UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl)
UvA-DARE (Digital Academic Repository)
Geen gemene maat
Dongen, H.
Publication date
1999
Link to publication
Citation for published version (APA):
Dongen, H. (1999). Geen gemene maat. Damon.
General rights
It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons).
Disclaimer/Complaints regulations
If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible.
VOORWOORD
Een 'voorwoord' van een boek is meestal een 'nawoord'. De aankondiging van wat er komen gaat wordt als laatste geschreven, als de auteur weet waar zijn verhaal of onderzoek hem heeft gebracht. En een dankwoord wordt geschreven als je weet aan wie je iets te danken hebt. Dit boek gaat over 'gebruiksmogelijkheden' van een filosofische vakterm: incommensurabiliteit. Van Dale omschrijft de betekenis daarvan ondermeer met 'geen gemene maat hebbende' -daaraan is de titel van mijn boek ontleend. Het woord komt oorspronkelijk uit de wiskunde, waar het gebruikt wordt voor de onderlinge onmeetbaarheid van de zijde en de diagonaal van een vierkant. In de (wetenschaps)filosofie (Kuhn, Feyerabend) wordt met de term sinds de jaren zestig o.m. geduid op het ontbreken van relevante gemeenschappelijke maatstaven en concepten bij het onderling vergelijken van theorieën. Deze stelling heeft felle discussies losgemaakt. Tegenstanders houden haar voor inconsistent, of menen dat zij de deur opent naar irrationaliteit en relativisme. Door andere filosofen lijkt zij als een vanzelfsprekendheid te worden binnengehaald.
In dit boek wordt onderzocht wat er nu precies bejubeld of verguisd wordt wanneer men over incommensurabiliteit schrijft. Ofschoon in feite een vraag naar de betekenis van een filosofische term, raakt het onderzoek aan enkele eeuwenoude vragen, zoals die naar de invloed van concepten op kennis, en de vraag naar de relatie tussen lichaam en geest. Ook wordt incommen-surabiliteit in dit boek in verband gebracht met het onderzoek naar 'paranormale' verschijn-selen.
Een dissertatie is (bedoeld als) een specialistisch geschrift. Men hoeft echter geen 'specialist' te zijn om te maken te krijgen met de 'meervoudigheid van maatstaven' waaraan we incommensu-rabiliteit danken. Dat is geen 'probleem' in de gewone zin (dat we gaan 'oplossen'), maar het spanningsveld waarbinnen ons leven zich grotendeels afspeelt. Het denken over- en het scherpen van mijn opmerkzaamheid ten aanzien van dit 'probleem' betekende voor mij dat ik echt iets kon leren en ik ben dankbaar dat mij daartoe de gelegenheid werd geboden.
Mijn bijzondere dank gaat uit naar mijn ouders en naar Patrizia, voor hun steun en hun geduldig luisteren naar mijn verhalen over een boek dat 'bijna af' was. En naar mijn promotor, prof. dr. Otto Duintjer, die mij steeds heeft geïnspireerd en mij ook met kritische notities 'bij de les' heeft gehouden.
Een moeilijk trefwoord, een tekst met veel voetnoten - ik hoop dat de lezer daardoorheen iets bemerkt van het genoegen waarmee ik aan dit boek heb gewerkt.
