertiairy and Quaternary Geology, Vol. 30, nr 1/2, juni 1993

Afzettingen

WTKG _14(3), 1993 7

Samenvattingen

van

de artikelen

verschenen in Contributions

to

_Tertiairy

and

_Quaternary

_Geology,

Vol.

30,

nr

1/2, juni

1993

H.L. Bongaerts>, Rector van de Boomlaan 13, 6061 ANPosterholt.

G. Vermeij. Spinucella, een nieuw _genus van Miocene-Pleistocene muricide gastropoden

uit de _oostelijke Atlantische Oceaan.

Het nieuwe muricide genus Spinucella wordt

_voorgesteld

voor Purpura tetragona J. de C. Sowerby, 1825 (typesoort), uit het Plioceen van het Noordzeebekken en voor

_enige

andere vroeg-Miocene tot laat-Pleistocene soorten uit

_zuidelijk

_Europa, Noord-Afrika en

_zuidelijk

Afrika. Het genus wordt gekarakteriseerd door het bezit van een labrale stekel _op de

buitenlip

van de

_schelp

en door de reticulate

_{sculptuur. Spinucella-soorten}

_lijken

sterk _op

vertegenwoordigers

van Nucella

_Röding,

1798, Acanthina Fischer von Waldheim, 1807 en

Acanthinucella Cooke, 1918. De labrale stekel van

_Spinucella

ontstond _{waarschijnlijk}

onafhankelijk van die in Acanthina en Acanthinucella uit de oostelijke Stille Oceaan. Met de

_verwijdering

van S. _tetragona uit het _{genus Nucella,} tot welke vele recente auteurs de

soort rekenden, wordt het moment van arriveren van Nucella in de noord-Atlantische Oceaan vanuit de _noordelijke Stille Oceaan laat-Plioceen, in _plaats van midden-Plioceen.

Prof. Dr. G.J.

_Vermeij,

_Department of _Geology,

_University

of _{Califomia, Davis,} CA 95616, VS.

H.L. _Bongaerts. Sulfaatmineralisaties van de

_storthopen

van de voormalige

_mijnen

Emma

en Hendrik _{(Zuid-Limburg, Nederland).}

Tijdens afgraven van de _stortbergen van de _{voormalige mijnen} Emma _(Treebeek) en

Hendrik

_(Brunssum)

is komen vast te staan dat sulfaatmineralen

_geregeld

_voorkomen, en

thenardiet,

gips

en

_{jarosiet-type}

omvatten.

_Tijdens

droge

_perioden

komt thenardiet

plaatselijk voor als korsten en opgroei; het ontstaat door de voortdurende oplossing van

Na-ionen. Om _jarosiet te karakteriseren _zijn zowel chemische als _{röntgendiffraktie-analyses}

uitgevoerd,

die aantoonden dat het een _{gemengde Na-, K-,} H

20-jarosiet betreft, met een

kristalstruktuur die

_{vergelijkbaar}

is met die van _{K-jarosiet (Joint} Committee of Powder Diffraction _[JCPD], kaart _36-427). Tussen de afvalstoffen _op de _stortbergen wordt _jarosiet gevonden als _{overkorstingen} met_{bolvormige uitsteeksels, lichtgeel} tot lichtbruin van kleur. Gips (soms geassocieerd met

_jarosiet)

komt _voornamelijk voor in _goed ontwikkelde

euhedrische kristallen in de carbonische schalies en _op siderietknollen.

_Zijn

kristalmorfologie wordt beschreven. Jarosiet en gips

_zijn

typische producten van

pyrietoxidatie;

pyriet wordt ofwel _fijnverdeeld ofwel als _{grotere concreties gevonden} in de matrix. Naast _{mineralogische gegevens} worden de resultaten van _{pH-metingen voorgesteld.} Na een kort overzicht van de struktuur van de _{stortbergen volgt} een _opsomming van alle tot nu toe bekende sekundaire mineralen in de _voormalige Nederlandse _{steenkoolmijnen.}

Afzettingen WTKG _14(3), 1993 8

C. Gili & J, Martinell. De

_verspreiding

van Pliocene Nassariidae _{(Mollusca, Gastropoda)} uit het westelijke deel van de Middellandse Zee:

_{paleoecologische}

en historische

overwegingen.

De

_{paleobiogeografie}

en _{-ecologie (en}

_mogelijke

faktoren die deze _bepalen) van

zevenentwintig soorten nassariide

_gastropoden

die in de Middellandse Zee en delen van de Atlantische Oceaan tijdens het Plioceen _voorkwamen, worden

_{geanalyseerd.}

Tabellen tonen

voorkomen/ontbreken van deze soorten en _zogenaamde ’faunal _affmity indexes’ worden gepresenteerd. De studie van de causale factoren is _{gebaseerd op ecologische aspecten,}

voornamelijk

steunend _op beschikbare informatie omtrent

_{ontsluitingen,}

en _op historische

aspecten met_betrekking tot de _huidige kennis van de

_{omstandigheden}

en _{veranderingen} die in het _{gebied zijn opgetreden tijdens} het Plioceen.

C. Gili en J. Martinell, Departamento de

_Geologia

_dinamica, Geofisica i

_{Paleontologia,}

Facultad de

_Geologia,

Universidad de Barcelona, zone Universitaria dePedralbes, E-08071

Barcelona, Spanje.

P. Gravesen. Vroeg-Danien soorten van het _{echinidengenus}

_Tylocidaris

_(Cidaridae,

Psychocidarinae)

van _oostelijk Denemarken.

Primaire stekels van het

_{echinidengenus}

Tylocidaris Pomel, 1883 werden _vroeger veel

gebruikt

als

_{gidsfossielen}

voor het Danien

_{(vroeg-Paleoceen).}

Recentelijk werd hun bruikbaarheid als _{zodanig aangevochten} en is _aangetoond, dat de _{soortverspreiding} diachroon _verloopt ten opzichte van de

_{dinoflagellaten-biostratigrafie}

en dat de soorten

zowel faciesafhankelijk zijn als ontbreken in _belangrijke

_faciestypen

van het Danien.

Moeilijkheden

in het correleren van Danien-afzettingen in Denemarken en

_zuidelijk

Zweden hebben hun _gebruik als _{gidsfossielen} ook _nadelig beïnvloed. Een _{biostratigrafische} studie,

gebaseerd

op laag-voor-laag verzamelde _exemplaren in Stevs _Klint, en _op

aanvullende observaties in _{groeve Karlstrup (beide} locaties _gesitueerd binnen het

typegebied

van het _{Danien, oostelijk Denemarken),} heeft _aangetoond, dat de _vroeg-Danien

tylocidaride

biozonering voor Denemarken en

_zuidelijk

Zweden in

_principe

dezelfde _is, met T. oedumi Brünnich _Nielsen, 1938 en T.

_abildgaardi

_{Ravn, 1928,} die _beperkt

_zijn

tot twee zelfstandige zones, en dus niet samen voorkomen zoals door Brotzen ₍₁₉₅₉₎

gesuggereerd voor Limhamn in Zweden. Een belangrijk

twistpunt

tussen de Deense en

Zweedse _{biozoneringen} is hiermee _opgelost. Materiaal verzameld in Karlstrup toont aan

dat hier de vroeg midden-Danien rosenkrantzi-zone vertegenwoordigd is, een zone die

nog niet eerder kon worden _aangetoond in Denemarken. Interessant in het nieuw verzamelde materiaal is vooral het voorkomen van _komplete corona’s van T. oedumi en T. abildgaardi. Tot slot wordt de

_groei

van de

_{bryozoen-biohermen}

_besproken.

_Geopperd

wordt, dat de

_groei

van deze

_vroeg-Danien

biohermen werd beïnvloed door

paleogolf-bewegingen, die sediment _wegvoerden uit de

_{tussenliggende}

_troggen, zodat _hardgrounds konden ontstaan. De _troggen moeten voor _langere tijd hebben bestaan. In Stevns Klint

toont een _grote

_{trogstruktuur}

een indrukwekkende serie van _{opeenvolgende (zwakke)}

hardgrounds.

In de

_{bryozoen-biohermen}

is de netto

_{groei langzaam}

_geweest, zodoende

_tijd

creërend voor de

_verandering

van

_typische

T. oedumi, via

Afzettingen WTKG _14(3), 1993 9

abildgaardi tijdens de formatie van de eerste serie biohermen. Een nieuw model voor

tylocidaride

evolutie voor het

_type-Danien

wordt voorgesteld, met de ontwikkelingslijn

oedumi-overgangsvormen-abildgaardi-ravni-bruennichi die _eindigde in het late midden-Danien, dan

vervangen door vexilifera, die voortkwam uit de ontwikkelingslijn

oedumi-rosenkrantzi-vexilifera.

P. Gravesen, Geologisk Museum, 0ster _Voldgade 5-7, DK-1350 _{Kopenhagen K,} Denemarken,

J.W.M. _Jagt & JJ. de Vos, Een notitie betreffende Echinocardium cordatum _(Pennant, 1777) (Echinoidea, Loveniidae) uit het laat-Plioceen van Nieuw Namen (Nederland).

Een

_goed

bewaarde

_komplete

corona en een _{corona-fragment} van de loveniide echinide Echinocardium cordatum _{(Pennant, 1777)} worden gemeld uit laat-Pliocene

_afzettingen

(Upper North Sea _Group, Formatie van Oosterhout) zoals ontsloten in Nieuw Namen-de Kauter. _Op de komplete corona liggen _nog delen van het stekelkleed en dus kan een

beperkt

post-mortaal

transport worden _aangenomen. Dit _exemplaar is

_{waarschijnlijk}

de

eerste _komplete echinide die uit _dagzomende laat-Pliocene _afzettingen in Nederland _gemeld wordt.

J.W.M, _Jagt, Natuurhistorisch Museum Maastricht, Postbus _882, 6200 AW Maastricht; J.J. de Vos, Marijkestraat 20, 4532 BM Temeuzen.