• No results found

DEEL 1 Verslag van Resultaten

5 Proefsleuvenonderzoek

5.4 Werkwijze en strategie

5.4.1 M

OTIVATIE ONDERZOEKSSTRATEGIE

Conform het programma van maatregelen werd ervoor gekozen om de werkputten dwars op de hoogtelijnen aan te leggen, daardoor hebben alle sleuven een algemene noordoost- zuidwest oriëntatie.

Om er zeker van de zijn dat er ook afdoende aandacht werd besteed aan de landschappelijke evolutie zijn er meerdere profielen in detail geregistreerd. Daaruit blijkt dat de bodemopbouw niet geheel overeenstemt met de resultaten van de landschappelijk bodemonderzoek. B-horizont die in het landschappelijk en verkennend booronderzoek werd onderscheiden bleek uit de geplaatste landschappelijke profielen tijdens het proefsleuvenonderzoek eerder een ophogingslaag te zijn die qua sediment en kleur geïnterpreteerd worden als een B horizont. Dit aangezien het een eerder bruin-beige zand betreft, sporadisch met spikkels steenkool.

5.4.2 U

ITVOERING VOORONDERZOEK

Het proefsleufonderzoek werd op 29.08.2019 uitgevoerd door ABO nv, vertegenwoordigt door de erkend archeologen Gabriella Kaszas en Anouk Van der Kelen. Er werd in het zuiden gestart met de aanleg van de sleuven. De foto’s werden genomen met de foutieve OE –code 2019H136, code voor opgraving – dit moest OE code 2019G39 zijn.

Het onderzoeksgebied bevindt zich op een locatie die alleen met de hoogste veiligheidsmachtiging en volgens een interne regeling te betreden valt. Deel van deze regeling heeft een invloed op de fotografie, namelijk de foto’s werden met de toestel van de opdrachtgever genomen en alle foto’s werden voorgelegd en goedgekeurd door de veiligheidsinstanties. Algemene omgevingsfoto’s van het onderzoeksgebied zijn daardoor schaars.

36 Archeologische evaluatie van het bodemarchief aan de Gravenstraat 73 te Dessel (provincie Antwerpen) Het terrein was voor de uitvoeren van het proefsleuvenonderzoek, conform de randvoorwaarden van de bekrachtigde archeologienota, vrijgemaakt. De bomen waren tot maaiveld gerooid, takken en bomen waren afgevoerd.

Figuur 18: Onderzoeksgebied van zuidoosten en van westen (bron: ABO nv 2019)

Figuur 19: Onderzoeksgebied vanuit zuidoosten richting noorden, visueel zichtbare hoogteverschil (bron:

ABO nv 2019)

37 Archeologische evaluatie van het bodemarchief aan de Gravenstraat 73 te Dessel (provincie Antwerpen)

5.4.3 A

FWIJKING VAN

PVM

In het bekrachtigde archeologienota (ID 10331) werd voor twee zone’s proefsleuvenonderzoek voorgesteld.

Figuur 20: Proefsleuvenplan van de bekrachtigde archeologienota ( ABO nv 2019)

Nadat er reeds akte van de archeologienota genomen was, bleek uit bijkomende plannen van de opdrachtgever dat een groot deel van het gebied voor verder onderzoek (Zone 1 en Zone 4) reeds verregaand verstoord en vergraven was. In Zone 1 (onderzoeksterrein) was het terrein genivelleerd, opgehoogd en voorzien van talrijke leidingen. Ook in Zone 4 (tracé)bleken er reeds leidingen aanwezig

38 Archeologische evaluatie van het bodemarchief aan de Gravenstraat 73 te Dessel (provincie Antwerpen) te zijn op het stuk waar verder onderzoek voorgeschreven was. Gezien de aard van beveiliging die geldt op het terrein, kunnen hiervan weinig plannen openbaar gemaakt worden. Op basis van de leidingsplannen en de resultaten van de landschappelijke boringen werd een nieuwe zone van verder onderzoek afgebakend. Er werd ook een nieuw proefsleuvenplan opgemaakt.

Figuur 21: Bijgesteld proefsleuvenplan na de landschappelijke boringen (bron: ABO nv 2019)

5.5 R

ESULTATEN

5.5.1 L

ANDSCHAPPELIJKE OPBOUW

Om een beter beeld te krijgen over de bodemopbouw op het terrein, werden er alternerend profielputten geplaatst.

39 Archeologische evaluatie van het bodemarchief aan de Gravenstraat 73 te Dessel (provincie Antwerpen)

Figuur 22: Uitgevoerde proefsleuvenplan (bron: ABO nv 2019)

Over het ganse terrein werd een 40-70cm dikke antropogene laag aangetroffen. Gemiddeld bestond de bovenste 20cm uit humus rijk zand, dat tot stand gekomen is als bosgrond. Onder deze laag bosgrond werd de antropogeen laag aangetroffen. Dit betreft vermoedelijk geërodeerde ophogingsgronden van de omliggend terreinen. Qua sediment en kleur kon het verwisselt worden met een B horizont, gezien het een eerder bruin-beige zand is, sporadisch met spikkels steenkool. Pas met een profielput is het duidelijk geworden dat het om een ophoging gaat. Deze laag is doorheen de hele terrein sterk gelaagd en vormt banden, die wisselen van dikte, maar ook soms van kleur. De overgang tussen deze antropogeen laag en de natuurlijke C horizont is abrupt in alle gevallen. Hieronder wordt de aardkundige situatie kort op basis van de profielen toegelicht.

40 Archeologische evaluatie van het bodemarchief aan de Gravenstraat 73 te Dessel (provincie Antwerpen) Profiel 1

Figuur 23: Profiel 1 in WP 1 (bron: ABO nv 2019)

In de bovenste 20 cm werd een heterogeen, plant houdend bruin grof zand aangetroffen en als een recente bosgrond geïnterpreteerd. Tussen 20 en 50cm-mv werd een antropogene ophogingslaag aangetroffen bestaande uit losse heterogeen zand in bruin beige banden. Plaatselijk werden wortels waargenomen. Vanaf 50cm-mv werd de natuurlijke C horizont aangetroffen, een heterogeen, geel zand met roestverschijnselen.

Profiel 2

Figuur 24: Profiel 2A en 2B in WP 2 (bron: ABO nv 2019)

In profielput 2 werden beide profielwanden in detail geregistreerd, gezien het verschil tussen de twee profielwanden. Profiel 2A bevond zich in de omgeving van een lokale depressie. Op de linker foto, bij profiel 2A werd in de bovenste 20-30cm een heterogeen bruingrijze plant houdend zand waargenomen en als de recente bosgrond geïnterpreteerd. Onder dit werd de antropogene laag tot 60-70cm-mv

41 Archeologische evaluatie van het bodemarchief aan de Gravenstraat 73 te Dessel (provincie Antwerpen) waargenomen als een los beigebruin zand, met wisselend dikte. Lokaal werd in deze laag door de aanwezige boomwortels ook verstoring waargenomen tot de diepte van 60cm-mv. Onder 70cm-mv werd hier ook de C horizont waargenomen, een gevlekt eerder homogeen geel zand. Op profielwand 2B is de impact van de boomwortel minder, deze bevindt zich aan de lager gelegen kant van de depressie. Hier werd ook in de bovenste 20cm een heterogeen donkerbruin-grijze plantenresten houdend zand aangetroffen, de recente bosgrond. Onder deze Ap laag werd tot 40-50cm-mv de antropogene laag waargenomen, als een bruinbeige, sterk golvende en gelaagde zand, met steenkoolresten. Lokaal werd het door de boomwortels onderbroken. Eronder werd de moederbodem aangetroffen, een homogeen neutraalgeel zand, die onderaan licht gelaagdheid vertoont. De zandlaagjes wijzen op het tot stand komen als duinenlandschap.

42 Archeologische evaluatie van het bodemarchief aan de Gravenstraat 73 te Dessel (provincie Antwerpen) Profiel 3:

Figuur 25: Profiel 3 in Werkput 3 (bron: ABO nv 2019)

Profiel 3 bevond zich ongeveer in het midden van de derde werkput. Hier werd in de bovenste 20cm een grijsbruine heterogeen zand waargenomen, de Ap horizont. Onder deze laag werd tot 45-50cm diepte een antropogene laag waargenomen, een beigebruine heterogeen zand met baksteenspikkels en lichte gelaagdheid. Wortels hebben heen en weer verstoring veroorzaakt in het profiel. Onder deze laag werd de natuurlijke C horizont aangetroffen, een eerder lichtgeel homogeen zand met lokaal wortelgangen. De overgang tussen de ophogingslaag en de natuurlijke C horizont is scherp en rechtlijnig.

43 Archeologische evaluatie van het bodemarchief aan de Gravenstraat 73 te Dessel (provincie Antwerpen) Profiel 4

Figuur 26: Profiel 4 in Werkput 4 (bron: ABO nv 2019)

Het profiel bevindt zich aan de oostelijke uiteinde van het proefsleuf. Hier werd in de bovenste 20cm een grijsbruine heterogeen zand met plantenresten aangetroffen, die als de recente bosgrond of Ap horizont werd geïnterpreteerd. Onder deze laag tot 70cm-mv werd een ophogingslaag waargenomen, een heterogeen los geelbruin beige zand, met steenkoolfragmenten. Onder deze laag werd de natuurlijke C horizont aangetroffen, een heterogeen geel zand met roestverschijnselen. De overgang tussen de twee lagen is hier ook scherp.

44 Archeologische evaluatie van het bodemarchief aan de Gravenstraat 73 te Dessel (provincie Antwerpen)

5.5.2 A

RCHEOLOGISCHE RESULTATEN

Figuur 27: Uitgevoerde proefsleuven (bron: ABO nv 2019)

Er werden vier proefsleuven aangelegd en aansluitend twee kijkvensters getrokken. De totaal te onderzoeken terrein bedroeg: ca 2.480m². De bekrachtigde archeologienota ging van een dekkingspercentage van 12.5% te onderzoeken uit, waarbij ca 10% voor proefsleuven en 2.5% voor volgsleuven of kijkvensters. De totaal onderzochte oppervlakte is 288.3m², dit komt overeen met 11.7%. Dit benadert het uitgangsput van de onderzoeksopdracht.

Tijdens de veldwerk werd op de top van de C horizont aangelegd. Keer op keer was laagsgewijs verdiept, zoals hieronder bij de eerste sleuf. Gezien het om een ex-actieven bos ging, vormden stronken soms een hinder voor de sleuven. Kleinere den stronken werden uitgetrokken tijdens sleuven, gezien ze geen gevaar vormden voor de archeologische niveau. Grotere stronken, zoals eiken of volwaardig den, werden niet uitgetrokken. Ze werden ter plaatse gelaten, waarbij de sleuf lokaal onderbroken werd. De wortels van dergelijke bomen reiken dieper dan het archeologisch niveau. Bij eventuele verwijdering ontstaat een diepere ‘krater’ en vernielt het de hele locatie rondom de wortels.

45 Archeologische evaluatie van het bodemarchief aan de Gravenstraat 73 te Dessel (provincie Antwerpen)

Figuur 28: Voorbeeld van de ophoging op de C horizont in de eerste proefsleuf (bron: ABO nv 2019) Tijdens het proefsleuvenonderzoek werden er geen archeologische sporen of resten aangetroffen.

Sporadisch werden in de ophogingslaag spikkels steenkool waargenomen en op de oppervlakte plastieken voorwerpen van sub recente tijden.

Figuur 29: Algemeen zicht op proefsleuf 1 (bron: ABO nv 2019)

46 Archeologische evaluatie van het bodemarchief aan de Gravenstraat 73 te Dessel (provincie Antwerpen)

Figuur 30: Algemeen zicht op proefsleuf 2 (bron: ABO nv 2019)

Figuur 31: Algemeen zicht op proefsleuf 3 (bron : ABO nv 2019)

47 Archeologische evaluatie van het bodemarchief aan de Gravenstraat 73 te Dessel (provincie Antwerpen)

Figuur 32: Kijkvenster 1 aansluitend aan de derde proefsleuf (bron: ABO nv 2019)

Figuur 33: Proefsleuf 4 (bron: ABO nv 2019)

48 Archeologische evaluatie van het bodemarchief aan de Gravenstraat 73 te Dessel (provincie Antwerpen)

Figuur 34: Kijkvenster 2 (bron: ABO nv 2019)

Figuur 35: Uitgevoerde proefsleuven met de ingemeten hoogtes (bron: ABO nv 2019)

49 Archeologische evaluatie van het bodemarchief aan de Gravenstraat 73 te Dessel (provincie Antwerpen)