B= Respondent
B= Er zijn een heleboel maatregelen die kunnen worden genomen in steden om overstromingen aan te pakken.
B= In België zetten ze ook heel sterk in op burgerparticipatie, want in België hebben ze heel erg last van overstromingen, meer dan in Nederland.
B= In België staat het water niet meteen heel hoog, maximaal een halve meter, en daarom kun je er veel aan doen op individueel niveau en in je huis.
B= Het burgerparticipatie-project in België is een beetje een experiment; ze proberen een handboek te maken met de burgers samen in workshops. En daar hebben ze grafische illustraties gemaakt van de maatregelen met een leuke slogan. En dat willen ze gebruiken om in discussie te komen met de burgers. B= De eerste is: ‘Wees niet zo hard voor jouw tuin’. Dit gaat om ontharding, waterinfiltratie en opvang op het eigen terrein. Het gaat niet alleen maar om de tuin, maar ook om parkeerplekken. Stenen gebruiken met een hoger infiltratievermogen (door een gat in de steen waar gras in zit).
B= De maatregelen hangen af van hoe de ondergrond is, hoe hoog het infiltratievermogen is. Dus bij een zandbodem kunnen infiltreer-maatregelen goed werken, bij klei niet echt, dat verzadigd is. B= Een maatregel zoals met de tegels met gaten betekent wel dat het meer onderhoud is voor de bewoners, dus dat is dan altijd een dingetje.
B= Mensen kunnen misschien ook maatregelen nemen in hun huis om met overstromingen om te kunnen gaan. Zoals alleen maar tegels op de begane grond en geen vloerbedekking en alle waardevolle spullen op de eerste verdieping leggen. Of mensen bereid zijn om dit te doen hangt af van de mate waarin ze al last hebben gehad van overstromingen, want als ze geen last hebben gehad van overstromingen, waarom zou je dit dan doen?
B= Ik vind trouwens ook wel dat de burgers niet alles zelf moeten oplossen. Ik vind dat de overheid hier ook een steentje aan bij moeten dragen. Maar als het gaat over regenval, dan moet het een combinatie zijn van beiden, want het is ook echt een goeie maatregel om veel individueel op te lossen.
B= De gemeente heeft een cruciale rol in het faciliteren van het proces. De gemeente zelf kan gewoon niet alle maatregelen nemen, waardoor het wel logisch is om maatregelen te nemen op een gebied dat niet hun eigendom is. Dus je moet in interactie en communicatie. En daarom vind ik dit wel een goed idee om op een meer speelse manier met bewoners in contact te komen (= het handboek dat ze gebruiken in België).
B= We hebben het nu heel erg over maatregelen, maar wat nog belangrijker is, is hoe je het gaat benaderen; hoe is het samenspel tussen de gemeente en de burgers? Kan de gemeente misschien bepaalde subsidies geven? Hier in Groningen heb je natuurlijk de subsidie voor groene daken. Dat is misschien wel net zo belangrijk, of misschien wel belangrijker.
B= Regentonnen aan het huis is ook een goede maatregel, zodat het regenwater wordt opgevangen en dat kan ook weer gebruikt worden, bijvoorbeeld in de tuin om je planten water te geven.
B= Het gaat er eigenlijk allemaal om: je probeert het water zo lang mogelijk vast te houden zodat het niet in de kanalisatie of de beken gaat waar het overlast kan veroorzaken, dat is het idee.
B= Je hebt fysieke maatregelen, maar je hebt natuurlijk ook meer sociale maatregelen zoals deze: ‘Hou een oogje op het peil’. Daarbij kunnen burgers zelf monitoren, dat burgers zelf meedoen. Dan krijgen ze iets om het te kunnen meten, wat ze wel aangereikt moeten krijgen van de gemeente om het te kunnen doen, maar het helpt wel om mensen wat meer te betrekken en bewust te maken.
B= We hebben heel veel data, maar wat zegt al die data? In Engeland zeggen de bewoners bijvoorbeeld, die risicokaart, die geeft helemaal niet weer wat echt is, want wij weten waar het water komt en dat zit hier niet goed. En het idee dat je lokale kennis meeneemt is dus ook wel een hele belangrijke (bijvoorbeeld met ‘Hou een oogje op het peil’).
B= Je kunt ook proberen de ‘champions’ te vinden en als gemeente die als contactpersonen gebruiken, waar je direct contact mee kunt opnemen. Die is een soort van vooruitstrevende, en die probeert anderen mee te nemen in het proces.
B= Als het thema niet speelt, dan is het belangrijkste dat je andere thema’s vindt die wel spelen en dan je klimaatadaptatieplan daaraan op te hangen, zodat je in ieder geval wel eigenaarschap voelt. Dus als overstromingen dat niet creëert, dan moet je een ander thema hebben. En dat wordt volgens mij ook wel vaak zo gedaan.
B= Je kunt ook proberen het in het terrein in de wijk zo te modeleren dat het water langs de groene stroken gaat stromen, dat die wat dieper liggen, en het vanuit de buurt daarheen stroomt. Een soort wadi’s die dieper liggen en waar het water heen kan stromen en daar terug wordt gehouden.
B= Je kunt ook multifunctionele betekenissen toekennen aan gebieden, je kan waterretentie toepassen op parkeerplaatsen, op sportvelden, op speeltuinen doen. Dat zijn allemaal zo ideeën die je probeert. Het water zal er namelijk niet altijd zijn, dus het is leuk als het gebied ook een andere functie heeft. Het is altijd wel een dingetje met het onderhoud, als je bijvoorbeeld een sportveld gebruikt, dan is de club daar zeker niet blij mee. Bij speeltuinen is het wel wat makkelijker, want dat is van de gemeente zelf. B= Het is ook echt belangrijk om de bedrijven mee te nemen, en niet alleen de burgers. Je hebt bijvoorbeeld ‘Max Bahr’, dat is een grote bouwmarkt in Hamburg, die hebben wel de bouwvergunning gekregen, maar die moesten er wel voor zorgen dat al het water dat op dat gebied valt, er is natuurlijk dan veel meer asfalt, wordt vastgehouden op het terrein. En dat hebben ze met heel veel groene daken gedaan en regentonnen. En het opgevangen regenwater hebben ze dan weer gebruikt om de planten in hun tuincentrum mee water te geven.
B= We kijken altijd heel snel naar de burgers, maar het is nog belangrijker bijna, om ook de bedrijven er goed bij te betrekken. Omdat de burgers ook altijd heel veel andere dingen aan hun hoofd hebben en je moet ze ook niet overvragen.
B= Het is denk ik wel een groot probleem dat het nog niet echt leeft onder de burgers omdat het probleem niet echt tastbaar is. En wanneer gaat dat gebeuren: pas als het mis gaat. Probeer het daarom nu al te koppelen aan andere thema’s. Je moet wel kijken, waar is het probleem eigenlijk het grootst. En die gebieden zou ik echt specifiek benaderen en kijken wat we daar kunnen doen. Dus ik zou het niet grofweg, je hoeft het niet in de hele stad van Groningen te doen, want niet overal is het een probleem. B= De grootste uitdaging is echt, niemand weet eigenlijk helemaal goed, we weten wel ongeveer hoe de verantwoordelijkheden liggen, maar dat betekent nog lang niet dat we weten hoe we het echt moeten doen, en echt die samenwerking tussen de overheid, bij dit thema vooral de gemeente, met de burgers en de bedrijven. Daar ligt denk ik wel de grootste uitdaging.
B= Je kunt verder ook de lucht inbouwen, zoals in HafenCity (in Hamburg), dan is beneden bijvoorbeeld de parkeergarage en dan mag je eigenlijk pas wonen vanaf de eerste verdieping.
B= Het punt is een beetje, dit probleem kan echt lokaal opgelost worden, daar geloof ik wel in, maar dan moet het lokale niveau echt in de kracht gesteld worden. Want nu gaan we het allemaal neerzetten bij: de gemeente moet het doen, de burgers moeten het doen. En dat zijn ongeveer zo’n beetje de zwakste leden in de keten. Dus als we dat willen, moet ook de gemeente opnieuw capaciteiten krijgen hiervoor. Dus dan kijk je al gauw naar de provincie en nationaal niveau. Dus het hangt allemaal sterk met elkaar samen. Je kan niet zeggen, dat gemeente moet alles oplossen en we geven niks extra’s. Ik denk wel dat het een groot probleem kan worden, dus het is wel belangrijk dat we daarover nadenken. De verdeling van capaciteiten is dus wel een aandachtspunt.
B= Burgers staan heel sterk als ze niet willen meewerken aan de maatregelen in hun eigen grondgebied. Als het iets betreft dat zij op hun grond moeten doen, dan moeten zij de beslissing daarover nemen. Dan kan de gemeente dat niet bepalen. Je kan als gemeente veel doen als het gebied nog niet ontwikkeld is, maar als het al bestaand gebied is, dan moet je echt de mensen overtuigen dat het wel een goed idee is. Meestal is het het beste om het dan op zo’n Belgische manier te doen en echt in gesprek gaan met de burgers of het met hun te ontwikkelen. Want als je als overheid optreedt met een houding van ‘wij weten hoe het moet en dit is het beste’, dan gaat het denk ik niet goedkomen. Dus het is echt wel een balans act, wel informatie verstrekken maar ook samen ontwikkelen met. Zodat het als een gemeenschappelijk proces voelt en niet als een top-down iets.
B= De neo-liberale tendensen van de omgevingswet met decentralisatie en burgerparticipatie en dat soort dingen, daarvan denk ik wel dat we daar op moeten letten, omdat, zoals ik net al aangaf, het kan niet zo zijn dat we nu alles bij de burger gaan neerleggen qua verantwoordelijkheid. Daarin een goede aanpak te vinden en iets dat sociaal gezien ook ‘equity’ is, daar ben ik nog benieuwd naar hoe we dat de komende decennia aanpakken. Want als je meer op een decentrale aanpak inzet, dan heb je altijd verschillende gebieden. Je hebt altijd plekken waar mensen meer capaciteiten hebben, financieel maar ook intellectueel, of er al een buurtgevoel bestaat of niet, en andere gebieden waar dat niet zo is. Daar is de overheid denk ik wel heel erg belangrijk, om een rol te spelen om die ongelijkheid een beetje uit te balanceren.
B= Je moet het eigenlijk overal doen (adaptieve maatregelen), op het publieke terrein, bedrijventerrein en het private terrein. En je moet kijken, waar komt het water eigenlijk, waar heb je de problemen? B= Er is in Groningen wel de bereidheid om mee te werken, maar burgers wachten ook wel op de gemeente om een start te maken.