We hebben ons lot niet in handen. Eerder werd besproken hoe volgens Benatar diverse psychologische mechanismen ervoor verantwoordelijk zijn dat mensen hun leven verkeerd
72
beoordelen. Ze maken onterecht een positieve evaluatie van hun bestaan. Er is echter weinig reden tot optimisme, een visie die we ook bij Schopenhauer terugvinden. Niemand weet met volle zekerheid wat de toekomst brengen zal. We kunnen een inschatting maken, zoveel is zeker. Het lot kan onze plannen desalniettemin ieder moment dwarsbomen. Het Pollyanna-principe is ervoor verantwoordelijk dat we denken dat ons niets ergs zal overkomen, of dat onze kinderen van ernstig leed zullen gespaard blijven. In werkelijkheid kan op een seconde onze wereld geheel onverwachts instorten. Zelfs in de gevallen waarin iemand gespaard blijft van grote tegenslag zal er ontegensprekelijk lijden aanwezig zijn. Benatar benadrukt ook meermaals dat levens die van hoge kwaliteit zijn eerder uitzondering dan regel zijn (Benatar, 2006a, pp. 92). Optimisme is eigenlijk een misplaatste grap. Ons bestaan is gegrondvest op uiterst wankele fundamenten die het ieder moment kunnen begeven. Benatar heeft dan ook overschot van gelijk wanneer hij iedere geboorte vergelijkt met Russische roulette. Het moreel problematische aan iedere geboorte is dat de ouders het geladen pistool niet op zichzelf richten, maar op hun nakomelingen. Ik wil twee citaten van Benatar en Schopenhauer naast elkaar leggen omdat het boeiend is om te zien hoe ze in de grond dezelfde gedachten uitdragen.
Great suffering could await any person that is brought into existence. Even the most privileged people could give birth to a child that will suffer unbearably, be raped, assaulted, or be murdered brutally. The optimist surely bears the burden of justifying this procreational Russian roulette. (Benatar, 2006, pp. 92)
We are like lambs playing in the field, while the butcher eyes them and selects first one and then another; for in our good days we do not know what calamity fate at this very moment has in store for us, sickness, persecution, impoverishment, mutilation, loss of sight, madness, death, and so on. (Schopenhauer, 2000b, pp. 292)
Ouders die dagdagelijks hun uiterste best doen om hun kinderen een mooi en gelukkig leven te bieden zijn te verkiezen boven ouders die hun kinderen verwaarlozen, zoveel mag duidelijk zijn. Alle inzet ten spijt kan geen enkele ouder garanderen dat het kind een gelukkig leven tegemoet gaat. Zelfs wanneer een kind zonder fysieke of psychologische aandoeningen geboren wordt kan het ieder moment drastisch mislopen. Zowel Benatar als
73
Schopenhauer benadrukken dit keer op keer. Ongebreideld optimisme neemt een loopje met de waarheid. Er kan ons ieder moment iets ingrijpends overkomen, iets wat ons onnoemelijk veel pijn of leed bezorgt. Dit leed zou ons bespaard gebleven zijn indien we nooit geboren waren.
Van zodra we geboren zijn worden we iedere seconde met de ondergang bedreigd (Schopenhauer e.a., 2012, pp. 1160). Vroeg of laat krijgt bijna iedereen met ernstig psychologisch of fysiek leed te maken. Bovendien kan het ongeluk ons ieder ogenblik overvallen. Dit is een moeilijk te verteren waarheid. De optimistische gedachte dat we door het noodlot zullen gespaard worden is zelfbedrog want “Heel het menselijk bestaan brengt maar al te duidelijk tot uitdrukking dat het lijden er de ware bestemming van is” (Schopenhauer e.a., 2012, pp. 1210). Eerder werd besproken dat we volgens Benatar de plicht hebben geen mensen ter wereld te brengen die een getormenteerd bestaan zullen leiden. Iedereen loopt echter het risico een getormenteerd bestaan te leiden. Dat iedere geboorte zoals Russische roulette is leidt volgens Benatar tot de conclusie dat we geen plicht hebben kinderen voort te brengen. Dit om twee heel specifieke redenen. Ten eerste kunnen we op voorhand nooit met zekerheid weten of een leven dat gestart er een zal zijn dat het waard was gestart te worden. Ten tweede is het zo dat wanneer het mis gaat, en we dus iemand ter wereld brengen die een miserabel leven tegemoet gaat, de kosten onnoemelijk groot zijn (Benatar, 2006a, pp. 95). Benatar zegt niet dat het bij wet verboden moet zijn om kinderen te hebben. Wanneer je alle feiten en risico’s in ogenschouw neemt moeten we concluderen dat we de plicht hebben geen kinderen ter wereld te brengen. De belangen van een kind dat nooit geboren wordt kunnen niet geschaad worden. Een kind dat geboren wordt zal ontegensprekelijk lijden en loopt een groot risico op het ondergaan van afschuwelijke ervaringen. Neem hierbij in rekening dat lijden nooit door geluk kan gecompenseerd worden en je hebt goeie redenen om je niet voort te planten (Benatar e.a., 2015, pp. 67). Hoeveel gelukkige momenten een leven ook telt, ze kunnen nooit gruwelijke feiten als verkrachting of foltering compenseren. Het is altijd problematisch wanneer iemand feiten als deze moet ondergaan, men had hiervan gespaard gebleven indien men nooit geboren was. Dit gaat op voor alle momenten die lijden met zich meebrengen. Iedere geboorte houdt een enorm risico in, het is altijd mogelijk dat een kind onnoemelijk veel leed zal te verwerken krijgen. Iedere geboorte is met andere woorden als Russische roulette. Het zijn zoals eerder vermeld niet diegenen die de trekker van het pistool overhalen die het
74
directe slachtoffer zijn - ook al waren de ouders ooit zelf slachtoffer. De slachtoffers zijn diegenen die in de wereld geworpen worden, zonder hier ooit toestemming voor te hebben verleend. De ouders nemen een gigantisch risico, het kind draagt de gevolgen. Dit heeft als gevolg dat iedere geboorte moreel problematisch is en beter zou vermeden worden.