Als we spreken over de Wkpb, dan bedoelen we vaak het geheel van wetten en regelingen die de overheid heeft vastgesteld om de publiekrechtelijke beperkingen vast te leggen en te ontsluiten.
Een verwijzing naar wetten, regelingen en besluiten is in hoofdstuk 10 te vinden. Onderstaande figuur maakt duidelijk hoe de verschillende onderdelen van de Wkpb zich tot elkaar verhouden:
Figuur 2: Wet- en regelgeving rondom de Wkpb in onderling verband.
3.1 Wet kenbaarheid publiekrechtelijke beperkingen onroerende zaken
De oorspronkelijke wet Wkpb van 17 juni 2004 is per 1 april 2020 ingrijpend gewijzigd. De Wkpb is een zogeheten raamwet, algemene uitgangspunten zijn in de wet vastgelegd en voor een nadere uitwerking wordt verwezen naar regelingen en besluiten. Voor deze (gebruikelijke) constructie is gekozen om de regelgeving waar nodig snel aan te kunnen passen aan gewijzigde
omstandigheden. Met een wetswijziging is al gauw een jaar gemoeid, terwijl aanpassing van regelingen en besluiten op ministerieel niveau kan plaatsvinden. In 2020 is de ‘governance’ van de Wkpb verder belegd, waardoor zowel bronhouders, afnemers als het Kadaster een stem hebben in toekomstige aanpassingen in wet- en regelgeving.
Kadasterwet
Wet kenbaarheid publiekrechtelijke beperkingen onroerende
zaken
Bijlage: aangewezen categorieën van beperkingen-besluiten
Aanwijzingsbesluit Wkpb
Bijlagen:
I Toegelaten objecttypen II Werkingsgebieden per soort
besluit Regeling Wkpb (uitvoeringsregeling)
3.2 Kadasterwet
De oorspronkelijke Kadasterwet van 3 mei 1989 is per 1 april 2020 gewijzigd, onder andere op het punt van de authenticatie. Daarmee is het mogelijk gemaakt om brondocumenten ter inschrijving in de openbare registers aan te bieden volgens een op de Wkpb afgestemde procedure. Het idee hierachter is dat een inhoudelijke controle door het Kadaster voor deze documenten niet nodig is, omdat de in te schrijven documenten formele besluiten van bestuursorganen betreffen.
3.3 Wijzigingswet Wkpb
De wijzigingswet Wkpb van 5 februari 2020 regelde dat gemeentelijke bronhouders tussen 1 april en 31 december 2020 hun transitie moesten uitvoeren. Als een gemeente de transitie had voltooid, viel zij onder de werking van de vernieuwde Wkpb. Op de website van het Kadaster is bijgehouden welke gemeenten op welk moment hun transitie hebben voltooid. Dit was relevant voor afnemers, onder meer bij het opvragen van brondocumenten. De wet ziet verder op de wijziging van de Wkpb waarmee ook niet-gemeentelijke bronhouders volgens de ‘nieuwe’ systematiek hun beperkingen aanleveren en beheren. De wijzigingswet regelt voorts enkele aanpassingen in de Kadasterwet.
3.4 Aanwijzingsbesluit Wkpb
Besluit van 19 maart 2007, laatstelijk gewijzigd op 1 januari 2017 dat regelt op welke besluiten de wet Wkpb van toepassing is. Het besluit regelt tevens dat van aanwijzing geen sprake is bij een gedoogplicht voor de duur van minder dan zes maanden.
Bijlage bij het Aanwijzingsbesluit
De bijlage bevat een specificatie van aangewezen categorieën van beperkingenbesluiten die in de Wkpb moeten worden geregistreerd. Dit betreft zowel actuele als inmiddels vervallen
wetsbepalingen. Voor deze laatsten geldt dat ze niet meer kunnen worden opgelegd, maar dat eerder op grond van de vervallen wetsbepaling opgelegde beperkingen nog wel hun werking behouden.
3.5 Regeling Wkpb
De ministeriële regeling Wkpb (ook wel Uitvoeringsregeling Wkpb genoemd, gedateerd 16 maart 2020) is een nadere uitwerking van de wet Wkpb en de Kadasterwet en is sinds 1 april 2020 van kracht. In de regeling is opgenomen wat onder een brondocument dient te worden verstaan, uit welke registraties werkingsgebieden gekozen kunnen worden, op welke wijze handmatig
ingetekende geometrie (ook wel ‘vrije contour’ of ‘contour’ genoemd) moet worden aangeboden, welke essentialia bij inschrijving van een beperking dienen te worden geregistreerd en welke mogelijkheden een bronhouder heeft als een gekozen werkingsgebied niet langer actueel is.
Bijlagen bij de Uitvoeringsregeling Wkpb
Bij de Uitvoeringsregeling Wkpb zijn twee bijlagen opgenomen:
I: Toegelaten objecttypen: een opsomming van objecttypen uit de BAG, de BGT en de BRK die als werkingsgebied gekozen kunnen worden
II: Werkingsgebied per soort besluit: een opsomming van toegestane werkingsgebieden per grondslag, gerelateerd aan wet of wetsartikel
3.6 Memorie en nota van toelichting
Elke wet is voorzien van een zogeheten memorie van toelichting en elk Besluit en elke Regeling van een nota van toelichting, waarin na een algemene inleiding de inhoud artikelsgewijs worden toegelicht. Ook worden soms voorbeelden gegeven die bronhouders en andere geïnteresseerden beter in staat stellen om de bedoelingen van de wetgever te doorgronden. De memorie van toelichting is ook een afwegingskader, waaruit blijkt welke keuzes zijn gemaakt en op welke manier alternatieven zijn gewogen. De Memorie en de nota van toelichting geven kortom in goed toegankelijke niet-juridische taal een inkijk in de totstandkoming en betekenis van de wet- en regelgeving.
3.7 Lokale regelgeving
De wetgever laat de overheid op veel gebieden ruimte voor lokaal beleid. Indien dit in
beleidsregels wordt vastgelegd spreken we ook wel van een verordening. In de vakwetten die aan de Wkpb ten grondslag liggen is een dergelijke verordening soms opgenomen als mogelijke grondslag. Zo kunnen gemeenten en provincies nadere regels stellen op grond waarvan een onroerende zaak als monument kan worden aangewezen. Er zijn ook bestuursorganen die een dergelijke verordening niet hebben vastgesteld. Dit kan er toe leiden dat in het ene bestuurlijke gebied een bouwwerk wél en in een ander gebied een vergelijkbaar bouwwerk niet als monument wordt aangewezen. Bedenk hierbij dat de Wkpb slechts inschrijft wat met de vakwetten wordt geregeld.
Een aantal gemeenten heeft de Wkpb ondergebracht in een verordening die de
gegevenshuishouding rondom basisinformatie regelt. Het is wenselijk om deze verordening te toetsen aan de wetswijzigingen van 2020. Dat geldt ook voor de mandatering/machtiging waarmee bestuursorganen taken rondom de Wkpb in de organisatie onderbrengen. Meer informatie hierover is te vinden in hoofdstuk 8.