* * * * *
ZKBU©THBES o
L A N D B O U W - E C O N O M I S C H I N S T I T U U T .
R A P P O R T N o . 7 .
ONDERZOEK NAAR DE KOSTPRIJZEN VAN DE VOORNAAMSTE AKKERBOUWPRODUCTEN IN HET
OOGSTJAAR 1942»
NIET VOOR PUBLICATIE.
Lj
I N H O U D. T E K S T . Gegevens Methode Besultaten
V)
B I J L A G E Ï , Opbrengsten van het hoofdproductOpbrengsten van het bijproduct
Toelichtingen op de wijzigingscoëfficienten A.Groningens Noordelijke Bouwstreek en Oldambt Gespecificeerde indirecte kosten
Gespecificeerde directe kosten s Wintertarwe Zomertarwe Wintergerst Haver Erwten Suikerbieten Berekende kostprijzen; Wintertarwe Zomertarwe Wintergerst Haver Erwten Suikerbieten 5.Groninger Veenkoloniën. Nummer I Ia II » III IV V VI VII VIII IX X X X XI XI XI Gespecificeerde i n d i r e c t e kosten Gespecificeerde d i r e c t e k o s t e m Rogge Fabrieksaardappelen Haver Zomertarwe XII XIII XIII XIV XIV Berekende kostprijzen» Rogge Baver Zomertarwe Aardappelen C.Overijssel.
Gespecificeerde indirecte kosten Gespecificeerde directe kostens
Eogge en aardappelen (Oost-Overijssel}
Rogge en aardappelen (West-Overijssel) Haver (Oost-Overijssel) Berekende kostprijzen; Rogge Haver Aardappelen G R A F I E K E N . XV XV XV XV XVI XVII XVIII XIX XX XX XX
Frequentie-diagram Noordelijke Bouwstreek Frequentie-diagram Oldambt
Frequentie-diagram Veenkoloniën
XXI XXI XXI
WIET VOOR PUBLICATIE. RAPPORT Wo. 7.
ONDERZOEK NAAR DE KOSTPRIJZEN VAN DE VOORNAAMSTE AKKERBOUWPRODUCTEN IN "HET OOGSTJAAR 1 9 4 ^
GEGEVENS;
Het aanwezige materiaal - geschikt voor het maken van kostprijs-berekeningen - is nog zeer "bescheiden van omvang. Het is zoodanig in het minimum, dat het materiaal grootendeels "bepalend is voor de toe-passing van de methode van onderzoek, terwijl eigenlijk uitgegaan dient te worden van de in principe meest juiste methode.
De verzameling van de gewenschte gegevens vereischt evenwel een uitgebreide organisatie en minstens het tijdsverloop van een
oogst-jaar'. Hoewel met düze meer uitgebreide documentatie van bedrijfsgege-vens een aanvang is gemaakt kunnen de vruchten hiervan nog niet ten bate van dit onderzoek geplukt worden.
Het aanwezige materiaal bestond uit:
1. De kostprijsboekhoudingen van de Groninger Bedrijfsstudiegroepen die voorkomen in de Verslagen voor de oogstjaren 1936, 1937» 1938 en 1939 verzameld door den Rijkslandbouwconsulent voor Noordelijk Groningen. 2. De kostprijsboekhoudingen van een groep bedrijven in het gebied van de
Groninger Veenkoloniën van het oogstjaar 1939» Verzameld door den Ac-countantsdienst van het Departement van Landbouw en Visscherij met medewerking van den Rijkslandbouwconsulent in het betrokken gebied. 3. De kostprijsboekhoudingen van twee groepen gemengde zandbedrijven uit
Overijssel van het oogstjaar 1938, eveneens verzameld door den Accoun-tantsdienst en de betrokken Rijkslandbouwconsulenten.
Uit de overige akkerbouwgebieden stonden ons slechts de kostprijs-boekhoudingen van enkele bedrijven ter beschikking, waaruit bezwaar-lijk conclusies konden worden getrokken met een breedere strekking dan voor de betrokken bedrijven.
METHODE;
Het dool van elke methode moet zijn om een representatief kosten-beeld te govon van do kostprijzen van een bepaald product in een paald gebied. Dit kostenbeeld is van zooveel belang, omdat bij de be-paling«van den prijs eigenlijk niet afgegaan kan worden op den gemid-delden kostprijs zonder meer$ ook de afwijking van het gemiddelde (do spreiding) dient men to kennen. De prijs behoort zoodanig te zijn, dat de representatieve grensgroep - d.w.z. de relatief duurst werkende gr»ep producenten, die mon nog loonend aan de produotie wil laten deel-nemen - do kosten vergoed krijgt.
Om een voor honderd procent juist kostenbeold te kunnen geven, «ou men de kostprijzen van allo bedrijven moeten kenneni Dit is even-wel pradtisch onbereikbaar en ook niet noodzakelijk voor de doeleinden waarvoor het kostenbeold gebruikt zal worden. Men vergelijke de bepa «*•
ling *yan hot suikergehalte van een partij bieten met behulp van een
aantal monsters. Met een representatief aantal bedrijven (steekproeven) kan men zich tevreden stellen. Hoe groot dit aantal moet zijn is in
het algemeen moeilijk vast te stellen, daar het sterk afhangt van de mate van homogeniteit van de bedrijven onderling.
1• De methode van het kostenbeeld met behulp van individueels kostprijzen» Doze methodo, die reeds toegepast werd.bij het onderzoek naar den kostprijs van do melk in 194l/l942, aohten wij de meest juiste. Van bedrijven met één hoofdproduct - zooals in de zuivere weidûbedrij-ven - kan uit de fiscale boekhoudingen met eenige moeite een groot
aantal individueele kostprijzen berekend worden. In de akkerbouwbedrij-ven on de gemengde bedrijakkerbouwbedrij-ven met hun vele verschillende producten
schieten de niet naar product gespecificeerde fiscale boekhoudingen voor de berekening der kostprijzen van de afzonderlijke producten ten eenenmalo tekort. Hiervoor zijn meer uitgebreide kostprijsboekhotidin-gen onmisbaar.
Helaas beschikken wij bij lange na niet over een voldoend aantal dergelijke boekhoudingen om met behulp van individueels kostprijzen
2
-ocn kostonboeld - een frequentie—diagram, waarin de 'bedrijven gerang-schikt zijn naar de hoogte van den kostprijs - samen te stollen.
2. De methode van hét kostonbeeld roet behulp van de projectie. Hierbij wordt uitgegaan van twee soorten gegevens:
a. de kostprijsbockhoudingen van een klein aantal bedrijven (5 à ,10) b. de fiscale boekhoudingen - zoodanig gecorrigeerd dat de totale
be-deijfskosten en - baten tot uitdrukking komen - van een groot aan-... -..tal 'bedrijven (150 à 2?0)„
Het kleine aantal bedrijven - waarvan de kostprijzen van afzonderlijke producten bekend zijn - wordt, geplaatst in het kader van het groote
aantal bedrijven, waarvan alleen de totale bedrijfskosten en bedrijfs-baten bekend zijn-.Technisch gebeurt dit door aàle bedrijven te rang-r schikken'in een frerçuentie-diagram naar de kosten per f.100.- baten. Dit frequvjntie-jidiagram vormt de achtergrond voor de individueele kost-prijzen, die hier als hot ware pp geprojecteerd worden. De veronder-stelling, die aan deae globale methode ten grondslag ligt is dat de verhouding van de kostenfactoren (kosten per f.100.- baten) voor de bedrijven oude.ir-!ing gelijk sal zijn aan de verhouding van de kostprij-zen van deze]fde producten van de bedrijven onderling. Voor één be-drijf sal dît niét steeds opgaan| voor het gemiddelde van een groep bo-dE'ijven. is do wF.arschijrd.ijkheid groot, dat deze veronderstelling! wel juist is. Daarom gebruiken wij bij de toepassing van deze methode hot gemiddelde van een groep bedrijven.
•Indien niet vo.ldosnt'.s gegevens aanwezig zijn voor de toepassing van de ovuler 1 en 2 genoemde methodes blijft niet anders over dan
met de gsmiddelden van het beperkte materiaal te werken. Gemiddelden van een klein aantal waarnemingen geven in elk geval n«>g een betere indruk dan senige van die wa.arnemingen los van elkaar,. .... ,
Het materiaal was soodunig, dat hoofdzakelijk van de methode van de gemiddelden moest worden gebruik gemaakt.
voor het berekenen van de kostprijzen per eenheidproduct is als volgt gehandeld*
De Kosten?
Hoe breeder de basis des te betrouwbaarder de uitkomsten. De breedte van de basis moet zoowel in het aantal bedrijven als in het
aantal oogstjaren, waarop de gegevens betrekking hebben, gezocht wor-den,,
VJOT de Noordelijke Bouwstreek en het Oldambt waren gegevens over 4 oogstjaren aanw-saig van een wisselend aantal bedrijpgn. Eet aantal w&arne'idngen (bodrijf - jaar) staat op de betreffende bijlagen ver-meld » • ••
Uit de Groninger Veenkoloniën hadden wij de,beschikking over de kestprij.sbookhoudingqn van 9 bedrijven ovor het oogstjaar 1939.
Overijssel leverde -twee groepen over het. oogstjaar ,1938 op, Eon groop van 10 gemengde zandbedrijven uit Oost»Óvorij8sel met volledige kostprijsboekhcudingj, s»:. 6 Or 0*r°ep v a n 6 bedrijven met een
kostprijs-boekhouding,, waarbij de ai'jeiis— en paardenfe^aten niet over de ver-schillende gowar-rseri verdoold zijn met behulp van het tijdschrijven maar a.~n de hand van lurken door den Rijkslandbouwconsulent verstrekt. • Alle .bedrijven, zijn herleid tot den toestand van pachtbedrijven.
De ingecalculeerde pachten berusten op inlichtingen van de EijKsland-bouwoonsulerjten in, de betreffende gebieden»
^ü vii£irrJ-£'lL:l;iie i-s uitgevoerd met behulp van
wijzigingscoeffi-ciSnten, di'j nr-dor. toegelicht worden in bijlage II, Bij de voorcalcu-latie is aangenomen, dat de prijzen van de kostenelementen op het imi-dige, niveau julien worden gehandhaafd. Met een tsventueel verdere stij-ging van ïcpneh eii prijzen'van grondstoffen enz. voor de gewassen van het oogstjaar 1942 is dus geen rekening gehouden.
De opbrengsten»
De ï~. d.? betreff and e oogstjaren geconstateerde opbrengsten van de onderzochte bedrijven v.urmen het Uitgangspunt (bijlagen I en IA) De groote schommel:;ngsn. in de opbrengsten van jaar tot joar maken, dat déze gegevens, niet zonder verdere bewerking gebruikt kunnen
wor-.... -3- .
den. Wij moeten de "normale" opbrengst voor de betrokken groep bedrijven trachten te bepalen.
Voor de normalisatie 'is gebruik gemaakt van de opbrengst-statistiek van de Directxe van den Landbouw. De normalisatie-coëfficiënt wordt gevon-den door als noemer de gemiddelde oogstopbrengst van de laatste 10 jar^n (1530/1939) "te nemen en als teller d© gemiddelde opbrengst van dezelfde jaren, waarvan in de kostprijeboekhoudingen dé opbrengstcijfers bekend zijn. De gedachte,; die hieraan ten grondölag ligt'is, dät de gemiddelde opbrengst van de groep onderzochte bedrijven in dezelfde verhouding schommelt als de gemiddelde opbrengst vsin-het 'landbouwgebied»•! wäatin deze bedrijven zijn gelegen.
Door de berekening van een voortschrijdend vijfjaarlijksch gemiddelde is onderzocht of bij de opbrengsten ook en stijgende trend te cönstateeren
valt.
De beperking van de stikstof- en fosforzuurbemesting moet een ver-mindering van den oogst tot gevolg hebben. Wat de fosforzuurbehoefte betreft is aangenomen, dat de bodemreserve hierin voorziet. Over de te verwachten oogstdepressie door het stikstoftekort zijn onderzoekingen verricht met behulp van materiaal van proefvelden door het Eijkslandbouwproefstation en Bodemkundig "Instituut te Groningen en het Centraal Instituut voor Land-bouwkundig Onderzoek te Wageningen. In verband met de onvolledigheid van dit materiaal vértoonen de conolusies onderling eenige afwijking. Nadat nader overleg is gepleegd met het C.I.L.O. hebben we onze definitieve conclusies getrokken, die uiteraard een globaal karakter dragen. Het resultaat is in'bijlage I vermeld.
De oogstôepressie brengt strikt genomen ook eenige vermindering met zich mede van die kosten, die mede afhankelijk zijn van de .hoeveelheid geoogst product. Een evenredige vermindering der directe kosten kan bij lange na niet verwacht worden. Heel veel zal deze post niet beteekenen. In onze berekeningen is het dan ook verwaarloosd.
De bijproducten.
De baten, die de bijproducten opleveren zijn in mindering van de to-tale kosten geboekt.
Het woord bijproduct moet niet al te letterlijk worden opgevat, het kan een.zeer belangrijk deel van de opbrengst worden. Voor de bijproducten is eenvoudigheidshalve uitgegaan van bepaalde prijzen. Het zou juister zijn om een aantal gevallen te stellen: dus bij een wisselende prijs van het
bijproduct de bijbehoorende prij«en van het hoofdproduct te berekenen. De relatie tusschen de prijzen van bijproduct en hoofdproduct zou door formule of curve tot uitdrukking kunnen worden gebracht. Het komt ons evenwel voor, dat het voordeel van zoo'n.uitvoerige uitwerking niet opweegt tegen de ar-beid eraan verbonden.
Bij eenpfceveel afwijkende prijs van het bijproduct kan door een een-voudige berekening gevonden worden hoe hoog in dat geval de prijs van het hoofdproduct is.
Het ondernemersloon.
In de kosten is alleen de handenarbeid van den oiid.Qï'nemer e*1 zijn
ge-zinsleden in rekening gebracht tegen den loonnorm van landarbeiders. Afge-zien van het feit, dat naarmate de bedrijven grooter zijn de beteekenis van deze handenarbeid afneemt, spreekt het vanzelf dat de belooning van een ondernemer van een landbouwbedrijf op hooger niveau behoort te liggen dan van een landarbeider. Hoe hoog die belooning in concreto behoort te zijn is een kwestie van maatssg&appelijke waardeering.
Om tot een eindcijfer te komen moet evenwel een bedrag als loon voor den ondernemer worden ingecalculeerd. Zuiver als voorbeeld bedoeld hebben wij in onze berekeningen bij de methode van de gemiddelden een bedrag van f.75»- resp. f.100.- per ha aangenomen.
RESULTATEN.
Pe slotuitkomsten van de berekeningen zijn samengevat in de volgende staatjes.
KOSTPRIJZEN per 100 kg« product voor oogst 1942; A. Bij een gemiddeld ondernemers!oon van f» 75»- per ha.
OMSCHRIJVING* 1 / Wintertarwe Zomertarwe '// Wintergerst \^J Rogge Haver Groene erwten idem •) Noordelijke Bouwstreek gld. 11.37 (62) 12.44 (46) 11.90 (59)
-9,66
(64) 13.43 (53) 12.79 Suikerbieten (lOOOkg)l5„09 (67) Consumptieaardappelen a. de heele opbrengst -b. na aftrek r<snc. \L2000 kg.voor de oonsumpt. -Oldambt gld. 11.68 (40) 12.59 (40) 10,31 (36) — 9>59 (42) 17.81 (31) 16.96 16.20 (31) — — » Veenkoloniën gld. -12.17 (9) •-10.64 (9) 8.13 (9) "" — "" 2.07 (9) 1.30 (9) West-Overijssel gld. -— -• — 13.59 (6) — •" — 3.69 (6) — _ Oost-Overijssel gld. -" — -— 11.68 (10) 12.51 (10) — -2.88 (10) * . . . _B. Bi.j een gemiddeld ondernemersloon van f.100 per ha.
Wintertarwe Zomertarwe Wintergerst Rogge Haver Groene erwten • idem ») 12.04 13.19 I2.58 -10.23 14.17 13,50 Suikerbieten (lOCOkg) 15.81 Consumptieaardappelen -Pabri eksaardapp elen
a.de heele opbrengst -b.na aftrek van 12000
kg.voor consumptie -12.46 13.43 IO.-96 -10.20 18,84 17.94 16.99 -— ' _ 13.10 -11.46 8.74 -2.16 1.47 • — ... -— 14.59 •— . -. — , 3.86
_
0
— — . -' -12.67 13.48 -3.02 .-( ) het aantal waarnemingenj hetzelfde aantal geldt voor B. ') Indien voor de fepbrengst een trend is aangenomen (zie tekst)
In de bijlagen zijn de berekeningente vinden, die tot deze uitkomsten leiden. De belangrijkste bijlagen zijn X, XI, XV en XX.
-Bij het trekken van conclusies uit deze cijfers moet in aanmerking worden genomen
1. dat de gevoeligheid van de gemiddelden voor afwijkingen toeneemt naar-mate het aantal waarnomingen geringer is.
2.. de-t de uitkomsten alleen gelden voor de onderzochte gebieden. Noordelijk« Bouwstreek en Oldambt.
In verband met het geringe aantal waarnemingen zijn voor eenige produc-ten geen berekeningen opgenomen.
De opbrengsten van haver vertoonden duidelijk een stijgende trend, die in de einduitkomst is verdisconteerd. Door de wisselvalligheid in de erwten-opbrengst viel niet zoo duidelijk waar te nemen of er ook sprake is van een stijgende trend in de erwten-opbrengsten. De mogelijkheid schijnt aanwezig te zijn, dat de laatste jaren meer productieve rassen zijn gebruikt.
I exclusief kosten vän uitwintèring.Over omvang en frequentie is onvoldoende wekend om conclusies te trekken.Naar de huidige prijzen berekend,bedroegen de kosten in 1939 v&n gemiddeld 361 ha.uitgewinterde tarwe,gemiddeld per ha.,
globaal 28 gulden.Zou gemiddeld 10$ uitwinteren,dan zijn de kosten per ha.over-gebleven wintertarwe f.3»10,jof per 100 kg.tarwe 8 à 10 ot.j
Indien de hoogere opbrengsten van de laatste jaren niet het
gevolg zijn van toevallig gunstige weersomstandigheden, maar op blijvei, de factoren is terug te voeren, kan de opbrengst +_ 5% hooger worden
gesteld dan in de berekeningen is aangenomen.
De hierbij behoorende kostprijs is eveneens in bovenstaande tabel opgenomen. Voor het boekjaar 1,939/40 hebben wij in de Noorde-lijke Bouwstreek van de in totaal 22 bedrijven van 15 bedrijven de totale bedrijfsbaten en -lasten. Het gemiddelde van de 15 berekende kostenfactoren blijkt 16 te zijn. In het frequentie-diagram van 276 akkerbouwbedrijven in de Noordelijke Bouwstreek ligt kostengroep 76 ook zoodanig, dat het aantal gevallen er boven en er beneden ongeveer gelijk is. Dit is dus een aanwijzing dat het berekende gemiddelde van de Noordelijke Bouwstreek goed is. Eveneens voor het boekjaar 1939/40 zijn van 7 van de 9 bedrijven in het Oldambt, de kostenfactoren bekend Het gemiddelde der kostenfactoren is hier 80. In het frequentie-dia-gram (bijlage XXI) van 't Oldambt ligt kostengroep 78 zoodanig, dat het aantal gevallen er boven en beneden ongeveer gelijk is. Het be-rekende gemiddelde voor 't Oldambt ligt dus op deze gegevens afgaande, vrij dicht bij het midden van het frequentie-diagram, met een kleine afwijking naar boven.
Uhijlage X XI Veenkoloniën.
Voor de fabrieksaardappelen zijn twee berekeningen opgezet. In de eerste plaats, indien de geheele oogst voor verwerking tot aardappelmeel bestemd is en in de tweede plaats, indien een belang-rijk kwantum (12.000 kg.) als consumptie-aardappelen kan worden alge-zet.
In de laatste jaren heeft een 3terke verschuiving in het gebruik van aardappelrassen in de Veenkoloniën plaats gevonden, vooral door het verbod van het ras Thorbecke. De mogelijkheid bestaat, dat naar quantiteit minder productieve rassen moesten worden gebruikt, dan de Thorbecke.
Van 8 van de 9 bedrijven zijn uit de gegevens van de
kostprijs-boekhoudingen door den Accountantsdienst kostenfactoren berekend. Het gemiddelde van de kostenfactoren is 86.4; het bedrijf No.87 dat niet tot dit gemiddelde heeft bijgedragen heeft lagere kosten dan de meeste andere bedrijven. Brengen we dit in rekening, dan kunnen we de gemid-deldezeerst enf act or van de groep van 9 bedrijven globaal waarschijnlijk wel o p ^ 5 stellen. In het frequentie-diagram (bijlage XXl) van de Veenkoloniën ligt kostengroep 75 zoodanig, dat het aantal gevallen
er boven en er onder ongeveer gelijk is. Op deze gegevens afgaande blijken dus de onderzochte bedrijven in doorsnede vrij veel naar boven af te wijken van het midden van het frequentie—diagram. Overijssel.
De geringe omvang van den akkerbouw en vermoedelijk hier en daar de aanwezigheid van relatief veel arbeidskrachten van eigen gezinsleden kunnen waarschijnlijk' de nogal groote afwijkingen in dé gegevens van de bedrijven onderling verklaren. De loonpost is zonder . twijfel boog. De verschillen in prijzen tusschen West- en Oost-Over-ijssel worden grootendeels veroorzaakt door het verschil in de gemiddelde pacht ad f.
35»-•s-Gravenhage, 23 Augustus 1941*
Landbouw-Economisch Instituut, De Directeur,
N/.-rvoor publicatie, BijlagL- I
OPBRENGSTEN VAN HET HOOFDPRODUCT (in kg.per ha.)
1. Berekend is de gemiddelde opbrengst van de bedrijven, waarvan de gegevens bekend zijn, over het aantal jaren waarop ze betrekking hebben.
2. Berekend is het quotiënt van:
a. de gemiddelde opbrengst over de jaren 1930 t/m 1939 en
b. " " " " hetzelfde jaar (jaren) waarop de gegevens ad 1 betrekking hebben voor het geheele g-ebied, waarin de betreffende bedrijven zijn gelegen. Deze cijfers zijn ontleend aan de "Verslagen en Mededeeling van de Directie van den Landbouw". •* Er is verondersteld, dat dit quotiënt voor de opbrengsten van het
geheele gebied gelijk is aan dat van de afzonderlijke bedrijven. De toevalligheid die" in de opbrengst van één of enkele jaren gelegen is, wordt nu geneutraliseerd door:
3. het product van Kolom 1 en Kolom 2 te berekenen en de aldus verkregen
genormaliseerde opbrengst tot uitgangspunt voor de kostprijsberekening te kiezen.
4» Tenslotte is deze opbrengst verminderd met de te verwachten oogstdepressie •p grond van de geringe stikstofgift.
A. GRONINGEN: NOORDELIJKE BOUWSTHEEK EN HET OLDAMBT.
PRODUCT lllfintertarwe Ztmertarwe liïintergerst Haver ' ) Erwten S u i k e r b i e t e n Noordelijke Bouwstreek 1 3.987 3.800 3.838 4.531 3.595 37.235 2 3.299 3.362 2.943 3.145 3.473 3.404 2.741 2.909 35.430 36.200 3 3.912 3.556 3.916 4.531 3.387 36.442 4 3.677 . 3 . 3 4 3 3.681 4-440 34.984 Oldambt 1 3.554 3.324
Hij
4.212 2.526 34.498 2 3.021 3.168 2.741 2.898 3.285 3.279 2.329 2.408 35.707 37.276 3 3.389 3.144 4TTÖU 5 4.212 2.443 33.046 4 3.186 2.955 4.128 31.724Kolom 1. Gemiddelde opbrengst der bedrijven van de Bedrijfsstudiegroepen over 1936 t/m I939.
Kolom 2. Quotiënt gem. opbrengst 1930/'39 en 1936/'39 van resp.Noordelijke Bouwstreek en Oldambt.
Kolom 3« Genormaliseerde opbrengst: kolom 1 x kolom 2.
Kolom 4« Idem na aftrek van oogstdepressie: tarwe en gerst 6$; haver 2$; erwten nihil; suikerbieten 4$.
B. GRONINGER VEENKOLONIËN. PRODUCT R»gge Haver ' ) Zomertarwe Aardappelen 1 3779 4350 2996 34.596 2 2723 31 61
mi
3930 2701 2769 433.6 473 3 3255 4265 2922 31.714 4 3027 4094 2688 24.494Kolom 1: Gemiddelde opbrengst van 10 bedrijven van den Accountantsdienst van oogst I938.
Kolom 2: Quotiënt van de gemiddelde opbrengst ©ver 1930 t/m 1939 en over 1938 van het gebied der Groninger Veenkoloniën.
Kolom 3s Genormaliseerde opbrengst => kol. 1 x kol. 2
Kolom 4* idem na oogstdepressie van 75& voor rogge; 4% voor haver,
C. O V E R I J S S E L vervolg bijlade 1. Oost-Overijssel West-Overijssel Product Rogge Haver *) aardappelen
1
2427 "3242 24.6132
30.5 29.3 44.8 5 6 a 2185ST
3
2526 2589 20:5581
2397 20.9932
30*5 29.3 218 26Î3
... 2495 17.534 Kolom 1: Gemiddelde opbrengst van 10 resp. 6 bedrijven van den Accountantsdienstvan oogst 1938.
Kolom 2: Quotiënt van de gemiddelde opbrengst (in hl.) over 1930 - 1939 en over 1938 van het Zandgebied van Overijssel.
Kolom 3« Genormaliseerde opbrengst « kol.l x kol.2.
N.B. Aangezien de practijk-stikstofgift lager was dan de voor oogst I942 toegewezen hoeveelheid is.geen oogstdepressie toegepast.
') Uit de onderstaande tabel van het voortschrijdende 5-Jaarlijksche gemiddelde varl haver blijkt, dat de opbrengst van haver een stijgende trend vertoont. De gemiddelde opbrengst over de jaren 1930-1939 kan hierbij dus niet worden gebruikt om te komen tot de genormaliseerde opbrengst. Derhalve is voor de Noordelijke Bouwstreek het hooger' gemiddelde van 1936 - 1939 aangehouden, terwijl voor de Veenkoloniën het gemiddelde van 1935 - 1939 Is gebruikt.
Gemiddelde opbrengst in kg. van 1930 t/m 1934 1931 t/m 1935 I932 t/m 1936 1933 t/m 1937. 1934 t/m 1938 1935 t/m 1939 H A V E Noordelijke Bouwstreek 3444 . 3504 3647 . '3703 3905 4016 -R. Oldambt 2971 3045 3195 3355 3552 3710 Veenkoloniën 3256 3363 3530 3635 3798 3853 Voor erwten was de trend niet duidelijk te constateeren. In de betreffende bijlagen is dan ook hiermee geen rekening gehouden. Echter is in de tekst ook een kostprijsberekening opgenomen, waarbij van een 5$ hoogere opbrengst is uitgegaan.
OPBRENGST BIJPRODUCTEN.. i ' ' • • " • • " ! • I I W I ^ I W I I M I I . I ' . . ^ - I » — • • ! • • ".. ... À. S T.R'OO. Bijlage. Ia.. ' 1 ' ' Opbr.in k g . p e r ha, Na aftrek oogstdepres-s i e ' ) Opbr.in guldens (graanstroo à folgen erwten stroo àf.-35Fe* 10C0 k i ' \ ) Noordelijke BouwstréèkV ' en Oldambt. INinteiH taTwe 6100 . 5490 104 Zonër— tarwe 6400 5400 103 Wiiter-g e r s t 4000 3600 68 Haver 4800 4320 82 '• Erwten '2250 2250 79
kGron. Veenkol onignr Kogge 6100 5490 IO5 Haver 49OO 4410 84 Zomer-tarwe ,52.00 ' 4680 90 . O v e r i j s s e l • Rogge Haver 4300 -82 35OO -66
',)...Als, depressie voir het stro« is gerekend 10$ voor de granen en/nihil • voor erwten. ' J.
••B>.: BIETENKOPPEN. EN -r LOOF. . • .7
Op grond van- door'verschillende- boekhoudbureaux e.a. verstrekte cijfers is de gemiddelde opbrengst'van het verkochte bietenloof van oogst I94O "te stellen ops
f. 155«- per ha. voor Groningen. f. 55 ^ f- 60 per ha. voor Zeeland.
f. 55 P6^ ha. voor Westelijk Noordbrabant.
f. 100 per ha. voor de Haarlemmermeer.
Aangezien bij het onderhavige onderzoek de kostprijs van suikerbieten alleen kon worden gebaseerd op cijfers uit Groningen is een aftrek van f. 150 per ha., verminderd met f. 20 voor oogstdepressie, aangehouden.
C. POOTAARDAPPELEN, KRIEL. CONSUMPTIEAARDAPPELEN. +
+
Veenkoloniën: fabrieksaardappelen, a. aftrek pootgoed.
BEREKEND UIT DE GEGEVENS VAN DE OOGSTJAREN 1938,1939 EN I94O VAN DEZELFDE 47 BEDRIJVEN (IN ELK DER JAREN), DIE AANGESLOTEN ZIJN BIJ HET BOEKHOUDBUREAU VAN DEN VEENKO-LONIALEN BOERENBOND TE VEENDAM.
Oogstjaar Opp.aard. (gemeten) ha. Totale opbrengst, f a b r i e k Bestemming o p b r e n g s t cöneump-vóedex t i e . • p o o t g o e d ejgen beds irerkoop 1938 1939 1940 251.92 242.86 322.04 7881.634 7655.017 7020.210 6670.507 75.130 7O.58O 21.791 10.115 702.290 822.800 62.213 8I.OI5
De hoeveelheid pootgoed, die afgezonderd wordt uit den oogst, wordt niet bepaald door de oppervlakte aardappelen in hetzelfde oogstjaar, maar in het volgende
oogstjaar: 702290 dus voor oogst 1938 voor eigen gebruik }..•„ f,? » 2892 per ha.
voor verkoop ? * 6/ • 256 per ha.
dus voor oogst 1939 voor eigen gebruik .;-' J . - 2555 per ha. voor verkoop
dus gemiddeld in beide jaren per ha.:
voor eigen gebruik £ 2700 kg. voor verkoop + 250 kg.
totaal + 295O kg. Gerekend voor een prijs van f.3.- per 100 kg. dus
vervolg bijlage Ia. "b. aftrek opbrengst consumptieaardappelen.
Volgens een mededeeling van de Nèderlandsohe Akkerbouw-Centrale mag ge-rekend worden op een afname van rond 12.000 kg. fabrieks-aardappelen voor consumptie. De beginprijs van deze aardappelen is voor oogst 1941 gesteld op f. 3.30. Bij de berekening is men er van uitgegaan, dat deze prijs
ook zal gelden voor veenaardappelen voor oogst 1942.
Met het sorteeren van de consumptie-aaràappelen uit de totale oogst zijn extra-kosten gemoeid, die niet in rekening zijn gebracht bij de productiekosten van de totale opbrengst. Veel gegevens over sorteer-kosten staan ons niet ter beschikking. Rekening houdende met een loons-verhooging van 25$ t^o. van 1939 konden wij-üA-t- eenige rapporten van den Accountantsdienst de volgende sörteerkosten per 100 kg. berekeneiu 17, lfij 20, 27ib 30 en 46^- cent, -Vermoedelijk-zijn wij niet aan den lagen Vant door 30 cent per 100 kg. te rekenen voor sörteerkosten. De vo vr consumptie bestemde aardappelen brengen dan netto f.3 per« 100 ké, ap.
OVERIJSSEL : Consumptie-aardappëlen. a. aftrek pootgoed.
De hoeveelheid is ontleend aan het gemiddeld per ha. gebruikte kwan-tum op 16 Overijsselsche bedrijven. Het'opmerkelijke verschil met Veen-koloniën- is waarschijnlijk te verklaren uit het gebruik van uiteénloopen-de maten poters, ook in verband met verschillen in uiteénloopen-de verbouwuiteénloopen-de rassen. b. aftrek kriel.
Door den Rijkslandbouwconsuleht voor Oost-Overijssel werd de kriel op 10$ van de totale opbrengst geschat; Volgens een mededeeling van de N.À.C, kan de waarde van deze voeraardappelen op f.2^50 per 100 kg.
ge-steld worden.
BIJLAGF II.
TOELICHTING OP DB WIJZIGINGS-COEFFICIENTEN DER PROBüCTIEKOSTEN^ELEl-'EHTEïï VOOR OOGST 1942.
A. GRONINGEN; NOORDELIJKE BOOTSTBEEK EN OliPAMBT.
Voor een aantal kostenelementen konden de wijzigingscoëfficienten van 1941 t.o.v. 1939 worden berekend, op grond van de door den Rijkslandböuw-consulent voor Noordelijk Groningen verstrekte gegevens, die zijnerzijds door informaties zijn verkregen.
Bij het onderhavige onderzoek zijn o.a. de gemiddelde kosten van 1936 t/m 1939 tot uitgangspunt genomen.
Gezien het verloop van het kostenpeil in de jaren 1936 t/m 1939 leek het ons geen bezwaar om t.o.v. deze 4 jaren dezelfde coëfficiënten toe te passen. Voorts is nagegaan in hoeverre een verandering van 1942. t.o.v. 1941 is te verwachten, zoodat de verandering van 1~942 t.o.v, genoemde vier jaren kon worden berekend. De meeste der onderstaande coëfficiënten zijn op deze wijze vastgesteld.
In bepaalde gevallen is op andere wijze de prijsstijging nagegaan (uit marktberichten e.d^). Tenslotte is voor.bepaalde posten met ter zake kundi-ge instellinkundi-gen overleg kundi-gepleegd.
1,2. Onderhoud werktuigen (1,30)» afschrijving werktuigen (1,60); De meest betrouwbare gegevens hierover werden verstrekt door de afdeeling landbouw-werktuigen van de Coöperatieve A$n- en Verkoopvereeniging "Centraal Bureau" te Rotterdam. Op grond hiervan viel een prijsstijging van _+ 60$ te consta-teeren. De wijzigingsooëfficient van de afschrijving werd aïldus vastgesteld op 1,60; aangezien.we voor het onderhoud hebben aangenomen, dat do.helft voor materiaal en de helft voor arbeid wordt besteed is de coëfficiënt voor onderhoud, in de.-veronderstelling dat geen loonsverhooging zal plaats hebben berekend op 1,30. . .
3_. Rente doode inventaris (1,14)* Berekend is een percentage van 4$ inplaats van 3-fr Jó over eenzelfde bedrag.
4 . Rente omloopend kapitaal. In het bovengenoemde rapport van den Rijksland-bouwconeulent voor Noordelijk Groningen opnieuw berekend voor 1941? voor 194 is het bedrag van f.6.44 per h.a. aangehouden.
J2_. Brandverzekering oogst en doode inventaris (1,30)» De waarde van den oogs* is +_ 30^ gestegen t.o.v. de vier basisjaren. Voor den dooden inventaris l$kt ons eenzelfde percentage niet aan den hoogen kant.
jS. Hagel-, storm- en molestverzekering (l,30)s Als boven.
7. Abonnementen, reiskosten, porti, telefoon, enz. (1,10); Volgens het onder
4 genoemde rapport. " diegroppan
8. Drainagemateriaal (1,20)8 Gegevens van de Commissie voor de
bedrijfsstu-der Groninger Mij. van Landbouw en van de Nebedrijfsstu-derlandsche Heide_Maatschappy. 9. 11. Kalk en kalimeststoffen (1,12 en 1,25): De prijsverhooging t.o.v. de basisjaren is nagegaan; er is verder gerekend met een normale gift en met 2% omzetbelasting.
10. Fosforzuurmeststoffen (l,36)t Hoewel practisch geen nieuwe gift mogelijk zal zijn, is gerekend met een uitputting van de reserve gelijk aan de
nor-male gift.
12 en 14. Groenbemesting (3,00) en stalmest (1,20); Volgens het onder 4 ge-noemde rapport. De sterke prijsstijging van de groen bemesting moet ver-klaard worden uit de zeer sterke prijsstijging van het klaverzaad.
15 en 19. Arbeidsloonen (1,245)* De loonsverhooging bedroeg in 1940 gemidiel 8,2% en in 1941 155& volgens het onder 4 genoemde rapport. Met een eventu-eele loonsverhooging voor oogst 1942 is geen rekening gehouden. 16 en 20. Kosten paarden; Volgens een nieuw opgezette berekening door de
Groningsche Bedrijfsstudiegroepen bedragen de •kosten voor één paardenuur in de Noordelijke Bouwstreek en in het Oldambt 1,3 maal de voordien berekende paardenkosten voor de jaren 1936 t/m 1939.
BIJLAGE II. vervolg.
17» 21 . Kosten tractor (2,00)» j 22. Kosten zichtmachine(1,80)t I
| 3 . Dorschen (1,275)« } Volgens het onder 4 genoemde
25. Ontsmetting (1,30); I rapport. 1 ° . Bestrijding plantenziekten (1,30)»J
30. Vracht (1,50)T ^
TB". Kosten extra personeel» Dp grond van genoemd rapport is uitgegaan van T~man extra op een "bedrijf van £ 45 ha.
M * Zaaizaad» Berekend naar de verhouding van den vastgestelden prijs voor oogst '41 resp. oogst 1936 vOor het "betreffende gewas.
26. Stikstof; De prijsstijging t.o.v. 1939 van de "binnenlandsohe stikstof is nagegaan. Met e«n sterkere prijsstijging tengevolge van het eventueel invoeren van duurdere stikstof uit het buitenland is geen rekening gehouden. Als hoeveelheid is "berekend 90$ voor de granen en 87$ voor de suikerbieten, daar voor deze produoten eer oogstdepressie van 10$ resp. 13$ is berekend,* terwijl voorts is aangenomer dat het totaal stikstofverbruik (inclusief de uitputting van de bodemreserve) gelijk is aan het verbruik door een normaal gewas verminderd met het percentage der oogstdepressie.
29. Sociale lasten; Behalve ie invloed van de stijging van de loonen zijn de kosten voortvloeiende uit de kinderbijslagwet gerekend,
31. Weegloon (I.O); V
^ O m g e p l o e g d (l,0); l V o l h e t o n d e r 4 g e n o e m d e rapport.
35. Diversen (1,10); f
3iQ. Keurloon en plombeering» J £ . GRONINGER VEENKOLONIËN, 1T £ . OVERIJSSEL.
De gegevens dezer bedrijven zijn ver*ameld door den Accountantsdienst van het Departement van Landbsuw en Visscherij. De kostenelementen vertoonen derhalve een andere groepeering. Bovendien zijn hier enkele kostenelementen die niet Bonder meer vergelijkbaar zijn met die der Bedrijfsstudiegroepen,
zoodat ze hieronder afzonderï: jk worden vermeld.
Kleingereedsohag (1,40); Volgens da enquête gehouden in het voorjaar 1941» ten behoeve van het Melkrapporfc.
Klein onderhoud gebouwen 0,30'; « Idem.
Algemeene kosten (1,10); Vergeleken met de post "Abonnementen, reiskosten, porti, telefoon, enz. " der Bedrijfsstudiegroepen (ad.A No.7)
Bindertouw (4.00); Volgens het cnder ad A No.4 genoemde rapport.
1) Nadat in een vergevorderd stadium van hot onderzoek nader overleg met het C.I.L.O. is gepleegd, is gebleken, dat deze percentages gewijzigd moesten worden, zooals in de betreffende "bi jlagen is aangegeven.
Dientengevolge had ook de wijziging^coefficient voor stikstof een verande-ring moeten ondergaan. Daar deze vexandeverande-ring nauwelijks van invloed was op het eindresultaat en.zeer omslachtig zou zijn geweest, is ze achterwege gelaten«
L . E . I . 1-3 O <H-P P M i — • — 0 0 MD 0 0 o MD MD 0 0 MD 00 00 • rO VU 00 VJ1 o ro MD O —0 ON
ôt
MD VJ1 OJ 00 —J . O - J MD V O l _ i - J On — j « 00 MD 00 IV) 0 o 00 00 « o o> OJ 45» • ro MD - * - i - k - i - i > - i - » - i - > . M D O 0 - ~ J ON o o — J o \ v j i . t 5 » o j i v ) - * c > . • • • v j i 45»» • » 0 . O J r c _ i ^. ' . ' . ' . ° • • • • • « Ö £• t-1 td P- u) W fcd I' ,-, P R 1»! M > ' 31 U O FS '-1 P 4 a1 (D |)> O < t > O O O 4 r l - H - 4 P O I - ' P O C 0 a q o t D r a r a o ) ö ' P ) < ! o J -Jr a t « r H - C i c + a ) P 4 l -Jc f i r l - c + f l ) l - ' ( D f l ) H - H ) S a t ! ^ H ' ( D o > f l > ( D H B 4 ö B o a > { D a> -3 -3 -3 P < a > i n o,< D 4 C a O « » 4 4 C n H -t D B I &l-t; D 0 j a &g-t; N c H - ( D C D N c + 3 ( D r t - ' Ö h - ' H - a S c + C Q l B H - » 0 < î H 4 P O (t> en P c+ p tn 4 ci) c f p j p p t A c t - H o c + i * sa 4 O 4 3 d- O B H <D O et-P > < + p . H - H , ( D H , H W ( D et-P O CD B H B (S H - H - 3 4 •Ö 4 3 01} Cù H- 3 p CD F ' (D 3 ta P 3 B o> 4 H- M o 01 O 1 O H , 1 H> (0 3 l\J rO 1 - v O u i 1 - » 1 v j i a \ u > - » v j i 1 1 1 U I V J 1 0 O I - 1 - J - J . W O O O V Û M o \ 1 0OVJ1 O 1 M D O J O N M D M D \ J 1 4 5 » 0 0 O - » IV) 1 U - ' 0 û V O I - > - ' O N V J l O N l V > < J l | 1 | U I O V - 0 1 - > - > o \ o w \ o 0 \ M VJ1 i O 00>J3 | V J I ^ ^ U I C C O U I C B - i - » IV) 1 v n 45» v j i - J - | l u i V J I ro - » v i i l . . . . o . » . . « 1 OJ CO OJ 0 0 —J - J VJ1 VJ1 ON 45» MD 45» 45» 1 W ( M \ ) M ONMD O ffi-»^-' - > CO -» ro | U 1 U J 4 > - » | 1 U1VJ1 IV) - » U l t | . * . . . 0 . . . . e « 1 r o o - » O J - - i v j " i > o i o N r o - j - o 4 5 » v n | -pi—J — J V J l 4 5 » M D O C D O J O —J OJ —J - » rv) 1 W O \ 0 \ | | | \J1 VJ1 OJ - » VJ1 1 | 1 MD—J IV) — O M D C D — J O N M J I M D O O O J VJ1 | - » M D - - J M D 0 N - » O — J V J l O O r O V J l 45» | | V ) — * — * — * —1» O J — * —fc - ^ k —k — * —» — l i l • | v j i r o r o - ' i i r o o j - » r o - » o j O J 1 k - t > o o 1 U I O \ M O O O o s ^ -» ro OJ IV) - J v j l ro | - » PO - J — J W M O l 1 1 v j l O 0 - i — ) M D 0 4 5 » - » ~ J M D O J 4 5 » 4 5 » - J O r O M D - ' V J i c r \ U ' v j j - w o o O o o c r > ' O ' r o IV) 1 1 U O ) | | | OJ VJI - » - * OJ 1 l . « 0 . 0 . « . . . • 1 l 4 5 » O N | 4 ^ 0 0 N - » 4 5 » V r i M j O N MD 1 l M D I V ) | O J O N M D - ' 4 5 » O N V J i r O OJ ro \J-> 1 1 O M J J 1 | | IV) OJ OJ IV) 45» 1 ^ 1 | o \ * . i M o o u i u i o o w o o ro 1 i C O r O I — J MD —3 ON OJ - » O 0 0 ON IV) IV) 1 • - > W - J - i | | r o 4=» OJ - » 45» | -»• * . . . o . 1 o ro oo ->• 45» ro ON l -j.v_n OOVJI - ->• 1 O045» OJ 45» O Co 45» 1 - » - J - » ON 45. ro ro 1 - » O ON 1 1 1 M W M - » 4 5 . 1 ->• . . . . . . . e 1 O O J O J M D O V T I O N - - J O MD OJ —J ON l U ' O W W N W - J O N U ' - J O - ' ro ro ro 1 l w \ o I l | r o 4 5 » r o - » 4 5 » . | -» . . . . 1 v j i 4 5 » o v j i r o r o - ^ ] - » o N M D O J O \ r o l O J O J v j i r o oo 45» —J - » cx> op r o M D 45» l r o — » - * — » - * O J - * — * — » - * — » — » —» 1 | v j i r o i v > -j- | r o o j - » i v > - » O J O J 1 i A O O 1 U I O M O O O O 0 VJl - » OJ OJ ro - » V J I O N I 1 1 O J U I U I r o 4 i 1 - * *J1 O - ^ - k O N O J - O ^ V J I I O J — J M D ON 0 O \ 4 5 » - J r o - » ro O N M D 1 0 0 0 1 0 - » 4 (D CD Hi 3 P 3 3 10 0 , 3 c¥ c+ O 0 P> a> CD & H < 4 & CD O P » ö . . 4 B O ^ N H" O M' S3 « O P- 3 CD O O CD 0>3 4 0 >d FT m CD H- 3 c+ m 3 3, (B 3 et- pa ^ 4 H-CD SVPJ + f r 3 «+ <D p d- • 3 •O • . ro r o - J 45» 0 0 U i OJ - » IV) 45» OJ V/l ro ro covji 4*. o j L U r o —J O 4^ OJ rv> rv> 0045» A . . . 45» r o v j i - i - J V/l —J VJl IV) N) O045» . . . . 45» OJ VXl —1 0 0 - » - j r o r o r o 0045» v j i o j ro v j i ON 0 O ON I N - ^ -W _W j * * * 4 _» ON Lu 4 45» O O _* O N r o U J V / 1 45» ON - » MD 45. r o r o o j ro - * ONVJI . . . . —5 0 0 0 0 — j - j o - o w ro -» o w n 45» ON C045» O N - J r o v j i r o ->• —a 45» . . . . 45» u i 45» 0 O N U l - » —3 r o - » —J 45» . . . . * > V O U O O M V > U 1 MD r o - » —1 45» . B « . v j i —J ** 0 0 45» 45» - * OJf
| J », _ k _ i _ v . . . • - * O N U «•45» O O ON - » - » ON 0 . c . 45» MD O J ro 4: » 0 0 0 0 co ^J, MD OJ MD MD 45» ro - A MD OJ MD _» MD J > ro W 0 S y-M S M ttjf g ra M 1-3 i3dM
- A MD OJ ON - i MD OJ - J — 1 MD OJ 0 0 t MD OJ MD - » O d - MD (D \ O J B B ON • O ^ 0 ü : (D bQ H j . H) pr K" 0 0 <D B 01 3 U*3 ch P- (B (D (Ü 4 3 <D | a VO OJ ON _* MD O J - 4 * MD OJ 0 0 -* MD OJ MD - » O c+ MD (D \ O J B B ON • 0 ^ 0 C: 0 N H) • H } » J o O (B B 0) 3 0*3 c+ P . (D (D (D H 3 (D te} O 0 4 P-(D H" tr)8
i
m et-4 (D 0) p-R Ma
t?d 0 M ^1 M O [ï> <! ^êa
;.-j < in%
H 0?
t - §
p- a o iD- i=) O 3 ü W CA SU t"» •O < M (D E l 4 feig - l ' Q m f d 0 0 • a tzi M te! hdig
« Ö • ci 0 1-3 l-l 1-3 MIl o E o I « it»
-?B
CD C+-p u JB H H¥*
CD P> 3 p WS
CD B H -3 <KJ (0 3 _> O * - A ON —* V Q . ^ k — 1 O ro - j VO _» 0 0 ON -p> o 1-3 O c+ P H> (D !V O 03 c+ CD 3 ro - ~ 1 « _ i co M L u VJl o (ND vo ro ro O N e t O L u ro ro MD e L U -pi. IV) ro - 0 o M L U -~* a ro oo ro o£
a VJl ON CO MD O ro o ON • Lu Lu ro o ro « o -r^ ro o - j 0 MD —a ro MD o ro VJl Lu Lu Lu Lu Lu |\j ivi n i i y i\) r\> TÖ r o IO IO -1ONVJI-P> - i o v o ro-^mui-t^Ui i\3 - » c i v o
a o a a o a a v a a a a a a a a < D H ' B < D 4 O C D c + c H 3 ( » 0 O O O 4 C - 3 0 < ) C D { Ï > o 0 1 f » H - c + P ) 4 CO m r a a1 4 (B CD OQ O H ' et- H PT B H - r a d - e t e t 10 t -J4,ö t " t ï ' S D 4 B B ) B N o < D C D C D H -O Hl H O d - H C I t e t » p P B 3 ö P1 O CD O O CD P< ffl O c + f» CD W 3 3 CD 3 H - c + H j c + p b f S l S c + i ' t t H ' + 0<J M 3 o ' H - H - 4 S» O •d p" s» oq CD s o p j f o o t-1 M 0 0!) U O 4 3 O c t - t S C D C + C + P J C D E3 » ( - ' m B o CD 3 o1 3 P> <rt- (D 4 3 a> 3 H - o ffi c+ 3 t i -4 g CM M- ( H- 3 3 3 N CD OQ . _ » - » p o -»• 4 > O - » 0 0 -P* O L u O O N L U O N O - » 0 | ° | a a e a | e a o a a a a a O L u - A O -1 f O O N - J L u V J l C O V J l — ) - 4 PO V O -Ê» ON - 1 0 \ M W J - » J V f l -v - * ro Lu ON - » - ~ ] L u O V J l ->• ^ ! ON —J - l V O O N | | a a " q o | e o o o o « e o U l O W 0 0 - f > O O I - ^ V O L u L U VJ1 V O O N - J 0 O M D r o - ^ 1 u i r o O U I L T I V Û —* —* —A L U L u 0 - » - > O W O O a \ 0 - J O 0 0 M V O U 1 | c a a o a a a a a a a a a a a o r o L u r o o N r o v j i o N c o v j i L U - I i vo - * V J 1 0 N O N C O \ O V J l - > . V O L U O N - ~ l L u | O O - * - i r o - » J> o -*vo-r> — a o o o - j - j r o o v j i o | | o o o | c | o « o o o o e o v j i r o a \ o v j i v j i r o - t s - r o r o r o r o VD O r O - f ^ - t ^ M D V J l O N - - - " L u C 0 - j . - i r o - i L u O O - > - i C 0 U i O O U l O - ) - 0 ^ - > O V 0 a o o a a o o o s e o o o e t t - » 0 \ O M COVO ro - i OO-J -P* O lO VJl Lu VJl v j i L u o \ - P » . - ~ j p o - * L u 4 ^ . - j r o r o v o - - J O - t i a a a o e o a a e o a e e a e a 1 - * 1 i v j i L u L u r o o L u L u r o c o i v j i r o I O I l O O O O - ^ v o t O — J 1 -t=. VJl V J l V J l - * - A ro L U —k —* -F^ 0 0 - ' - ' L U V J 1 0 0 0 N - » r O - P s . L u L U V J l V O • O O O O B Q O O » O O a O * 0 -iO \ o r o w - » i \ 3 - i O o ^ ) ^ - > -k- P » M V J l L u ON - P * - * • O —J ON 0 0 — 1 V O V J l PO - P * V J l L u - i ro -» J A O L u - r > - » v j i o v j i o ro ON ON | | | a a a a | a o a a | a a a VO L u - J ( O 0 0 VJl ON ^ » O - ^ - ^ J - ~ i ~ j . f a . c o - j v j i - i — J ON ro VJI - * r o - » -ps. o - - - » -p- -P- o V O O O N O O - P - V J I L U | a a e e o a | a a a a « | a a e CO rO - - Lu VJl ON L u O N O N L U O O O O O r O Lu -r> r o _» - j J > v j i o o v o O N r o - - r o v o . A ^ (\> —fc -fih 0 0 - * - ! i * > O O O O U l O O ^ \ J l - > | a a a a a a a a a a a a a a a 0 -i- - 0 - - O O V O O N - P - V J 1 4 - . L U L U | — j - P * v o v j i - r > v o M D r o o a o M D O - » ' ^ i I - i - i w -»• -fi. - k VJl -P» L u O O N - ' O L u L u O I l | a a e | | a e o a a a a a 1 O - - O N O N - P a - O ' - J - ' r O V O l -N o \ • P > . - P * . r o v j i v j i - > ' 0 \ a - \ - » w i i * » 0 0 - » - P s . ^ . O O V O O O S O O L u v j l L u | e a | o o o a e O e e a a a a a r o L u o - ' - P » - v j i O M D O N O v j i r o v j i - k l L u v j i - - j v o o o r o v j i r o v j i - p » . v o c o 4 = ' 1 | o o —1> i » o c a o o o e « « o ->• 1 » v j i L u L u r o O L u L u r o i o o v j i ro O l l O O O O - J - v o r O - J I O -P=» VJl VJl VJl - * ro ro r o v j i 0 0 - io \ o \ o o o o -iO N O O N r o L u | o a a a o a g a a o o a e a a r o L u o r o o o N O - ^ O D — i J O v j i - P x — i v j i VJlVJl—JMD-piVJl rO-P». ONVOLU C0-P^ -A-&.
r j h 3 H - O 4 et-a> p) O i» c + M (D M W 3 O P' ra H -c+ 4 CD CD 3 o " $ Pf o ca c+ cc 3 oo VO • 0 0 o VO V O e 1 0 0 VO CO 0 0 0 .*ro V J l oo VJl • _» ro V O o a ^ J ON Lu V O a V J l Lu • • ' • • " • • " ' " • • • OO - J a o - J vo VJl a .^ - J 0 0 - J Óo VO oo ro a ' O _J> 0 0 0 0 a o !•* . L U ' a ro vo
w
8
H3 H1
tr" mi
s i • ^ t?d !zi ^O L u O N •.^ ^O Lu - J _ i VO L U 0 0 j _* VO O J VO O J O ON <ï> \ B Lu MD O :'3 o eb: <D (.i H j a H i , J:<'.Póq roH-^cu CD lo -ï 3 CD i »^ -o J j ON .^ k O Lu - 4 —k ^O 1>J 0 0 kO u J *£> «M-» o - £ > V O CD - - » > J B -O O N • O ^ o i£ CD M H , a H j ! :; VOO CD S -P=M 30'Ci rOrt-pbCD CD CD 4 3 CD !2i O O S) o ra t-* bd O§
Ö3 1-3 •:4 W8
1
e
1-3 *v . a o M "d M O H3 H b> tÇj £ <i H- l » 0^a
<Q bd P « O M ' ^ W p . U i e CD ^ H 3 - 3 ü ra w o te! tel •ö f tD M ö 4 Szjtel 3 - q . ö P P 0 | Hwäg
H
1^
feSta g t s i i wIs
| i - 3 led | t e j ^a
i-q W W H3 iJ> td < % H Z ra. = is! rn - j < Ow S
q 3J >. "» Q c W CD mLO-ÜJ. I . SB 3 -—vc+ O" P CD M P- ^. ü : P ^ P § 3 0) g H ' 3 CU} CD S M ^3 O c+ P PT O Cd c+ CD 3 OJ U> CO U> O N U I - P * ->• i v ro ro O v o oo ro _» vo 0 0 ro ro -f=» O N CD C 4 H-> O O 3 + h i M o p o1 <D (D 4 H-0 <*} ff <t CRJ <I> 4 01 (tl 3 CD •ö I-J o CD <>t) P-(D CD <><) P O O ri 03 W O CD O CO H- c+ f» 4 H C : CD P b H -M 3 P (X) CO CD M a P c+ CD a ro ro ro - J o \ U i • e * Ui w §> P ' C+-IV M CQ B < + CD 0 t + H j c+ 01 H -CD S S 0>3 CD ca cf H ' 3 CX3 M ro ro -f>u> ro • s • tsi ü M P o o p 4 to H - m e t N O CD P (3* 3 P CD P i a N O s p o a CD ro ro -» o • • o o m m c+ c+ CD CD 3 3 <H-»Ö h) P P P o 4 c + p . O CD 4 a _» - » M - * •£» I I I - » ON-P* rO | OJ | - j a a J Q O O - » ON U I -f=» ro ro —) vo ON ON O 0 0 ON 0 0 U I o - f > U I rO - » O ~ J O N - J oo vo oo O ro -p» o ro ro -ft. ro o •-p=» -t» - A O UI I I I - » - 4 - P » I I U I I VO VO --» ro OJ _» U I - » U I OJ -Ê» Oo —1 -f» U I O N - » ONOJ O N o O N I r o ON O N U I - Ê » OJ U I | OJ VO V 3 0 0 NO I I I ' NO O-» I UJ I - » r o - » o j -—IVO - J U I - i O
0 3 i ro ro| LU O l ON U I U I -P* —} ON -» ro vo ro . ONVO NO - o oo . - J 4 = » .pi. NO INJ
O» uo « ro U I OJ I I l - » v o i*> | i w i - ] O N - O r o NO Oo o j - i i N j _ ^ o o O J o o - ~ J O N N j i O N O - f ^ c o r o • J 0 \ ^ 3 - » ^ l 0 0 \ O r O O J ( j J O J - f N U l O \ M - k oo U I r o I I OOOJ I I •£» I —j O N O N r o - » oo - » r o - » o j v o o O O I \ > - » O J V O O O - » O O N — j - j - » - o r o o - > '0ONO r o o o N O N o v o - p i - » — O U I V O U > U > N O C U r o I N j i o j ( j j i N j o u ' O j â i i o o | u i r o l o o o o - ^ o r o N H o i •»:» v i r U I u i I l l r o u i .p». i O J J > - » u i O N — a - » r o u » - » - i * . -p» >© •P* O NO -p» 00 UI ro o V O o OO - T N T NO o a U I —J o - » r o - » u i - » - » - » r o o o 4 * . - » O J > N o - > i o o o ro a o v o v o ON—J M - J W O N O J ON-P* BO v o u i - » - » Q VO cf VO <D vo g ON • !V Pt Q -» o CD g vo ca 3 m •P* C+- P - CD ro <D CD 4 a CD I I I - » - f = > - f * - » i v o l - o - - j r o i V J I - ~ J ! ! o r o - J - * , _ _ i I j ^ u i o o ~ o | - > O \ O - ' - J l o j u i • u i ro oo ro I ro ON oo o - j I l l OJ -fi- I ON I G0VJ1 I I -P* O - » U I VO U I VO VO ON - » I - J U 1 U 1 - J I 0 3 —J —) ON I - J 0OM3 0 \ I - J NO - » O | | | _» O J - f i . | I O I O O O I _» - » r o l - » v o o N O N r o o o o N O N — J l I o o r v > - P * O N - P » - » - i . o j O o | . - » U I v n ON oo oo NO I | | | A U | - A —» —* _ » t^jj I a | - J - J U l I W ~ ) 0 0 r o v o oo oo o I oj-f=» u> oo i —j O N V O V J I ro oo v o - » u i - » — J v o r o o _» _» _» 4 ^ I I I - » - t ^ - f i . 1 I VO I 0 0 0 O - » | U l - 0 l I l o r o -Ê» u i O U I ON O O - t * o r o - J I | i o j 4 = » a o r o a N O r o u - > O N O N — J U I O - » - » - » - » • - » - » -i- » -i- ' - » - » - ' r o - » - » I - ' I I U I W W M O W W M 0 0 I U I I O f o i i o o o o - ^ o r o - j o i . . - 4*-v_n u j • U I r o r o r o u i I I I - » o w n I I v o l U J O J r o I r o v o j I I O O J O O O N O O N O O O O O O N - » O O O J I I | W a \ M 0 0 - - l - f » - » O O J 1 J J 4 S > COVO 0 0 oo
g
OJ ro vo - » c»- - » O VO"^-^VO CD VO ON •2
L . E . I . y aanta l waarneminge n (bedrijven ) " o O N MD •P» VJl MD OS «O 0 0 O J OJ ON • 3 o c f £ M (0 tv O 01 cf 0) 3 o o i\> o VJl e VO O "rcr —*. OS — j o -pi e -P». J > ro —x O J O J _* t\> —A ro e o \ o . O J o o . —J - J ro o -p* -pa. o -i. vo VO — i o vo o o VJl MD IV) O VO * -± ro ro o o . —i o « IV) - 0 oo • VJl VO v * j o j o j o j r o r o r o r o r o r o r o r o r o r o -1' \ J 1 -Pa. - a . O V O O j ~ J O N V J l - P a . O J r O - J . O V O a o . . . . . . o . . . . . . M - | F C D 4 0 C D c f c f 3 P 0 0 0 0 4 <i (fa C D p O C a P W - c f p 4 C I ) 0 1 i a o ' C D C D O s l O H - c f l - ' S ' ï ' C O H . l O c f è + c f C D 4 W H t f B i 4 B ffl B N O CD » CD H-a > f -JO c f r —, <t : : c D c f < D P 3 ' 3 3 3 P ' CD O O I t P i l l O c f P I t 0J 3 CD 3 H ' d - H u t f t S S t f f l H <§ M S t ^ H - H- 4 P O ( i t > m CD 3 o p p o ro B o t } i r o n » rf-W 0) c f c f P i <D ö 4 CD o cf CD w o 0) cf ro 3 CD M m a o CD 3 3 g cf P 4 3 3 H' o cf 3 3 * CD (R) H-3 H-3 N CO « 1-3 o cf p p M H 3 p< H ' 4 CD O c f CD M o ca c f CD 3 - » -*• ro - » w oo OMD OJ O J O O - P * — J O — ' - P ' . vo | | . o . I j s . . . « « O . . M 3 W O \ O J — j r O O O O - p a . O J O J v o ON O fO o J - a O M D O N - a - J - - » O - » ro _ . O J vo - » o o — J O J j i o v o w w o o œ vo . . . . a | | a . . . . . . . o
ON-P» - j ONVO VJI —j MD ro oo —Jvji —j co ON O VJl OJ VJl - » — J V J l O N r O O N O N V O v o - a _ a . r o ->• u i oo O W O V O W Q - k * . 0 - i O \ - > ) - » 0 - P > 00 . . . . . . . . . O . . . . 0 . 0 0 VJl CD O VJl O ON-P» —3 MD O J - f » . - J . — ) O N> W MD V J l - J VJl VJl —1 ON OJ J > —1 0 0 MD -P». 0 0 VJl 1 ' -»• rv> -P» oo O 0 0 -pa. ->• —3 O MD - » VJl OJ 0 0 ON VJl | | . . » | . e a o . a . « e .
o\—). ro u> ro os - o - j VJI - » vo ro - » vo O J ro a o - P a . v j i o j - P » o j r o o o N ro
- » - * N - * OJ MD o o o a o u ' o o - p a . o o o j o s - ' o a j o
. . . . . . . . . . o . a . . a
ON—I COON 0 0 O —J 0 0 — J -pa. 0 0 -»• VJl OJ OJ —J M v J i - » o o 4 ^ - * o \ v o r o o \ - j - - ï r o o o o N o \ . . . . . . . . . . . o . . . - * 1 | V J I W U i M O l u U l M O O I U 1 M O l I O O O O - » O J > — 3 0 I -P» VJl VJl VJl , _ ; —> -a. _ v _ a . O J - - - a . - p a . OJ O 0 0 t u - I » 0 0 y i 0 0 \ 0 - » W U 1 - J MD . . . O N — J O a O M D O V O - ^ V O - ' - P a . - a O V J I — 1 VJl 0 0 V J l - - r 0 V 0 - - - _ - a . - p a , _ a . O J . - . - i _ , ~ j , O N OJ —«• _ » _ t . ( _ O 0 VJl O .P». -P». -Pa. O - J 0 0 0 0 OJ —J . | . . e | | . . » . | | o e .
vji © o ro covji - » ->• vji-pa. o VÖ VJl OJ -pa, J>. - a J>. - 4 O ON —3
-»• - » _ a . - p a . V O 1 OJ -Pa. _» Ç) VO —J —» OJ O VJl
| | » » . | | . a . « . | . . e
OsMD U> 0 0 — 1 — 1 — 1 4 - OJ O ->• vö —J VJI vji - _ 4 - ro VJI v o o s —3
- _ - • - » - - O J 0 0 O - a ' j J O J O O J O O — 1 4 - 0 0 —3 J « •> o . a | a . . . | . | o . . 4 - -»• O J oo o —J ON o ->• ro - - oo —1 - a - a IO - - 0 0 - p a . V J i r O VJl 4 - VO - * - » - * - » VJl OD O O J V J I VJI o ro vo _»—i ro | | f t a a | | . . o e | | a . • - ï ) C O - » —1 VJl 4 - MD V J 1 - » O t O V O - » O N O J V O O J OO O - _ -J. - i - » J i . 0 0 - » O O O J - p a . J ^ O W C O O -Pa.-fSa OO a . » e . t | . a o » . | . . . J i - » m O O W O O N O O - a ( j J - p a . O \ o o r o - p a . o o o o s o - - 3 - » a s O J V O * . . . . . . . . . • « . . . . . -»• l | V J I o j O J r o o O J V J I r o o o i V J I r o O l | 0 0 0 0 - ' 0 - P * - J O | -P». VJl VJl VJl ^ - * - > r o r o V J I o j - * O O U I U I - f c a O V J I O J O - i - P a . J>. . . . o o | | o . . . . | . . » v j i - a . o o — j o \ r o - - ) w o o \ ON—3 ro - p a . r o - P » o v o —a .DO o MD VJI VJI—J MD
t*!
8
^ w !zj 3 t^ w H y ^3 hrl ^ 1 ^ b VÔ O J o \ VO O J —J - A vo O J 0 0 vo O J VO _ . - t o v o c f VO CD O J ~ > O J B VO B ON« o ^3 o ü : CD N t i , o H» - ' W t f O VO O CD B -pa. co 3 oq r o c f p j CD CD CD 4 3 CD ,_|_ VO U< •ON VO O J - J MD •ü Co a VO O J vo - » C f - a O V O \ . M D CD O J B OJ B MD ON • O Ï 3 o <ü: CD tq H j . X fc* p - * O CD H v o m 3 cSj J > c f p< (D r o CD <D 4 3 CD 1 >zi o o § ag
bel o (^ 9N
8
Ö 1-3 W •x) tel o H •*1 H O !»> ^30
<4 > t3 & ö § S ' — f a M- p» o qg bd H ^ ö ö o. W tei co g M •o?s
(-t* cp P WBH
• t ) H OLI
n
!2is
3
il
s
t-9 &> ü^ "^ i l F» ïe> Q ?=) <fL . E . I . ^•Vb» tf p CO 3 H P ^ : M CD ^ 3 P »—p 4 S CD B H -3 cfq CD 3 —* O _ b ON _• NO —* NO o\ -P* —0 NO ^ —a V O • f r . INJ t-3 O ri-«> iv o co c+ (0 0 ro « A o> « ON —L ro —0 • O J 0 0 IV) ro to 0 O J 0 0
8
—* 0 \J\ co ro —A \J\ e u i ro O J o ON » O J OJ ro —•* M o TO NO " I O —A -p". « V j l 0 0 ro —» ON • CO ""* ^ 0 . NO o o - J -e* ro o co • ON O J ro NO ro e CO o j o j o j o j o j r o r o r o r o ro ro ro ro ro ro -» C ^ O l A - » O V O 0 O - ) O N U l - t ' U M - ' O V ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 o o o » e o o • l * B « H O « * c H 3 f 0 O O O 4 £ < G t ) C D P o a > P H - c i - p 4 t o c n c f l o ' H CO CD OS O H - c t - M f V C O H - t O c t - c + c t - C D t -J4 ' c i HJt r p J 4 B a i B N O C D C D C D H -O ü i i - ' -O c f M i i 2 : C D < 7 t - c D { » b ' ö 3 ö P ' g « O O CD p, (» O c+ P CD co 3 3 ( 6 3 H - r f - H ) c t u s s t t y H + W} M 3 O1 H' H' H f» O *Ö Ai P CR) <D ' 3 O P P O t-< ca 0 0-î 3* O 4 3 O c + >Ö Cj> rf-ct-PiCD ö H ' 4 CD o c+ CO W ó m e+ CO 3 B CD M W H O CD 3 C 3 P c+ P 4 3 CO 3 H' O CD <H- 3 tJ* 4 CD en H-H- 3 3 3 N CD ^3 o H-P P h-" H 3 p-H ' 4 CD O c+ CD W O ca et-CD 3 •• -» - * ro - * •£>• oo 1 1 .1 1 C D 4 > > 1 | N | U U ^ 1 I M O J N Û o o ó o o o o o o o o o o o o o 4 1 1 VJI NO —J tO -P* | CO - J OO-J 00 ON 00 ON 00 1 1 O M - l i C f v M I W O O - » 0 G O O U 1 O - * -» ro -» -P=> NO 1 1 1 | C D A 1 1 W | O - I ^ W I O W 'O o o o o o » o o o « o o o o o o 0 1 - 0 1 NO —j ro ro | O N O \ - J - > O O ON NO OO OO | N O | O N O — J - ' I N J I O N O N O — 1 - I ^ O N N O NO i -1 -» -» ro -» -P* oo i | i - . o J > i i \» i o oo—i ro -» - - oo o o ó o o o o o o o o o o o o o o1 oo 1 ->• —a -» -fa- ro ro OONJI NO -P» -». J > oo ro
1 OJ 1 vjl O J -P» ro - 0 00 ooNJl oo Oovji -P* O J vjl i - * - - ro O J oo l l l i - > u > i - * r o | N O - f c . - j r O N Q - > . vji
o o ó o o o o o o o o o o o o o 0
-r> ro i N o o o j o r o o N O N r o o oo- o NO oo - * O N - k i - * -P». ooNO ON ro o N j i NJI-~3 —o o v j n ro
• • • • - * • - . . . . i , - » - » r o - » -T> N O | | | | V O A | 1 rO | O Vjl ON - • -» O o o o ó o o o o o o o o o o o o o o - v - p ^ - i N o o o O r o t » oo—j oo ro o ON ro o —a ro O N O J — i o j - » N ó o o v j i - k - r i > . - k - « . - * o o o N ON o o . o o o o o o o o o o o o « 1 - » • ! j v j i o J O J r o o o J O N r o o o i v j i r o i O l 1 O O O O - - O O - J O I -P» VJH vji u i —A j - » - J . _ » O J - » - » -P» O J l l l I -P-VJI I l O J i - J ro O O J ONNO NO o o ó o o o o o o o o o o o o o « -"• VJI -» NO -~j ro u i -P» p NO O J - i co ro NO oo VJI r o - » o j — j N j i - i O o o N - N r o - t ^ - t ^ r o r o r o - o O J - » -» ro - J - N J I co 1 1 1 I NJ1-P» | 1 -» | OJ O 1 1 VJI O - J 0 » 0 « 0 « * O 0 0 0 » 0 0 0 O 0 ! I l o o o N — i a\ I N J i j i - j w u s . i v o u i o 1 f i v / i c o — i - i ^ i i j j - j . - ' O N . r o i o o - ' - j - > . _J. _ k - » - f i . NO | | | | -P^-P> 1 | M | U 1 0 3 J . | Os-u NJl o « B « * o « 0 O o a « » o o o • l i I O O O O N I | - » o \ N o i j j - - j i r o o o ->• 1 1 1 O N . N O - P * | 1 - » - V J I - k NJ1 - » 1 W 0 \ —J v. - J . _ » r o - k v j i o o | | | - * - U -P» | | ^ | M J | I O N O - 0 0 0 0 0 0 0 * 0 0 0 0 0 0 0 0 0 o 1 1 l o ro ON vjl oo ON—j ^ vo vo IJJ -» (JJ oo l i i - j co ro O ro oj-pk O N U I — ] - j oovji N Û —*• —» —» —> v>-> 00 l 1 l l u i - f » 1 | i O | r o o o - » l r o N O ro « o « a * o « 0 » o o « » » 0 9 » 1 l l —i - * O l -e» O N - J ro - j ON -»• o j oo o I I i O N Q o r o | N j i C o o N r o u > r o v _ n - P » r o - * - » - * « * -»• -fv 00 l l i i - f e . - f ^ h i r o i o - > N o - » i N j i o \ oo a t > « < t O O « o o » o < ) o * * B • 1 1 | 0 0 C O V J l r o LM —3 0 N N J 1 0 0 - * - - - » L»J O 1 1 | NO - » - » N O r O - £ * O N O O N O O D U J O O N O . O N o o 0 a a e « o o a o * 9 e a «
1 - - l | vji o j u» ro o w ON ro co | NJI ro
l o i l O O O O - ^ O O - J O l -c». V J I NJI VJI -k ro ro r o v j i U J ! I 1 I -JVJ1 i I r o i - » u i r o i w - j ^ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 e l i i c o r o o o o j i > j N O o o — J O J - ^ r o - J - J r o « & t/i >-3 M l
