Bijlage 10. Interviews 23 respondenten
6. Wat is het geboorteland van uw moeder? Vietnam
7. Wat is uw burgerlijke staat? Gehuwd.
8. Heeft u kinderen? Nee.
9. Wat is uw opleidingsniveau? Mbo.
Vragenlijst:
10. Wordt er in uw gezin wel eens gepraat over begraven worden?
Nee, daar heb ik het nog niet veel over gehad met mijn vrouw. We zijn posi-tief ingesteld; gaan er vanuit dat we nog lang leven.
11. Heeft u al eens nagedacht over uw begrafenis of die van uw kinderen en andere familieleden?
Zo ja: Heeft u al voorbereidingen hiervoor getroffen?
Zo ja: Welke voorbereidingen heeft u getroffen?
Zelf ben ik er wel al wat mee bezig geweest. Mijn vrouw is namelijk Marok-kaanse, tenminste, zij is in Breda geboren maar haar ouders komen uit Ma-rokko. En Marokkanen gaan na hun dood vaak terug. Mijn vrouw vindt het belangrijk om bij familie te liggen, vermoed ik. Ik wil graag bij mijn vrouw liggen; dus ik wil uitzoeken of ik misschien ook naar Marokko kan worden overgebracht.
12. Hoe belangrijk is de mening van uw ouders/kinderen bij uw keuze voor een begraafplek?
Ik bepaal liever zelf waar ik word begraven. Mijn familie zou dit respecteren.
13. Heeft u wel eens van islamitische begraafplaatsen in Neder-land gehoord?
Daar heb ik wel eens van gehoord; maar ik heb nog niet vernomen dat er RRNHHQµFRUUHFWH¶EHVWDDW
14. Zo ja; Kunt u er één of meerdere noemen?
In Den Bosch blijkt er één te zijn. En hier in Breda bij de begraafplaats Zuy-len.
15. Bent u ervan op de hoogte dat in West-Brabant op een aantal begraafplaatsen een deel gereserveerd is voor islamitische graven?
Daar bij Zuylen dus. Maar dat weet ik wel pas sinds kort.
BIJLAGEN 183
16. Wat vindt u van deze islamitische begraafgelegenheden in West-Brabant en in Nederland? En Waarom?
Dat deze niet correct zijn. Al-Nawawi, een geleerde, heeft aangetoond dat moslims een eigen begraafplaats moeten hebben, die los staat van andere begraafplaatsen. Dit betekent dus dat een muurtje of een pad niet genoeg is om het af te scheiden, zoals dat bij Zuylen is.
17. Bent u al eens op zo’n begraafplaats geweest?
Zo nee: Heeft u er op een of andere manier ooit mee te maken gehad?
Nee.
18. Er zijn in West-Brabant een aantal algemene begraafplaatsen die een apart stuk hebben gereserveerd voor moslims. Deze stukken worden zoveel mogelijk aangepast aan de islamitische gebruiken. Als u dit hoort, wat is uw eerste reactie?
19. Denkt u dat er behoefte is onder moslims voor meer mogelijk-heden om in Nederland begraven te worden?
Zo ja; waarom wel? Zo nee; waarom niet?
Dat denk ik wel. Moslim-zijn is niet gerelateerd aan een nationaliteit. Sommi-gen kunnen en willen terug naar hun land van herkomst. Maar die mogelijk-heid heeft niet iedereen ± wegens oorlog of andere politieke redenen - en voor sommigen is Nederland het land van herkomst.
20. Zou u zelf overwegen om in Nederland begraven te worden?
Zo ja; waarom wel? Zo nee; waarom niet? Zijn er nog meer redenen?
Nee, want ik wil bij mijn vrouw worden begraven en die wordt vermoedelijk naar Marokko overgebracht. Ik onderzoek nu mijn mogelijkheden om naar Marokko te worden gebracht bij de Marokkaanse autoriteiten.
Mocht ik nou toch snel overlijden, of voor een andere reden in Nederland begraven moeten worden, dan is het afhankelijk van de situatie of het wen-selijk is om in Nederland te worden begraven. Ik zou dan willen dat mijn nabestaanden echt zoeken naar een plek waar de islamitische regels wor-den nageleefd. Als deze plek in Nederland niet bestaat, wordt het nog lastig.
21. Over het algemeen worden er weinig Turken/Marokkanen be-graven in Nederland.
Wat is denkt u de belangrijkste reden?
Het gebrek aan correcte begraafmogelijkheden in Nederland.
Wat zouden andere redenen kunnen zijn?
Hoe zou dit kunnen veranderen?
Door wel een mogelijkheid aan te bieden. Misschien dat iedereeQ]¶QRSWLHV
dan eens heroverweegt. Er zijn dan tenminste opties in Nederland.
22. Er volgen nu een aantal mogelijke uitspraken over waarom mensen niet in Nederland begraven willen worden. Kunt u aangeven voor uzelf of u het hiermee eens bent?
-Iedereen van mijn familie wordt in Turkije/Marokko begraven, ik dus ook
Niet mee eens; maar mijn schoonfamilie wel.
-Ik weet niks of heel weinig van begraven worden in Nederland Mee eens.
ISLAMITISCH BEGRAVEN IN WEST-BRABANT
184
-Het is makkelijker geregeld om in mijn thuisland begraven te worden dan in Nederland
Dat weet ik niet. Maar wat ik wel heb gehoord, is dat er in de landen van herkomst betere regels zijn omtrent het ruimen van graven. Daar blijkt een graf sowieso veertig jaar niet te worden aangeraakt. Ze zijn daar vast ge-wend aan lange termijnen voor graven, dus dan is het vast ook gemakkelij-ker om die termijnen te hanteren. In Nederland wordt een graf altijd bedreigd door bestemmingsplannen. Het zou al fijn zijn als er in Nederland langere termijnen automatisch worden aangeboden voor een redelijk bedrag. Dan voelen mensen zich minder onzeker.
-Ik heb geen binding met Nederland daarom wil ik in Turkije/Marokko begraven worden
Niet mee eens.
-Ik denk dat begraven worden in Nederland heel duur is.
Niet mee eens.
-Volgens mij worden de regels van de islam niet gerespecteerd Mee eens.
-Ik heb er eigenlijk nooit over nagedacht om in Nederland begraven te worden
Niet mee eens; maar ik wil het niet.
-De moskee zegt er niks over
Niet mee eens; er wordt wel eens over gesproken. Het punt is alleen dat deze discussies onder de oudere mannen worden gehouden, in het Berbers of Arabisch. En dat deze groep eigenlijk sowieso wel teruggaat naar de landen van herkomst. Juist de groepen die wel in Nederland begraven zou-den willen worzou-den, zouzou-den het er over moeten hebben.
-Mijn kinderen / familie willen dat ik in Turkije/Marokko begraven word Dat weet ik niet. Ik denk dat ze dat aan mij overlaten.
-Er bestaat geen eigen islamitische begraafplaats Mee eens; maar weet het niet zeker.
23. Wat zijn volgens u de voor- en nadelen van begraven worden in Nederland?
De praktische kant; de reis is een stuk korter. Maar hoe begraven in Neder-land nu gaat, vind ik niet zo aantrekkelijk. Er komt zoveel bij kijken, er moet zoveel worden geregeld. Ik vind het in de islam juist zo mooi dat je snel in de grond komt te liggen, dat er een smeekbede voor je wordt uitgesproken en GDQLVKHWNODDU,Q1HGHUODQGLVHHQEHJUDIHQLV]RVQHOHHQµKDSSHQLQJ¶
24. Aan welke eisen zou een islamitisch deel op een begraafplaats in Nederland moeten voldoen?
Het moet apart liggen, niet naast een andere begraafplaats. De hoofden van de overledenen moeten richting Mekka liggen. En verder moet er zo min PRJHOLMNµJHGRH¶]LMQ KHWPRHWVREHUZRUGHQJHKRXGHQ
25. Welke instanties of partijen zouden meer aandacht moeten be-steden aan islamitische begraafgelegenheden in Nederland?
Moskee? Gemeente? Zelforganisaties? Anderen? Welke:
BIJLAGEN 185
Ik vind dat gemeenten zich zouden moeten inzetten voor begraafplaatsen voor al hun burgers, dus ook voor moslims. Maar gemeenten moeten dit wel in samenwerking met bijvoorbeeld moskeeën doen.
Wat zouden deze instanties moeten doen?
Misschien dat een centraal overlegorgaan kan worden opgezet, waar vanuit een plan kan worden bedacht. Dit zou alleen niet zo makkelijk gaan, wij zijn soms niet zo goed georganiseerd. Toch is overleg cruciaal omdat wij de overheid kunnen wijzen op onze regelgeving. De imams zouden dit bijvoor-beeld kunnen doen, want de doorsnee moslim weet soms ook niet precies hoe de regels rond begraven luiden.
26. Denkt u dat een aparte islamitische begraafplaats toekomst heeft in Nederland?
Waarom?
Ja, omdat er nou eenmaal moslims zijn die hier moeten of willen worden begraven.
27. Denkt u dat islamitische delen op een begraafplaats een toe-komst hebben in Nederland? Waarom?
Ik vrees van wel, maar dat is onwetendheid. Ik weet zeker dat de islamiti-sche grafvakken met alle goede bedoelingen zijn opgezet. Alleen als de betrokkenen zich echt in alle regels hadden verdiept, hadden ze zich de moeite kunnen besparen. Er zou besproken moeten worden waar het moge-lijk is om een apart stuk te realiseren.
28. Zou u meer informatie willen over islamitische begraafgele-genheden in Nederland?
Zo ja: zou u zelf op zoek gaan naar informatie? Zelf zou ik er niet naar op zoek gaan.
Zo ja: op welke manieren zou u op zoek gaan naar informatie? Maar ik denk dat het wel belangrijk is dat er over het onderwerp wordt gesproken, dat de discussie op gang komt.
29. Kunt u in een zin uw mening formuleren over islamitische be-graafgelegenheden in Nederland?
Nee, sorry, daarvoor weet ik er te weinig van af.
30. Heeft u in deze vragenlijst nog iets gemist?
31. Heeft u nog iets toe te voegen?
32. Heeft u nog vragen?
Dan is dit het einde van de vragenlijst. Ik wil u hartelijk bedanken voor uw medewerking.
ISLAMITISCH BEGRAVEN IN WEST-BRABANT
186
Vragenlijst 6
Locatie, datum: Moskee Arrahman Breda, 13 juli 2012 (interview afgeno-men met behulp van een tolk).
Naam respondent: ‘0¶
1. Geslacht: Man.
2. Leeftijd: 34.
3. Wat is uw geboorteland?: Marokko.
Als uw geboorteland niet Nederland is: Op welke leeftijd bent u naar Nederland gekomen? 29.