De Rupel is een getijgebonden zijrivier van de Zeeschelde. De Rupel wordt gevormd door de samenvloeiing van de Nete en de Dijle ter hoogte van Rumst. Stroomopwaarts de Dijle ligt het Zennegat waar de Zenne de Dijle vervoegt en ook de Leuvense vaart uitmondt. De Rupel mondt te Schelle uit in de Zeeschelde. We hebben twee vrijwilligers; een op linkeroever en een op rechteroever, die het visbestand in de Rupel bemonsteren (Fig.37).
Tabel 7. Aantal individuen gevangen in de Rupel in 2013: ruwe gegevens, omgerekend naar aantal per fuikdag en aantal soorten.
In 2013 werden er 16 soorten gevangen in de Rupel. Dat zijn er drie minder dan in 2012. Nu ontbraken blauwbandgrondel, karper, sprot, tiendoornige stekelbaars en winde. In 2012 werden geen giebel en snoek gevangen. In de zomer werden het hoogste aantal individuen en soorten gevangen. In 2012 werden in de zomer minder soorten dan in de andere seizoenen gevangen. Er is dus een jaar op jaar variatie naast de seizoenale variatie. Dat laatste blijkt ook uit de relatieve samenstelling van de meest gevangen soorten (Fig. 40).
Figuur 40. Relatieve samenstelling van het visbestand in de Rupel volgens de voorjaar, zomer en najaar vrijwilligersvangsten van 2013 op basis van het aantal gevangen vissen
(n=het totaal aantal vissen in de steekproef).
In het voorjaar werd spiering het meest gevangen, gevolgd door brakwatergrondel. In de zomer was spiering in minder mate dominant en werden er veel palingen gevangen als ook bot. In het najaar heeft paling spiering van de eerste plaats verdrongen.
voorjaar 2013 zomer 2013 najaar 2013 voorjaar 2013 zomer 2013 najaar 2013
baars 3 11 1 3 11 1
bittervoorn 1 2,67 0,5 1 1 1
blankvoorn 1,5 0,33 1 1 1 1
bot 3 17,33 2 1 1 1
brakwatergrondel 1 75,33 4,5 1 1 1
brasem 10 24,67 0 1 1 0
driedoornige stekelbaars 1,5 6 2 1 1 1
giebel 9,5 1 0 1 1 0
kolblei 0 0,33 0 0 1 0
paling 0,5 0 0 1 0 0
pos 0 88 18,5 0 1 1
rietvoorn 0 0,67 0 0 1 0
snoek 0,5 3 0,5 1 1 1
snoekbaars 0 4 0 0 1 0
spiering 0 19 1,5 0 1 1
zeebaars 61 118 11,5 1 1 1
Totaal 90 360 42 10 14 9
5 Samenvatting en besluiten
Visbestandopnames met dubbele schietfuiken werden in 2013 uitgevoerd in het Zeeschelde-estuarium op zes locaties.
Op elke locatie werden twee fuiken bij laagwater gezet en om de 24 uur leeggemaakt voor een totale duur van twee dagen.
Er werd in het voorjaar, zomer en najaar gevist.
In de Zeeschelde vingen we in 2013 32 soorten. Het aantal soorten en individuen is in alle seizoenen het hoogst in Zandvliet. Het aantal individuen dat wordt gevangen neemt af met de afstand tot de monding. In het voorjaar 2013 domineert op alle locaties spiering. Het aandeel spiering vermindert in de zomer behalve in Overbeke. In het najaar domineert bot in Zandvliet, spiering in alle overige locaties behalve Overbeke waar paling het meest werd gevangen.
Er is voor de verschillende locaties duidelijk een verschil tussen de voorjaarsvangsten en de overige campagnes. Het verschil tussen de zomer en najaar vangsten is niet altijd uitgesproken. De mesohaliene zone is sterk verschillend van de overige zones. Er is een klein en onduidelijk verschil tussen de oligohaliene en zoetwater zone wat betreft de vissamenstelling.
In 2013 blijft de zoetwater zone “GEP” scoren. Sinds 2008 blijft de oligohaliene zone “ontoereikend” scoren. De mesohaliene zone heeft net als in 2012 een “ontoereikende” ecologische status.
De Zeeschelde wordt door verschillende soorten als paaihabitat en/of kinderkamer gebruikt. Bijvangsten bestaan uit grijze garnalen, steurgarnalen, Chinese wolhandkrabben en strandkrabben.
Opnieuw vingen de vrijwilligers meer soorten dan het reguliere meetnet. In 2013 werden er door de vrijwilligers in totaal 35 soorten gevangen; 33 in het mesohaliene en 23 in het zoete gedeelte.
In de Rupel werden door de vrijwilligers 16 soorten gevangen. Naargelang het seizoen zien we een verschuiving in de relatieve samenstelling van het visbestand.
5 Bijlagen
Tabel A: Overzicht van het aantal vissen gevangen per fuikdag op zes locaties in drie seizoenen in het Zeeschelde-estuarium (2013)
soort apr/13 jul/12 okt/13 mrt/13 jun/13 sep/13 mrt/13 jun/13 sep/13 mrt/13 jun/13 sep/13 mrt/13 jun/13 sep/13 mrt/13 jun/13 sep/13
ansjovis 0 0 0,25 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 baars 0 4,5 0,75 0 0,75 2,75 0,25 0,5 0,25 0 0 0 0,25 0 0 0,5 0,25 1 bittervoorn 0,25 0 0 0 0 0 0,25 0 0 0,25 0 0,25 0,25 0 0 0 0 0,25 blankvoorn 6,5 8,25 0,25 1,5 0 2,75 4 0,5 0 1,5 1,5 1,5 1,75 1,25 2 0,75 1,75 2,25 blauwbandgrondel 0 0 0 0 0 0 0,25 0,25 0 0 0 0 0,5 0,25 0 0 0,25 0 bot 41,5 937,25 400,25 4,25 11,75 33,75 1,75 24,75 51 0 0,25 2,75 0 0,25 13,25 0,25 0 6,5 brakwatergrondel 2 4,5 31,25 0 2,25 0 0 0,25 0,25 0,75 0 1,25 0 0 0,75 0 0 0 brasem 0,5 0 0 4,5 0 0 11,75 0,5 0 0,5 0,75 1,25 0 0,25 3,25 0 0 0,5 dikkopje 0,5 3,75 0 0 0,25 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 driedoornige stekelbaars 20,5 4,25 0 2,75 1,5 0,25 7,25 0,5 0 0,75 0 0 1,25 0,5 0,25 1,5 0,5 0 fint 0,5 0 0 0 0,25 0 0 0 0 0 0,25 0 0 0 0 0 0 0 giebel 0 0,25 0 1,25 0 0,25 0,25 0 0 0,25 0 0 0,5 0 0,5 0 0 0 haring 2,75 16,25 44,75 0 4,5 0,5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 harnasmannetje 0 0 0,25 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 karper 0 0 0 0 0,25 0 0 0 0 0 0 0 0,25 0 0 0,25 0 0 kleine zeenaald 0 0 0,25 0 0 0 0 0,25 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 kolblei 1,25 0,5 0 0,25 2,25 3,75 0,75 0,75 0,75 1,5 0,25 1,75 0,25 6 0,5 0 0,75 0,25 koornaarvis 0 0 0,25 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 paling 0 0,25 0,5 0 4,75 3,5 0,25 5,75 15,75 0 6,75 17,75 0,25 7,75 12,25 0 5,25 8,75 pos 0 0 0 0 0 0 0 0,5 0,25 0 0 0 0 0,25 0 0 0 0 puitaal 0 0,25 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 rietvoorn 0 0,25 0 0 0,75 0,25 0 0,25 0,25 0 0 0 0 0 0 0 0,5 0 snoek 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0,25 snoekbaars 0,5 5 3,75 0 1 22,5 0 0 6,25 0,5 0 1,25 0,25 0,75 1 0 0 2 spiering 108,25 51,75 8,25 6,5 5,25 102 55,25 16,75 131,5 23,25 0,75 25 4,75 0 56 0,25 7,5 5,25 sprot 0,25 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 tiendoornige stekelbaars 0 0 0 0 0 0 0,25 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 tong 4,75 82,75 17,5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 wijting 0 0 0,25 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 zeebaars 5,75 0 8,25 0 0 1 0 0 0,25 0 0 0,25 0 0 0,75 0 0 0 zeedonderpad 0,25 0,5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 zwartbekgrondel 11,75 32,5 18,5 0,5 0,5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
ind per fuikdag/ seizoen 207,75 1152,75 535,25 21,5 36 173,25 82,25 51,5 206,5 29,25 10,5 53 10,25 17,25 90,5 3,5 16,75 27
aantal soorten 17 17 16 8 14 12 12 13 10 9 7 10 11 9 11 6 8 10
Overbeke Zandvliet Antwerpen Steendorp Kastel Appels
Tabel B: Overzicht van de biomassa (g) van vissen gevangen per fuikdag op zes locaties in drie seizoenen in het Zeeschelde-estuarium (2013)
soort apr/13 jul/12 okt/13 mrt/13 jun/13 sep/13 mrt/13 jun/13 sep/13 mrt/13 jun/13 sep/13 mrt/13 jun/13 sep/13 mrt/13 jun/13 sep/13
ansjovis 0,00 0,00 1,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 baars 0,00 7,93 2,98 0,00 132,25 16,18 1,55 0,13 0,90 0,00 0,00 0,00 44,33 0,00 0,00 68,60 216,60 113,30 bittervoorn 0,73 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,08 0,00 0,00 0,78 0,00 0,60 0,35 0,00 0,00 0,00 0,00 0,48 blankvoorn 43,40 112,78 7,03 6,25 0,00 8,05 25,68 2,30 0,00 81,28 17,23 85,20 26,13 17,08 27,70 28,78 10,65 126,90 blauwbandgrondel 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 1,15 0,38 0,00 0,00 0,00 0,00 2,13 0,70 0,00 0,00 0,90 0,00 bot 485,98 4406,73 2157,65 27,45 20,80 389,20 12,45 23,05 143,90 0,00 0,05 7,70 0,00 0,35 55,88 2,45 0,00 22,10 brakwatergrondel 2,53 11,38 63,38 0,00 3,65 0,00 0,00 0,48 0,23 0,58 0,00 0,68 0,00 0,00 0,25 0,00 0,00 0,00 brasem 23,65 0,00 0,00 17,88 0,00 0,00 180,85 541,35 0,00 9,03 4,80 599,53 0,00 99,68 1794,55 0,00 0,00 77,13 dikkopje 0,68 9,88 0,00 0,00 0,18 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 driedoornige stekelbaars 34,55 5,65 0,00 4,25 2,58 0,33 14,80 0,60 0,00 1,48 0,00 0,00 2,68 0,83 0,13 2,45 0,80 0,00 fint 260,00 0,00 0,00 0,00 98,55 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 137,18 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 giebel 0,00 6,38 0,00 12,20 0,00 61,20 2,13 0,00 0,00 17,83 0,00 0,00 213,80 0,00 9,43 0,00 0,00 0,00 haring 24,55 26,85 92,95 0,00 3,38 1,70 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 harnasmannetje 0,00 0,00 0,33 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 karper 0,00 0,00 0,00 0,00 5,58 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 636,93 0,00 0,00 640,00 0,00 0,00 kleine zeenaald 0,00 0,00 0,30 0,00 0,00 0,00 0,00 0,13 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 kolblei 7,18 11,53 0,00 12,40 12,28 40,75 15,65 65,90 44,58 96,65 77,70 389,50 161,50 609,58 258,33 0,00 111,08 164,70 koornaarvis 0,00 0,00 0,75 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 paling 0,00 46,13 103,90 0,00 1188,95 966,35 251,90 1537,50 5475,25 0,00 1497,15 4853,50 33,40 1517,03 2478,93 0,00 553,28 1938,80 pos 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 3,53 0,70 0,00 0,00 0,00 0,00 1,55 0,00 0,00 0,00 0,00 puitaal 0,00 1,15 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 rietvoorn 0,00 13,75 0,00 0,00 0,63 0,08 0,00 0,18 48,70 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 61,83 0,00 snoek 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 850,00 snoekbaars 6,73 148,15 101,90 0,00 308,45 374,75 0,00 0,00 488,20 25,65 0,00 301,18 123,50 67,20 277,28 0,00 0,00 23,88 spiering 1140,15 247,73 69,60 189,93 32,23 88,78 1696,53 2,20 192,15 442,05 0,08 39,10 153,43 0,00 47,15 10,88 1,00 5,85 sprot 0,28 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 tiendoornige stekelbaars 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,25 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 tong 138,25 1998,50 156,75 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 wijting 0,00 0,00 9,40 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 zeebaars 58,25 0,00 26,85 0,00 0,00 0,90 0,00 0,00 0,30 0,00 0,00 0,10 0,00 0,00 0,60 0,00 0,00 0,00 zeedonderpad 2,15 1,15 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 zwartbekgrondel 263,00 320,88 225,23 5,53 2,88 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Totaal 2492,03 7376,50 3019,98 275,88 1812,35 1948,25 2203,00 2177,70 6394,90 675,30 1734,18 6277,08 1398,15 2313,98 4950,20 753,15 956,13 3323,13 Overbeke
Tabel C. Bijvangsten op de Zeeschelde, aantallen per fuikdag (2013)
seizoen locatie grijze garnalen steurgarnalen wolhandkrab strandkrab
Voorjaar Zandvliet 468,3 0,8 7,8 0,0
Zomer Zandvliet 610,5 517,3 17,0 29,5
Najaar Zandvliet 3680,8 38,5 2,5 102,0
Voorjaar Antwerpen 0,0 0,8 5,5 0,0
Zomer Antwerpen 0,0 1163,8 106,3 0,0
Najaar Antwerpen 2768,0 2016,0 9,0 0,0
Voorjaar Steendorp 0,0 0,0 23,8 0,0
Zomer Steendorp 0,0 616,5 126,5 0,0
Najaar Steendorp 256,0 3696,0 25,0 0,0
Voorjaar Kastel 0,0 0,0 81,0 0,0
Zomer Kastel 0,0 0,5 34,3 0,0
Najaar Kastel 0,0 284,8 6,5 0,0
Voorjaar Appels 0,0 0,0 20,8 0,0
Zomer Appels 0,0 0,0 40,3 0,0
Najaar Appels 0,0 244,3 17,3 0,0
Voorjaar Overbeke 0,0 0,0 31,0 0,0
Zomer Overbeke 0,0 0,0 70,5 0,0
Najaar Overbeke 0,0 42,0 29,0 0,0
6 Referenties
Argillier, C., Barra,l M. & P. Irz (2003). Growth and diet of the pikeperch Sander lucioperca (L.) in two French reservoirs. Arch. Pol. Fish., Vol. 11, Fasc.1, pp. 99-114.
Breine, J., Quataert, P., Stevens, M., Ollevier, F., Volckaert, F.A.M. Van den Bergh, E. & J. Maes (2010b). A zone-specific fish-based biotic index as a management tool for
theZeeschelde estuary (Belgium). Marine Pollution Bulletin, 60: 1099-1112.
Breine J, Stevens M, Van den Bergh E. & J. Maes (2011b). A reference list of fish species for a heavily modified estuary and its tributaries: the Zeeschelde. Belgian Journal of Zoology, 141: 44-55.
Breine, J., Stevens, M., Van Thuyne G. & C. Belpaire (2010a). Opvolging van het visbestand van de Zeeschelde: resultaten voor 2008-2009. INBO.R. 2010.13, 36 pp.
Breine, J., Stevens, M. & G. Van Thuyne (2011a). Opvolging van het visbestand van de Zeeschelde: resultaten voor 2010. INBO.R. 2011.4, 39 pp.
Breine, J. & Van Thuyne G. (2012a). Opvolging van het visbestand van de Zeeschelde: resultaten voor 2011. INBO.R.2012.24, 47 pp.
Breine, J. & Van Thuyne G. (2012b). Visbestandopnames in het Lippenbroek, een gecontroleerd overstromingsgebied met gereduceerd getij in het Zeeschelde-estuarium: Viscampagnes 2006-2012. INBO.R.2012.67, 64 pp.
Breine, J. & Van Thuyne G. (2013a). Opvolging van het visbestand van de Zeeschelde: resultaten voor 2012. INBO.R.2013.13, 64 pp.
Breine, J. & Van Thuyne G. (2013b). Opvolging van het visbestand van het zeeschelde-estuarium met ankerkuilvisserij. Resultaten voor 2013. INBO.R.2013.1020474. 40 pp. Breine, J., Van Thuyne, G. & L. De Bruyn (2012). Opvolging van het visbestand van de Zeeschelde met ankerkuilvisserij: resultaten voor 2012. INBO.R. 2012.38. Rapporten van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek 2012 (INBO.R.2012.38), 54 pp.
Buijse, A.D. & R.P. Houthuijzen (1992). Piscivory, growth, and sizeselective mortality of age 0 pikeperch (Stizostedion lucioperca). Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Science, 49: 894-902.
Craig, J.F. (2000). Percid Fishes. Systematics, Ecology and Exploitation. Blackwell Science, Oxford, UK.
Couderé, K., Vincke, J., Nachtergaele, L., Van den Bergh, E., Dauwe, W., Bulckaen, D. & J. Gauderis (2005). Geactualiseerd Sigmaplan voor veiligheid en natuurlijkheid in het bekken
van de Zeeschelde: synthesenota. Waterwegen & Zeekanaal NV: Antwerpen, Belgium. II. 74 pp.
Cuveliers, E., Stevens, M., Guelinckx, J., Ollevier, F., Breine, J. & C. Belpaire (2007). Opvolging van het visbestand van de Zeeschelde: resultaten voor 2006. Studierapport in opdracht van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek. INBO.R.2007.48, 42 pp. Froese, R. & D. Pauly (Editors) (2012). FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org, version (10/2012).
Gobin, M. (1989). Le Sandre (Stizostedion lucioperca). Biologie – Pathologie
Psychophysiologie - Applications a sa pêche. Thèse pour le Diplome d'Etat de Docteur Vétérinaire. Ecole Nationale Vétérinaire de Nantes.
Goudswaard, P.C. & J. Breine (2011). Kuilen en schieten in het Schelde-estuarium. Vergelijkend vissen op de Zeeschelde in België en Westerschelde in Nederland. Rapport C139/11, IMARES & INBO. 35 pp.
Guelinckx, J., Cuveliers, E., Stevens, M., Ollevier, F., Breine, J. & C. Belpaire (2008). Opvolging van het visbestand van de Zeeschelde: resultaten voor 2007. Studierapport in opdracht van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek. INBO.R.2008.39, 47 pp Klein Breteler, J.G.P & G.A.J. de Laak (2003). Lengte - gewicht relaties Nederlandse vissoorten. Deelrapport I, versie 2. OVB, Nieuwegein.
McAllister, D.E. (1984). Osmeridae. p. 399-402. In P.J.P. Whitehead, M.-L. Bauchot, J.-C. Hureau, J. Nielsen & E. Tortonese (eds.). Fishes of the north-eastern Atlantic and the Mediterranean. UNESCO, Paris. Vol. 1
Maes, J., Ercken, D., Geysen, B. & F. Ollevier (2003). Opvolging van het visbestand van de Zeeschelde. Resultaten voor 2002. Studierapport in opdracht van AMINAL, Afdeling Bos en Groen, 28 pp.
Maes, J., Geysen, B., Stevens, M. & F. Ollevier (2004). Opvolging van het visbestand van de Zeeschelde. Resultaten voor 2003. Studierapport in opdracht van AMINAL, Afdeling Bos en Groen, 24 pp.
Maes, J., Geysen, B., Stevens M., Ollevier, F., Breine, J. & C. Belpaire (2005). Opvolging van het visbestand van de Zeeschelde. Resultaten voor 2004. Studierapport in opdracht van AMINAL, Afdeling Bos en Groen, 40 pp.
Mann, R. H. K. (1973). Observations on the age, growth, reproduction and food of the roach Rutilus rutilus (L.) in two rivers in southern England. Freshwater Biological Association, River Laboratory, East Stoke, Wareham, Dorset, England. The Fisheries Society of the British Isles.
Maris, T., Geerts, L., & P. Meire (2011). Basiswaterkwaliteit In Maris T. & P. Meire (Eds) Onderzoek naar de gevolgen van het Sigmaplan, baggeractiviteiten en havenuitbreiding in de Zeeschelde op het milieu. Geïntegreerd eindverslag van het onderzoek verricht in 2009-2010. 011-143 Universiteit Antwerpen, 169 pp.
Muus B.J., Nielsen J.G., Dahlstrøm P. & B.O. Nyström B.O. (1999) Zeevissen van Noord- en West-Europa. Nederlandse vertaling Keijl, G. Schuyt & Co Uitgevers en Importeurs BV, Haarlem. ISBN 90 6097 510 3.
Stevens, M., Maes, J., Guelinckx, J., Ollevier, F., Breine, J. & C. Belpaire (2006). Opvolging van het visbestand van de Zeeschelde: resultaten voor 2005. Studierapport in opdracht van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek. 33 pp.
Stevens, M., Vandenneucker, T., Buysse, D., Martens, S., Bayens, R., Jacobs, Y., Gelaude, E. & J. Coeck (2008). Onderzoek naar de trekvissoorten in het stroomgebied van de Schelde. Rapport INBO: IR.2008.37. 107 pp.
Van Braeckel A., Coen L., Peeters P., Plancke Y., Mikkelsen J. & E. Van den Bergh (2012). Historische evolutie van Zeescheldehabitats. Kwantitatieve en kwalitatieve analyse van invloedsfactoren. Rapporten van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek
INBO.R.2012.59. 159 pp.
Van Braeckel, A. Mikkelsen, J.H, Dillen, J., Piesschaert F., Van den Bergh, E., Coen. L., De Mulder, T., Ides S., Maximova, T., Peeters, P., Plancke, Y & F. Mostaert (2009).
Inventarisatie en historische analyse van Zeescheldehabitats- Vervolgstudie: resultaten van het tweede jaar. INBO.IR.2009.34. Instituut voor Natuur en Bosonderzoek &
Waterbouwkundig Laboratorium, Brussel, België. 162 pp.
Van Emmerik, W.A.M. & H.W. De Nie (2006). De zoetwatervissen van Nederland; Ecologisch bekeken. Sportvisserij Nederland, Bilthoven.
Van Ryckegem, G., Breine, J., De Regge, N., Dillen, J., Mertens, W., Soors, J., Speybroeck, J., Terrie, T., Vandevoorde, B., Van Lierop, F., Van Braeckel, A. & E. Van den Bergh (2011). MONEOS - Geïntegreerd datarapport Toestand Zeeschelde tot 2009. Datarapportage ten behoeve van de VNSC voor het vastleggen van de uitgangssituatie ano 2009.
INBO.R.2011.8. Brussel, 77 pp.
Van Ryckegem, G., Breine, J., De Regge, N., Mertens, W., Soors, J., Speybroeck, J., Terrie, T., Vandevoorde, B., Van Lierop, F., Van Braeckel, A. & E. Van den Bergh (2012).
Monitoringsoverzicht en 1ste lijnsrapportage Geomorfologie, diversiteit Habitats en diversiteit Soorten. Rapport INBO.R.2012.20. 70 pp
Van Ryckegem, G., Breine, J., De Regge, N., Elsen, R., Mertens, W., Soors, J., Speybroeck, J., Terrie, T., Vandevoorde, B., Van Lierop, F., Van Braeckel, A. & E. Van den Bergh (2013). MONEOS –Geïntegreerd datarapport Toestand Zeeschelde. Monitoringsoverzichten 1ste
lijnsrapportage Geomorfologie, diversiteit Habitats en diversiteit Soorten. INBO.R.2013.26. 105 pp.
Welleman, H.C., Brocken, F. & I. de Boois (2000). Vergelijking dichtheden, groei en mortaliteit Westerschelde-Noordzee. Deelproject 2 uit studie “Kinderkamerfunctie Westerschelde”. RIVO rapport C008/00. 61 pp.
Wirtz, P., Fricke, R. & M.J. Biscoito (2008). The coastal fishes of Madeira Island- new records and annotated check-list. Zootaxa, 1750: 1-26.