Samenwerking gemeenten en scholen rond Jeugdwet en Passend Onderwijs

De wet Passend Onderwijs en de Jeugdwet verplichten gemeenten en schoolbesturen om afspraken te maken over de samenwerking tussen jeugdhulp en onderwijsondersteuning. Hiervoor is in de provincie Groningen in eerste instantie het Afstemmingsoverleg Gemeenten en Onderwijs (AGO) opgericht. In het AGO wordt het wettelijke OOGO (op overeenstemming gericht overleg38_{) voorbereid,}

maar ook samengewerkt op onderwerpen die met de aansluiting van het Passend Onderwijs en de Jeugdhulp te maken hebben. Het AGO bestaat uit een vertegenwoordiging van de Groninger gemeenten (bestuurlijk en ambtelijk voorbereid) en de drie samenwerkingsverbanden (Swv) Passend Onderwijs: Swv Primair onderwijs, Swv Voorgezet Onderwijs (VO)-Stad en Swv VO-Ommelanden. In de praktijk is gebleken dat het AGO, ondanks dat de deelnemers het netwerk zinvol vinden, niet het juiste instrument is om samenwerkingsafspraken te ontwikkelen en te implementeren. Daarom is besloten om het bestuurlijk AGO op te heffen en de samenwerking op regionaal niveau tussen schoolbesturen en gemeenten verder vorm te geven. Samenwerking en besluitvorming tussen gemeenten en scholen vindt daarom meer in de eigen gemeente of regio plaats.

Onderstaand worden eerst activiteiten beschreven vanuit het samenwerkingsverband VO- Ommelanden (die betrekking hebben op de vier gemeenten van de regio Westerkwartier en de gemeente Stadskanaal). Daarna wordt ingezoomd op de regionale succes- en verbeterpunten. S a m e n w e r k i n g s v e r b a n d V O - O m m e l a n d e n

Vanuit het Swv VO Ommelanden hebben de VO-scholen in de afgelopen periode vooral ingezet op de eigen preventieve aanpak van het signaleren van verzuim en het melden en opschalen naar leerplicht of zorg. Er vond een kanteling plaats: “van te laat melden naar preventief signaleren” en “van het maken van lijstjes als het niet meer lukt, naar eerder melden”, volgens de directeur van het Swv VO Ommelanden.

Het samenwerkingsverband heeft een Expertise- en consultatieteam ingericht dat de scholen ondersteunt bij het inrichten van de routes en werkprocessen en voor advies en consulatie aan de

zorgcoördinatoren in de scholen. Hierdoor blijken de scholen steeds beter in staat om zorgsignalen te herkennen en op te pakken en zelf gesprekken te voeren, volgens de coördinator van het

samenwerkingsverband.

Naar aanleiding van het project ‘Ondersteuningroutes gemeente en onderwijs’ hebben de gemeenten en het Swv VO Ommelanden voor het VO een checklist opgesteld met indicatoren voor de

samenwerking. Het is de bedoeling dat de scholen, de leerplichtambtenaren en jeugdhulporganisaties de checklist halfjaarlijks invullen.

Op regionaal niveau starten het Swv VO Ommelanden en de gemeenten een pilot ‘Task Force Jeugdhulp en Passend Onderwijs’. De aanleiding is de problematiek van thuiszitters en (te

verwachten) voortijdig schoolverlaters. Het project is vooral gericht op leerlingen waarvan gebleken is dat zij de reguliere zorgroutes en samenwerking met het CJG niet voldoende geholpen kunnen worden. De Task Force is een bespreektafel die moet beslissen wie de regie neemt en welke acties uitgezet worden. Deelnemers zijn: het Regionaal Meld- en Coördinatiepunt Voortijdig Schoolverlaters (RMC) scholen, leerplichtambtenaren, CJG’s, jeugdhulpaanbieders en organisaties voor

onderwijsondersteuning. Dit project wordt in alle subregio’s van de provincie Groningen ingezet. R e g i o W e s t e r k w a r t i e r

In de regio Westerkwartier kent men het ROGO: Regionaal Overleg Gemeenten (jeugd) en Onderwijs. Het ROGO is een breed overleg waarin de vier gemeenten, onderwijs (PO, VO, MBO) en voorschoolse voorzieningen gezamenlijk speerpunten vastleggen en uitwerken in werkgroepen. Voorbeelden zijn de zorgroutes tussen de scholen en het CJG en het Protocol Dyslexie.

S u c c e s f a c t o r e n

Een succes in het Westerkwartier is de samenwerking tussen het CJG en de scholen (PO, VO, MBO). De scholen en het CJG hebben gezamenlijk zorgroutes ontwikkeld en vastgelegd, inclusief afspraken over signaleren, melden, gebruik van de Meldcode en het betrekken van het CJG. De samenwerking tussen ouders, school en CJG blijkt hierdoor veel sneller tot stand te komen dan in de periode voordat de zorgroutes ontwikkeld en ingevoerd waren.

V e r b e t e r p u n t e n

Een belangrijk aandachtspunt is het blijvend onder de aandacht brengen van de zorgroutes bij leerkrachten en CJG-medewerkers. Partijen schakelen elkaar regelmatig te laat in. Sommige scholen zijn snel geneigd om de verantwoordelijkheid voor de hulpvraag volledig bij het CJG te leggen (ook financieel) en andere houden de kinderen juist te lang bij zichzelf. Het blijkt nog niet voor alle scholen en ouders duidelijk te zijn wat het CJG kan bieden. Scholen willen graag dat de CJG-medewerkers duidelijker zichtbaar zijn voor ouders, niet alleen in de schoolgids, maar ook daadwerkelijk zichtbaar en bereikbaar. Scholen vinden de profilering van het CJG belangrijk omdat ouders te vaak de school geen toestemming geven om het CJG te betrekken. Vaak is er een verkeerd beeld van het CJG bij ouders: het CJG zou voor zware problemen zijn, vergelijk het Bureau Jeugdzorg in het verleden. Een

ander aandachtspunt op schaal van het ROGO is de verbinding met en de toeleiding naar de arbeidsmarkt.

G e m e e n t e S t a d s k a n a a l

In de regio Zuid-Oost-Groningen, waar Stadskanaal onderdeel van is, hebben de gemeenten, het MBO en het VO recent afgesproken de samenwerking rond de nieuwe jeugdwet en Passend Onderwijs op RMC-niveau te gaan organiseren. De wens is dat ook het Primair Onderwijs zich daarbij aansluit, met name voor de zaken die gemeente overstijgend zijn (maar dit is nog niet gerealiseerd).

S u c c e s f a c t o r e n

Gemeenten en scholen hebben nieuwe afspraken gemaakt om de eigen (nieuwe) wettelijke rollen en taken goed uit te kunnen voeren. Zo heeft de gemeente in het PO meer uren van de

Jeugdverpleegkundige ingezet voor consultatie en advies en als intermediair naar het CJGV. In het VO idem dito met het Maatschappelijk Werk en de Jeugdarts. In het project ‘De School als wijk’ wordt de relatie van MBO met leerplicht, verslavingszorg en jeugdhulp versterkt en zijn buurtsportcoaches van het welzijnswerk actief. Deze acties hebben allen als doel om eventuele problemen vroegtijdig te kunnen signaleren en toe te leiden naar het CJGV.

V e r b e t e r p u n t e n

Zowel de gemeente als het Swv VO Ommelanden ervaren knelpunten in de gebiedsgrootte waarop samengewerkt moet worden. In het basisonderwijs is de financiering van de zorg voor Passend Onderwijs over de afzonderlijke scholen verdeeld. De gemeente zou graag met de gezamenlijke basisscholen overleg voeren, maar ervaart het als lastig om de besturen samen aan tafel te krijgen. Daarom moet zij met ieder bestuur apart afspraken maken.

Wat betreft het VO zou het Swv VO Ommelanden graag meer met de gemeenten op subregionaal niveau in Zuid-Oost Groningen werken, maar merkt dat de gemeenten in dit gebied veelal individueel en lokaal willen opereren. Dit is lastig volgens de coördinator, omdat de leerlingen zich wel over de gemeentegrenzen heen begeven en het onderwijs daarom graag uniformiteit in werkwijze en afspraken nastreeft.

Ook lastig is dat regionale indelingen op verschillende beleidsterreinen niet overeenkomen. De swv’s VO komen vallen samen met de regio’s jeugdhulp, maar niet met de RMC-regio’s en de

arbeidsmarktregio’s. Het gevolg is dat alle partijen en organisaties veel tijd moeten spenderen aan afstemming en reizen. De aanstaande gemeentelijke herindeling zorgt voor vertraging in het zoeken van oplossingen.

De directeur van het Swv VO Ommelanden merkt op dat nu de scholen werken aan het beter op orde krijgen van tijdige signalering van verzuim of zorgsignalen, de gemeente Stadskanaal kampt met gebrek aan tijdscapaciteit van de leerplichtambtenaar voor het oppakken van de verzuimmeldingen

en de Jeugdarts voor het onderzoeken en beoordelen van onbegrepen lichamelijke klachten en medisch verzuim.

Het CJGV heeft, volgens de coördinator Swv VO Ommelanden, een wachtlijst. Het CJGV en de wethouder geven echter aan dat er geen wachtlijst is en dat er ook geen sprake is van wachttijden bij jeugdhulpaanbieders door het toedoen van het CJGV, maar dat de scholen verwachten dat het CJGV bij wijze van spreken de volgende dag al zorg ingezet heeft. Het CJGV ervaart een behoorlijke snelle doorverwijzing van acute gevallen in het onderwijs naar het CJGV terwijl het de bedoeling van de gemeente is dat scholen eerst contact opnemen met het Maatschappelijk Werk of de Jeugdarts. Het CJGV kan niet aan de wens van scholen voldoen om aan alle Zorg Advies Teams en

zorgoverleggen op scholen deel te nemen. Ook dit is de taak van het Maatschappelijk Werk en de Jeugdgezondheidszorg. Het CJGV heeft een voorkeur voor zorgoverleggen per jeugdige, op maat, met alleen die organisaties en het netwerk dat bij die jeugdige betrokken is. Deelname aan algemene casuïstieknetwerken is minder effectief en efficiënt volgens het CJGV. De gemeente hoopt dat het project ‘Ondersteuningsroutes gemeenten en onderwijs’ en de ‘Task Force’, deze knelpunten kunnen gaan oplossen.

Zowel de gemeente (beleidsmedewerker en CJGV) als de directeur van het Swv VO Ommelanden spreken de wens uit om meer helderheid en eenduidigheid te willen krijgen over rollen, taken en verantwoordelijkheden en verwachtingen over en weer. De implementatie van de door het AGO ontwikkelde gemeente-onderwijs-zorgroutes en werkprocessen, de nieuwe Task Force, de evaluatie van de Checklist en de geplande diepte-interviews van het CJGV met de ketenpartners waaronder het onderwijs, kunnen hierbij goede instrumenten zijn.