Bestaande instrumenten leveren vaak meer ecosysteemdiensten dan hun huidig doel laat doorschijnen. Door deze ecosysteemdiensten mee te nemen in het design van een financieel instrument kan men zowel de geleverde baten van het instrument beter inschatten, maar kunnen deze ecosysteemdiensten ook geoptimaliseerd worden. Een getrapt beloningsysteem lijkt hiervoor het meest opportuun, omdat dit de vrijheid van keuze aan de ecosysteembeheerder garandeert.
Voor een PES instrument te ontwikkelen zijn er een reeks kritische randvoorwaarden die voldaan moet worden, namelijk conditionaliteit, additionaliteit, vrijwilligheid van de ecosysteembeheerders en transparantie. Daarnaast zijn er een reeks van succesfactoren die bijdragen tot de succesvolle implementatie van het instrument.
Door identificatie van de ESD-belanghebbenden is het mogelijk om de ecosystemen zo te beheren zodat de levering van gewenste ecosysteemdiensten verhoogd worden, en de negatieve impacts zoveel mogelijk beperkt worden.
Door aan de hand van de handreiking van ESD-belanghebbenden, het verband tussen ecosysteemdiensten, ecosysteemdienstengebruikers en ecosysteembeheerders beter in kaart te brengen, kan men beter de motivatie begrijpen van ecosysteembeheerders die deelnemen aan financiële instrumenten. Zo kan men participatie verhogen, en uiteindelijk de effectiviteit van het ingezette instrument verhogen.
Een PES aanpak is enkel relevant voor financiële instrumenten die hoofdzakelijk een midden/lange-termijn landgebruiks- of landbeheers-verandering nastreven.
Monitoring & transparantie: Is niet gemakkelijk en verhoogt de overhead, maar op lange termijn is het noodzakelijk om geloofwaardigheid en het draagvlak te behouden.
Beleidsinstrumenten mogen niet alleen marktgericht zijn. Door de baten van ecosysteembeheer financieel te gaan belonen, is er ook een risico dat beheerders zich ook anders gaan verhouden t.o.v. hun natuurlijke rijkdommen. De perceptie van wat vroeger evident was, kan veranderen in iets dat inkomsten kan genereren. Dit heeft risico’s, vooral wanneer de subsidiestroom droog valt. Wanneer je de maatschappij meer het groen laat (niet monetair) laat appreciëren, moet er al minder vanuit de marktgerichte aanpak gedacht worden om natuur en landschap te valoriseren.
Het sociale aspect van PES moet niet onderschat worden: Expliciteren van ESD naar beheerders is belangrijk, maar het is vaak niet voldoende om een mentaliteitsverandering bij boeren en publiek te krijgen (= ook een transactiekost). Door burgers, boeren en bedrijven te laten samenwerken, creëer je heel wat meerwaarde in een gebied, je krijgt meer draagvlak voor de implementatie van een project, en er komt meer maatschappelijke verankering voor landschaps- en natuurwaarden.
Een PES instrument wordt enkel ingezet als de wettelijke randvoorwaarden voldaan zijn. Daarom is het bijvoorbeeld belangrijk voor de overheid om een duidelijk referentiekader vast te leggen, in overleg met belanghebbenden.
De valuatie van ecosysteemdiensten op kwalitatieve, kwantitatieve en/of monetaire wijze, is belangrijk om inzicht te krijgen op de meerwaarde van een PES instrument voor ecosysteemdienstengebruikers.
Referenties
Aukland, L., et al. (2003). "A conceptual framework and its application for addressing leakage: the case of avoided deforestation." Climate Policy 3(2): 123-136.
DEFRA (2013). "Payments for Ecosystem Services: A Best Practice Guide." Department for Environment Food and Rural Affairs (UK).
Engel, S., et al. (2008). "Designing payments for environmental services in theory and practice: An overview of the issues." Ecological Economics 65(4): 663-674.
Farley, J. (2012). "Ecosystem services: The economics debate." Ecosystem Services 1(1): 40-49.
Farley, J. and R. Costanza (2010). "Payments for ecosystem services: From local to global." Ecological Economics 69(11): 2060-2068.
Ferraro, P. J. (2008). "Asymmetric information and contract design for payments for environmental services." Ecological Economics 65(4): 810-821.
Foss, M. (2013) Are payments for environment services a glass half full or half empty? Source: CIFOR. Published online on Thomson Reuters Fondation website.
Hazeu, C. A. (2000). Institutionele Economie. Bussum, Coutinho.
Hensen, W. and B. Vanheusden (2013). "Juridische Studie Ecosysteemdiensten." TWOL - uHasselt.
Jack, B. K., et al. (2008). "Designing payments for ecosystem services: Lessons from previous experience with incentive-based mechanisms." Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 105(28): 9465-9470.
Kolstad, I. and A. Wiig (2009). "Is Transparency the Key to Reducing Corruption in Resource-Rich Countries?" World Development 37(3): 521-532.
Laurans, Y., et al. (2012). "Payments for Ecosystem Services. From theory to practice - What are the prospects for developing countries." A Savoir. April 2012. 7.
Lindenberg, S. and L. Steg (2007). "Normative, Gain and Hedonic Goal Frames Guiding Environmental Behavior." Journal of Social Issues 63(1): 117-137.
MEA (2005). Millenium Ecosystem Assessment. Ecosystems and Human Well-being: Synthesis. Washington, DC, World Resource Institute.
Meijerink, G. (2008). The Role Of Measurement Problems And Monitoring In Pes Schemes. Economics Of Poverty, Environment And Natural-Resource Use. R. Dellink and A. Ruijs, Springer Netherlands. 25: 61-85.
Moore, D. and G. Loewenstein (2004). "Self-Interest, Automaticity, and the Psychology of Conflict of Interest." Social Justice Research 17(2): 189-202.
Mulgan, R. (2000). "‘Accountability’: An Ever-Expanding Concept?" Public Administration
78(3): 555-573.
Muradian, R., et al. (2010). "Reconciling theory and practice: An alternative conceptual framework for understanding payments for environmental services." Ecological Economics
69(6): 1202-1208.
Muradian, R. and L. Rival (2012). "Between markets and hierarchies: The challenge of governing ecosystem services." Ecosystem Services 1(1): 93-100.
OECD (2010). "Paying for Biodiversity: Enhancing the Cost-Effectiveness of Payments for Ecosystem Services." Environment Directorate.
Pattanayak, S. K., et al. (2010). "Show Me the Money: Do Payments Supply Environmental Services in Developing Countries?" Review of Environmental Economics and Policy 4(2): 254-274.
Perrot-Maître, D. (2006). "The Vittel payments for ecosystem services: a “perfect” PES case? ." International Institute for Environment and Development (IIED): London.
Schomers, S. and B. Matzdorf (2013). "Payments for ecosystem services: A review and comparison of developing and industrialized countries." Ecosystem Services(0).
Sommerville, M. M., et al. (2009). "A revised conceptual framework for payments of environmental services." Ecology and Society 14(2): 34.
Tacconi, L. (2012). "Redefining payments for environmental services." Ecological Economics
73(0): 29-36.
TEEB (2009). "The Economics of Ecosystems and Biodiversity for National and International Policy Makers."
Van Hecken, G. and J. Bastiaensen (2010). "Payments for ecosystem services: justified or not? A political view." Environmental Science & Policy 13(8): 785-792.
Van Herzele, A., et al. (2013). "Effort for money? Farmers' rationale for participation in agri-environment measures with different implementation complexity." Journal of Environmental Management Status: In Press.
Vatn, A. (2010). "An institutional analysis of payments for environmental services." Ecological Economics 69(6): 1245-1252.
VLM (2010). "10 jaar beheerovereenkomsten: Wat denken landbouwers erover?" VLM Point Consulting Group.
Wilson, G. A. and K. Hart (2000). "Financial imperative or conservation concern? EU farmers' motivations for participation in voluntary agri-environmental schemes." Environment and Planning A 32(12): 2161-2185.
Wunder, S. (2005). "Payments for Environmental Services: Some Nuts and Bolts. ." CIFOR, Occasional Paper No 42.
