DE FAMILIE LANGE, REEDS 332 JAAR GEGOED IN DE KROMME(N)DIJK TE MILL
Op pag. 34-36 vindt u 3 afdrukken uit kadastrale kaart „De Bruggen“ (1832) van de Krommendijk in het Hollanderbroek te Mill. Detailkaarten uit resp. 1840 en 1760 van de Krommendijk vindt u op pag. 29 en 31.
Het Aardrijkskundig Woordenboek van A.J. van der Aa uit 1840 beschrijft het Hollanderbroek als een polder, palende noord aan de Achterdijk tegen de gemeente Gassel en Beers en oost aan de Achterdijk tegen de
gemeente Haps aan; zuidelijk wordt hij begrensd door de straat of de weg van Mill naar Wanroij en westelijk door de beek langs de Molenbrug en de Rooijendijk. In 1840 beslaat hij 629 bunders, 35 roeden en 52 el; er staan 78 huizen, waaronder 66 boerderijen. Het zomerpeil is 8 ellen en 5 palmen boven N.A.P.; de hoogte der dijken is doorgaans 11 ellen, 7 palmen en 5 duim boven N.A.P. Reeds aan het einde van de 13e eeuw wordt deze polder, die in oorsprong „Thonghelaerebroke“ heet, genoemd. De naam Hollanderbroek verwijst waarschijnlijk naar Hollanders, die op instigatie van Hollandse Heren hier gepolderd hebben. In 1282 draagt Jan I van Cuijck (1230-1308) nl. de burcht Tongelaer op aan graaf Floris V van Holland (en ontvangt deze in leen terug). Eind 1325 is er een link tussen Jan I van Amstel, een achterneef van Otto van Cuijck, en kasteel Tongelaer.
Het Hollanderbroek heeft ca. 1320 reeds een eigen heemraadschap, bestuurd door een dijkgraaf en heemraden.
De Kromme(n)dijk/Cromendijck, reeds vermeld in 1534, ontleent ongetwijfeld zijn naam aan de winkelhaak, die deze dijk kenmerkt. De Krommendijk loopt op de lengte-as in ongeveer noordwestelijke richting tussen aan de zuidoost-kant de weg van Mill naar Beers en aan de noordwestkant de Vissteeg/Veesteeg.Westelijk/aan de linkerkant van deze dijk ligt De Horst, oostelijk/aan de rechterkant de polder het Hollanderbroek. Men woont
„in“ de Krommendijk. Voor het Hollanderbroek is de Achterdijk de buitendijk (lopend vanaf kasteel Tongelaer tot aan de kom van St. Hubert). De Voor(sten)dijk en de Krommendijk zijn binnendijken in deze polder. Aan beide laatstgenoemde dijken zijn de boerderijen aan de noordzijde gesitueerd (in zekere zin van het dreigende Maaswater uit gezien dus „buitendijks“ !)
Zie de hedendaagse luchtfoto in Deel II op pag. 5 en de kaart aldaar op pag. 112.
Omstreeks 1820 zijn alle boerderijen op het bovenste noordwestelijke lange gedeelte van de Krommendijk eigendom van de familie Lange, respectievelijk van zuidwest naar noordwest: aan de rechterkant Jan Peters Lange (nr. 492/168), aan de linkerkant Hendrik Peters Lange (nr. 620/169), dan aan de rechterhand Jan en Willem van der Velden, de zonen van de beiden vroeg overleden Peternel Peters Lange en Jan van der Velden (nr. 470/170) en direct noordelijk daarvan aan dezelfde zijde Willem Peters Lange (nr. 469/171).
Peternel Peters Lange (1784-1820; zie IV s), Hendrik Peters Lange (1786-1854; zie IV t), Willem Peters Lange (1788-1847; zie IV u) en Jan Peters Lange (1790-1863; zie IV v) zijn allen kinderen van Peter Willems Lange (1736-1816), die in 1783 huwt met Willemijn Hendriks Ermers (1747-1814). Zie sub III f en Deel II, pag. 118.
Dit familiale grondbezit gaat terug tot vóór 1700, toen stamvader Peter Jans Lange(n) (1660-1728) in deze omgeving gegoed was/raakte, enerzijds door zijn huwelijk met Luijtjen Dirckx in 1688, wier voorgeslacht reeds enkele generaties in de Krommendijk gegoed was, anderzijds door grondaankopen in 1711 en later door hemzelf en/of zijn kinderen.
Zie verderop sub I (vanaf pag. 48) en sub II a – II e (vanaf pag. 56) en hierna.
Op het korte horizontale gedeelte van de Krommendijk staat van links naar rechts in de eerste bocht aan de rechterkant de boerderij van Cornelis van de Water (nr. 513), en in de volgende bocht respectievelijk die van Gerardus van Hout (nr. 511) en weer van Cornelis van de Water (nr. 495). Cornelis van de Water (1771-1852) is de schoonvader van Jan Peters Lange en aangetrouwd aan de Millse schoutenfamilie Verstraaten (zie kwartier-staat (kw.st.) Van de Water sub IV v, nr. 2).
Tot op de dag van vandaag, dus al meer dan 3 eeuwen zijn familieleden Lange grondbezitter/woonachtig in de Krommendijk (in dialect: „dun Krommendiek“), hetgeen de inspiratie voor de titel van deze publicatie heeft gegeven. In de hele 18-e eeuw ontbreekt in de Nassause Domeinarchieven de familienaam Lange(n) en heeft men na het vermelden van de voornaam en het patroniem (bijv. Peter Janszoon) genoeg aan het toegevoegde
„aen/van (den) Crommendijck“. Blijkbaar was dit voldoende en had men geen behoefte aan het ook nog gebruiken van de toen reeds in zwang zijnde familienaam Lange(n), die vanaf de eerste vermelding in 1673 (Tuenis Lange; zie Deel II achterin)/1707 (Jan Jans Lange) te Mill steeds meer gemeengoed werd…..
De www.dewoonomgeving.nl, later www.WatWasWaar.nl tonen ons het grondbezit ca. 1830 van de vier kinderen van Peter Willems Lange in (de directe omgeving van) de Krommendijk:
Willem Peters Lange: de kadastrale nummers (zie de drie kaarten verderop pag. 34-36):
456: weiland 01:94:70 (resp. bunders/hectaren:roeden/aren:ellen/centiaren) 457: weiland 01:11:60 467: bouwland 03:00:90 468: tuin 00.09:00 469: huis, schuren, erf 00.05:48 610: bouwland 01:83:20 (gelegen in linkerhoek Krommendijk-Vissteeg)
Totaal: 08:04:88 hectare. Zie ook de foto van deze boerderij in Deel II sub VI.B.2
Jan en Willem van der Velden (zonen van Peternel Peters Lange): de kadastrale nummers:
470: huis, schuur en erf 00.16:20 471: tuin 00.11:20 472: weiland 00.17:80 473: bouwland 02:03:30.
477: weiland 00.31:70 486: bouwland 00.79:70 487: weiland 00.46:60 493: bouwland 00.56:00
616: bouwland 01:38:70
Totaal: 06:01.20 hectare (zie ook achterin Deel II sub notariële acten).
Hendrik Peters Lange: de kadastrale nummers:
461: weiland 00.25:90 462: bouwland 00.42:20 463: bouwland 00.25:10
464: bouwland 01:15:40 (461-464 vanaf de hoek Krommendijk-Vissteeg in oostelijke richting).
494: bouwland 00.63:70 619: tuin 00.03:30 620: huis, schuur, erf 00.07:77 621: bouwland 01:28:80 Totaal: 04:11.87 hectare.
Jan Peters Lange: de kadastrale nummers:
488: weiland 00.56.80 489: bouwland 01.:17:10 490: schuur 00.01.28 491: tuin 00.74:70 492: huis en erf 00.03.42
Totaal: 02:53:30 hectare. Zie ook hieronder.
Het totale bezit van de vier kinderen Lange in de Krommendijk bedraagt: 20:71:25 hectare.
Jan Peters Lange erft uit de boedel van zijn ouders van moederskant in 1819 de boerderij te St. Hubert in het Ven (later: De Koekkoek). Het betreft zeer waarschijnlijk het huis, waar ook zijn moeder in 1747 geboren is (zie sub III f). Deze boerderij is nog steeds in het bezit van nakomelingen van Jan Peters Lange (zie Deel II,
VI.C.11.3.2 en op pag. 4-5 aldaar). Het gaat om de kadastrale nummers:
691: bouwland 00.95.60
692: tuin 00.05.60 693: huis en erf 00.07.20 694: tuin 00.04.00 732: weiland 00.43.40
733: bouwland 00.62.40 (nrs. 732 en 733 zijn nog steeds bekend onder het toponiem Kievitskamp).
Totaal: 02.18.20 hectare. Zie de kaart op pagina 37.
Cornelis van de Water (de schoonvader van Jan Peters Lange): de kadastrale nummers:
434: weiland 00.25:70 435: bouwland 00.28:50 436: huis 00.00:67 449: onbekend 00.11:20 450: bouwland 00.38:45 458: onbekend 00.38:60 474: bouwland 00.89:8 475: weiland 00.34:50
476: bouwland 00.30:50 495: huis, schuur, erf 00.05:74 496: bouwland 02:25:40 497: weiland 01:10:10
512: bouwland 01:23.00 513: huis, schuur, erf 00.10:43
514: tuin 00. 25:10 515: tuin 00.17:60 570: bouwland 00.47:70 590: weiland 00.21:50
593: bouwland 00.80:35 622: bouwland: 01:01:40 Totaal: 10:46:24 hectare
Grondbezit en -verwerving in de 17e en 18e eeuw.
In mei 1688 trouwt Peter Jans Lange(n) met Luijtjen Dircx, wier „roots“ in de Krommendijk liggen.
Haar vader Dirck Willems, ca. 1656 gehuwd met de Gasselse Truijtjen Aerts Pruijt, is gegoed in de Krommendijk en sterft daar volgens het Dodenboek van Mill in 1681.
Detail van een kaart van het Hollanderbroek uit ca. 1840. Afgebeeld v.l.n.r. boerderijen van Willem Peters
Lange (nr. 892), kinderen Van der Velden-Lange (nr. 470), Hendrik (nr. 893) en Jan Peters Lange (nr. 872). Op deze kaart zijn niet alle kavelnrs. gelijk aan die van de kaarten uit ca. 1825 (zie pag. 34-36). Bij de rode X-tekens is een overgang/heul getekend in de onder de dijk doorlopende Krommendijk Sloot (blauwe lijn).
.****************************************.
Haar grootvader Willem Thijssen, vóór 1613 gehuwd met Luijtken, is sinds 27.2.1613 gegoed met een hofstad met ca. 4 morgen land in de Krommendijk en ca. 4 hond land aan de Vissteeg (ORA 552).
Hij wordt in 1650 belast voor 13 morgen land, deels in/aan de Krommendijk, Vissteeg en Rooijendijk.
Haar overgrootmoeder Jenneke Willems, vóór 1613 weduwe van Matthijs Willems Willems, is (waarschijnlijk ook reeds sinds enkele generaties) gegoed in de nabijgelegen Rodedijk/Rooijendijk. Zie pagina 49 e.v.
Waar Peter Jans Lange(n) en zijn vrouw van 1688 tot 1711 wonen is onbekend, maar waarschijnlijk aan de Krommendijk. Bij de boedelscheiding in 1744 is daar immers sprake van twee boerderijen met ieder drie morgen land. Een van die boerderijen is gekocht in 1711. Op de andere kunnen ze dan vanaf 1688 gewoond hebben, misschien zijnde het huis, waar Luijtjen‟s (groot)ouders in gewoond hebben. Ook kan die boerderij toebehoord hebben aan Jan Jans Lange(n), welke na diens dood ca. 1729 aan het totale familiegoed is toegevoegd.
In het Rechterlijk Archief van Mill en in het Archief van de Nassause Domeinraad vinden we:
(zie voor meer details sub I en II a - II e)
ORA Mill 546 dd. 7.2.1711 (zie Dl. II, pag.108) kopen Peter Jans (Lange) en Luijtjen Dircx voor 613 gld. van Ruth Jansen en (huw. Mill 1680) Jenneke Hendriks (Aerts ?) een huis, hof en schuur in de Crommendijk met derden halve morgen land, belast met 15 vaten rogge aan het Gasthuis te Grave. Zij blijven 413 gld. aan de verkopers schuldig. In de nabijheid van waar Ruth Janssen gegoed is, is in 1707 nabij de Vaerdijk sprake van het toponiem „de lange camp“, hetgeen de naamgeving van de familie kan verklaren.
ND 10095 (cijnzen Land van Cuijk) meldt vanaf 1711 „Peter Jansen van/aen de Crommendijck“; verwezen wordt naar folio 137 van ND 10093, waar Ruth Jansen en Jan Fransen als cijnsplichtig genoemd worden. Het betreft hier de hofstad aan de Crommendijk, waar vóór 1640 Hendrik Aerts x Geritje eigenaar van zijn en waarvan in 1658 Andries Jans de Swart en in 1663 Geritje Hermens de cijns van overnemen.
PM. ORA Mill 541 dd. 22.5.1648: Roelof Cornelissen (van den Berg) x Lijske verkopen aan Hendrik Aerts x Geertke een huis, schuur, hof, bouw-, wei- en hooiland (cijnsvrij) aan de Crommendijk en de Vuijterdijk, de comparanten aangestorven van Hermen Gerits x Deriske. Dd. 15.2.1645 kopen Roelof en Lijske van Jutke
Peeters, wed. van Peter Peters van Sambeeck, e.a. huis, schuur en 4 en halve morgen bouw- en weiland, bel.
Hendrik Aerts, Andries de Swart, Peter Aerts, de Crommen-, Voorsten- en Meulendijk, belast met 5 malder rogge aan de Capelaanschap van Mill en 2 gld. en 15 st. aan de heer van het land. Hendrick Aerts overlijdt vóór 23.3.1662.
Van 1711 tot 1725 is consequent sprake van Peter Janssen aen Crommendijck. De cijns bedraagt over dit goed steeds 00.18.06.
Op 11.12.1712 (Dorpsbestuur Mill) worden t.b.v. het onderhoud van de M(e)ulendijck in Hollanderbroek gronden uitgegeven. Een Peter Jans verkrijgt 4 roeden aan de Mulendijck. Nakomelingen van hem (zie Dl. II pag. 118 sub III f) hebben nl. in 1819 het onderhoud van de paken 14/16/18/19/22 aan de Molendijk.
ORA Mill 566/547 dd. 20.4/31.5.1726 kopen Peter Jans Langen en Lutjen Dircx van familieleden Van Stockheim 3 morgen bouw- en weiland aan de Crommendijk. Zie sub I.
In de periode 1728-1736 meldt ND 10096 (cijnzen Land van Cuijk) onder Mill: Derck Peters aen den
Crommendijck, belast voor goed afkomstig van Merij Dercx (ND 10093 folio 164) voor 00.08.09. Derck Peters aen den Crommendijck voor goed afkomstig van Hester Maria van Stockheim (aankoop dd. 31.5.1726), belast voor 00.07.09. Willem Peters aen den Crommendijck van Peter Jans aen Crommendijck (cfr. ND 10093 folio 137), belast voor 00.18.06.
Vanaf 28.2.1738 vinden we in ORA Mill (Dorpsbestuur 7011.41) belastingheffingen, eerst voor de erfgenamen van Peter Jans Lange(n) (bijv. 1739 voor 24.3.10), later Willem Peter Jansen (bijv. 1746 voor 15.12.10) en Derick Peter Jansen (bijv. 1746 voor 16.10.5), later de weduwen van beiden.
ORA Mill 548 dd. 7.8.1741 kopen Dirck Peters Lange(n) en zijn vrouw Peerke Reijnen voor 320,- van Ds. Van Lamsweerde een hollandse morgen bouw- (voorheen wei)land aan de Crommendijk, bel. west de Veesteeg, zuid de Crommendijk, oost Gerrit Schraven, noord Jan Hermens (zie II b).
ORA Mill 561 dd. 15.7.1744 bij de erfmaegescheid tussen de vijf kinderen van Peter Jans Lange(n) en Luijtjen Dirckx zijn er twee loten met onroerend goed. De twee loten, die buiten het onroerend goed vallen, krijgen ieder
325 gld. uitbetaald, nl. Jenneke Peters Lange (II a) en Maria Peters Lange (II c).
Verdeeld worden in lot 1 huis en anderhalve hollandse morgen aangelegen bouw- en weiland, belast met 15 vaten rogge aan het Gasthuis te Grave en 19 st. aan het Comptoir te Grave met recht van overpad over de erven van Willem en Reijn Jordens (dat is het in 1711 gekochte). Verder 1 morgen bouw- en weiland aan de Veesteeg, bel(endend) Jan Hermens; tenslotte wordt gedeeld met lot 2 de helft van 1 hollandse morgen hooiland aan de Veesteeg naast de wetering. Dit lot valt toe aan Dirck Peters Lange (II b).
Lot 2 krijgt huis en schuur en drie hollandse morgen bouw- en weiland, bel. heer Vincent van Turenhout en Jan Hermens, belast met 16 st. en 8 penningen aan het Comptoir te Grave; verder de helft van de onder lot 1 voornoemde 1 hollandse morgen hooiland aan de Veesteeg naast de wetering, bel. Theunis Nelissen en Dirck Peters Jansen. Dit lot valt toe aan Willem Peters Lange(n) (II d) en diens zwager Reijn Jordens, die met de dan reeds overleden Catharina Peters (Lange) (II e) gehuwd is. Totaal dus twee boerderijen met zes en halve morgen land. Zie copie van de ondertekenaars van deze erfmaegescheid op pagina 31.
ORA Mill 567 dd. 27.11.1747/549 dd. 20.12.1747 kopen Willem Peters Lange(n) x Petronella Jordens en zijn zwager Reijn Jordens ieder voor de helft van Christiaan Driessen en Maria Hermens vier en halve hond land (ca.
6750 m2) voor 200,-. Zie II d.
ORA Mill 570 dd. 5.7.1776/ 550 dd. 31.7.1776: Jan Peter Jacobs x Maria Peters (zie II c), Jan Rijnen x
Thomaske Hermens, Mechel Raijmakers, wed. Rijn Rijnen (zie III g), Anthoon Rijnen x Joanna Maria Kempen, Jorden Reijnen x Reijntje Rijnen (zie III g), Arnoldus Peters x Joanna Rijnen, Thijs Jans x Gertruijd Rijnen (zie IV h), Agnes Rijnen, meerderj. dochter, Peter Kerstens Piek x Catharina Rijnen (zie III h) verkopen in een onverbrekelijke erfkoop uit de hand aan Petronella Jordens, wed. van Willem Peter Janssen (Lange) (zie II d) de navolgende onroerende goederen onder Mill in Hollanderbroek: (1) 5/6 deel van huis, schuur, bakoven, moeshof en anderhalve morgen bouwland, bel. oost Krommendijk, west Zijne Hoogheid, zuid Anthony Verstraaten, noord juffrouw Van Turenhout, jaarlijks belast met 15 vaten rogge aan het Gasthuis te Grave (is lot 1 hierboven) en 18 en half stuiver aan het Comptoir van Zijne Hoogheid te Grave; (2) 5/6 deel van anderhalve morgen bouwland, bel. zuid Gerrit Schraven, verder de gemene straat, belast voor 5/6 van 15 stuivers en 6 duiten aan Comptoir te Grave; (3) 5/6 deel van bouw- en weiland, bel. oost Zijne Hoogheid, zuid erfgen. van Jan Hermens, noord de Veesteeg, belast met 5/6 van 9 en half stuiver aan het Comptoir te Grave; (4) 5/6 van stuk weiland, bel.
De handtekeningen en -merken onder de erfdeling uit 1744.
Detail topografische kaart Nederambt van Cuijk dd. ca. 1760 met o.m. de Krommendijk (winkelhaak)
Handtekening/-merken van een deel der comparanten onder de acte ORA 550 (1776)
oost de wetering, west de koopster, zuid de Veesteeg, noord Jan Diependaal. Totale koopsom is 1250,-. Plus:
273.8.12 voor de 15 vaten rogge; 19.5.6 tweederde voor de 18 en half stuiver cijns; 16.8.2 voor de 15 st. en 6 duiten cijns; 9.17.14 tweederde voor de 9 en half st. cijns maakt totaal 1569.0.3 eenderde.
Zeer waarschijnlijk is deze koop de verrekening van de erfenis van de zonder nageslacht overleden Dirck Peters Lange x Peerke Reijnen (zie II b), welke laatste op 8.4.1776 overlijdt. Blijkens de acte hieronder dd. 12.1.1801 komt een groot deel van deze erfkoop in handen van de ongehuwde Jorden Willems Lange.
Zie copie van de ondertekenaars van deze acte op deze pag. 32.
ORA Mill 550 dd. 16.7.1781 koopt Peerke Jordens, weduwe van Willem Peters Lange(n), van familieleden Van Empel voor 1250,- (incl. 41 hoogen en 15 driekwart st. cijns totaal 1392.13.12) een huis, schuur, bakoven, put, moeshof en zes morgen land, belendend Anthony Verstraaten, de wed. Steven Willems, de gemene straat en de Brabantse Kampen. Belast met 15 driekwart stuiver aan het Comptoir te Grave.
Totaal is er dus in 1741, 1747 en 1781 nog ruim 8 morgen land verworven. Opgeteld met het bezit in 1744 (6 en halve morgen land) komen we aan bijna 15 morgen land, die eind 18e eeuw eigendom van de familie Lange is.
In ND 10105 (1796-1805) wordt Aert Thijssen van Empel (cfr. ND 10093 folio 129) aangeslagen voor 00.15.08, later „modo“ Peter Willems Lange (III f).
Idem worden Peter en Thijs Willems (Lange), gebroeders in de Crommendijck over het goed cfr. ND 10093 folio 164 aangeslagen voor 00.08.09. Later alleen Peter Willems. Zie sub II b.
ORA Mill 234 dd. 12.1.1801: Taxatie van goederen bij het overlijden van de ongehuwde Jorden Willems Lange (II d.2): (1) huis, schuur, moeshof en 1 morgen bouwland, belendend weduwe C(onstantinus) Verstraaten, de erfgenamen van W(illem) van Tuerenhout, Krommendijk en Domeingoederen, belast met 15 vat rogge aan het Gasthuis te Grave (is lot 1 hierboven) t.w.v. 720,- min 328.2.8 (is 15 vat rogge) = 391.17.8; (2) een morgen bouwland, bel. Veesteeg, Gerrit Schraven, Krommendijk, Cornelis Schraven, jaarlijks belast met 18 st. aan het Comptoir van de Domeinen te Grave t.w.v. 225,- min 22.10 = 202.10; (3) anderhalve morgen bouw- en weiland, bel. Cornelis Schraven, Veesteeg en Domeingoederen, belast met 9 en halve st. aan Comptoir Grave t.w.v. 125,- min 11.17.8 = 113.2.8; (4) een kwart morgen weiland bel. Veesteeg, de erfgenamen van Jan Diependaal, de
wetering en Gerrit van der Aa t.w.v. 75,-; (5) de helft van huis, schuur, moeshof en anderhalve morgen bouw- en weiland, bel. wed. C. Verstraaten, Jacob Stevens, Krommendijk en De Zes Morgen, belast met 14 en half st. p.
Comptoir Grave t.w.v. 315,- min 9.14 = 305.18.12; (6) een obligatie t.w.v. 50,- t.l.v. de gemeente Mill dd.
5.7.1795. Totale waarde is 1138.8.12. Een aantal van deze goederen staat in relatie met de acte hierboven dd.
5.7.1776. Zie ook erfdeling in 1819: Deel II pag. 118 sub III f.
.*****************************.
KASTEEL ALDENDRIEL MILL KASTEEL TONGELAER
Woonplaats van de jonkers Van de Voort. op de grens van Gassel en Mill, belendend het Getekend in 1743 door Jan de Beijer. Hollanderbroek (13e-19e eeuw).
KASTEEL ALDENDRIEL
.**********************************.
Hierna volgen vier pagina‟s kadastrale kaarten ca. anno 1830.
Eerst drie kaarten van de omgeving Krommendijk te Mill. Zie ook Deel II, pag. 118.
Uit een kaart van het Hollanderbroek uit ca. 1840 (zie voor een detail op pag. 29) blijkt, dat onder de Krommendijk, aan de zijde van De Horst, de zgn. Krommendijk Sloot loopt. Deze begint in het land op de scheiding van kavelnrs. 566-588 (kaart 1; pag. 34), volgt de Krommendijk tot aan de Veesteeg, gaat dan noordwaarts rechts van de Veesteeg door (kaart 2; pag. 35), om na kavelnr. 464 landinwaarts te lopen en na kavelnr. 466 op de scheiding van kavelnrs. 457-458 (kaart 3; pag. 36) weer noordwaarts te buigen, verder paralel aan de Veesteeg, tot ze uitmondt in de Wetering. O.m. ter hoogte van. de huizen van Willem (nr. 486) en Hendrik Peters Lange (nr. 620) en van Cornelis v.d. Water (nr. 513) zijn er overgangen/ duikers/ heulen om de sloot te kunnen oversteken. Ook zuidwaarts langs de Veesteeg loopt een sloot richting De Bruggen/de Rodedijk.
Op pag. 37 vindt u een hand-nagetekende kaart uit ca. 1830 van het Grootven/later: de Koekkoek te St. Hubert, waar dan Jan Peters Lange gegoed is. Zie Deel II, pag. 118.
Richting kasteel Aldendriel richting Voordijk
Kadastrale kaart B 03 Mill 1832: heden ten dage hoek Looijerijstraat-Brandsestraat. De weg v.r.n.l. loopt naar de provinciale weg Wanroij-Grave. Pastoor Barthold van der Voort richtte in 1656 een gedeelte van kasteel Aldendriel in als schuurkerk. De vervallen Millse kerk (staande in het centrum op het oude kerkhof; zie de afbeeldingen op pag. 145-146) was na 1648 geconfisceerd door een handvol protestanten. Conform schepen-acte dd. 14.3.1745 werd naast het onderstaande huis een schuurkerk gebouwd van 10 bij 20 meter groot; dit gebouw stond voor 2/3 ten dienste van Millse, voor 1/3 ten dienste van St. Hubertse katholieken. Pastorie (nr.
816) en pastorietuin (nr. 817) waren omgracht en zijn ca. 1830 eigendom van de Roomsche Gemeente. De nrs.
804-809 (in 1718 genaamd de Raaijmakershof, belendend o.m. de Pastorie) zijn sinds 19.5.1801 eigendom van molenaar Willem van Sambeek en worden in 1864 verkocht aan winkelier Willem van Hout voor 4075,-.
Artikel van Henk van de Weem over de Krommedijk in de column “Myllesheem” in het huis-aan-huis-blad “de Koerier” te Mill c.a. dd. 20.1.1988. Voor het stamhuis van de familie Van der Velden: zie Jan en Willem van der Velden op de kaarten op pag. 34-36.