Kernwaarde ‘Verantwoording afleggen over handelingen/activiteiten’

werken. Toch bleef de medewerker van de gemeente Tilburg aangegeven dat het FAIR CARE systeem niet als systeem van de gemeente Tilburg wordt beschouwd (interview, 14 mei 2020).

Dit kan mogelijk verklaard worden, doordat de gemeente Tilburg geen wantrouwen heeft naar de thuiszorgorganisaties en dit ook niet wil uitdragen naar de thuiszorgorganisaties. De

medewerker van de gemeente Tilburg (interview, 14 mei 2020) geeft aan dat de gemeente Tilburg graag wil dat de thuiszorgorganisaties zelf deze data willen laten zien aan de gemeente Tilburg en dat ze zelf daarmee aantonen dat zorg is geleverd. Het FAIR CARE systeem is meer bedoeld als ondersteuning van het vertrouwen tussen de gemeente Tilburg en de thuiszorgorganisaties (interview medewerker gemeente Tilburg, 14 mei 2020). De

medewerker van de gemeente Tilburg geeft aan dat FAIR CARE kan worden gezien als een bevestiging van vertrouwen doordat FAIR CARE een controlemiddel kan zijn om te kunnen zien of zorgdiensten zijn geleverd door de thuiszorgorganisaties (interview, 14 mei 2020).

Hierbij kan worden opgemerkt dat het FAIR CARE systeem niet wordt toegepast in het archiveringsysteem van de gemeente Tilburg, aangezien de gemeente Tilburg het systeem niet als een eigen systeem ziet. Hiermee wordt de aanname, die in paragraaf 2.5 wordt gemaakt, dat FAIR CARE onderdeel is van het archiveringsysteem van de gemeente Tilburg ontkracht.

overeen met de kernwaarde van een ideaal archiveringsysteem van Horsman,(2009) maar wijkt af van de literatuur en het bij Horizon gevonden doel van Blockchain. Toch is het niet onmiddellijk bezwaarlijk dat de leverancier en de gemeente andere doelen voor ogen hebben.

Transparantie (beschikbaar en inzichtelijk zijn) is namelijk volgens Swan (2015) wel degelijk nodig om uiteindelijk verantwoording te kunnen afleggen. Ook is bruikbaarheid (wat een aspect is van transparantie) een karakteristiek die archiefbescheiden zouden moeten hebben om verantwoording te kunnen afleggen over een activiteit. Daardoor kan worden

geconcludeerd dat de doelen die benoemd zijn door de gemeente Tilburg en Horizon niet hetzelfde zijn, maar wel bij elkaar aansluiten.

In de volgende paragrafen wordt er uiteengezet in hoeverre de indicatoren bij gebruik van het FAIR CARE systeem aangeven dat de archiefbescheiden in het archiveringsysteem van de gemeente Tilburg de benodigde karakteristieken (authenticiteit, betrouwbaar en bruikbaar) bevatten om verantwoording af te kunnen leggen.

4.3.1 Opnemen

Door het opnemen in het eigen archiveringsysteem van archiefbescheiden met alle

bijbehorende metadata wordt de volledigheid van de archiefbescheiden geborgd. FAIR CARE heeft zijn eigen decentrale database. De rapporten en andere data die FAIR CARE genereert worden dan ook niet automatisch opgenomen in het eigen archiveringsysteem van de

gemeente Tilburg (interview medewerker gemeente Tilburg, 14 mei 2020). De data kan wel worden gekopieerd naar het eigen systeem, maar berust dus dan wel op een kopie. Daarnaast is data in de Blockchain aan elkaar vastgezet door middel van hash-codes. De kopie die kan worden gedownload geeft geen hash-codes weer en laat de data die op de Blockchain staat (in codetaal) in een voor overheid meer gangbaar formaat zien (PDF-bestand) (observatie, 3 augustus 2020). Daarmee kan worden gesteld dat het oorspronkelijke databestand niet kan worden opgenomen in het archiveringsysteem van gemeente Tilburg en ook niet zo volledig zou zijn als de originele data die in Blockchain blijft staan (de relatie tot andere blokken worden bijvoorbeeld niet meegenomen in de kopie). Dit heeft als gevolg dat de compleetheid en accuraatheid (als indicatoren voor betrouwbaarheid) en ook de authenticiteit van de archiefbescheiden die worden opgenomen niet geborgd zijn. Zowel de medewerker van gemeente Tilburg als de medewerker van Horizon (interviews, 14 mei 2020) hebben ook aangegeven dat in Blockchain verkeerde data kunnen worden opgeslagen. Blockchain op zichzelf doet niets tegen datavervuiling of incomplete data. Bij vergeten in- en uitchecken van thuiszorgmedewerkers is het aan de thuiszorgorganisatie zelf om de data compleet te maken.

Dit kunnen zorgcoördinators alleen doen door data toe te voegen aan de Blockchain, data verwijderen kan niet meer. Er kan worden aangegeven dat een eerdere toevoeging van data niet meer geldig is en er andere data voor in de plaats komt. Hierdoor zou het kunnen zijn dat de rapporten die gemeente Tilburg opneemt in haar eigen informatiehuishouding uiteindelijk niet een accurate neerslag bieden van de gebeurtenissen. Dit is een indicatie dat de

archiefbescheiden die opgenomen worden uit FAIR CARE niet de karakteristiek authenticiteit bezitten. Omdat overigens ook niet de complete gegevens worden opgenomen, kan worden gesteld dat de archiefbescheiden, die de gemeente Tilburg overneemt uit FAIR CAIRE mogelijk niet betrouwbaar zijn.

4.3.2 Bewaren

Nu wordt authenticiteit niet alleen geborgd door het proces van opnemen. Ook het proces van bewaren moet ervoor zorgen dat een archiefbestand onveranderd blijft over tijd. In dit

empirisch onderzoek kwam al snel naar voren dat de Blockchaintoepassing van FAIR CARE eigenschappen heeft die kunnen aantonen of data is aangepast over tijd. De Blockchain is namelijk vooral bedoeld voor het bewaren van het ‘bewijsje’ van de data/van het document, aldus de medewerker van Horizon (interview 14 mei 2020). Het ‘bewijsje’, is volgens deze medewerker de hash-code en metadata van een document waarmee gemeente Tilburg kan zien of een document is aangepast en of het gemaakt/ontvangen/verzonden is op het moment dat beweerd wordt dat het gemaakt/ontvangen/verzonden is. Met dit ‘bewijsje’ kan altijd worden gecontroleerd of de data zijn veranderd en of het klopt dat een document is

gemaakt/verzonden/ontvangen op het moment dat de metadata beweerd dat een document is gemaakt/verzonden ontvangen (interview Horizon medewerker, 14 mei 2020).

Uit het interview met de medewerker van Horizon (14 mei 2020) werd duidelijk dat alle data die wordt toegevoegd aan de Blockchain door een hash-formule wordt gehaald. Deze hash-code wordt in een blok in de Blockchain opgenomen. Ook wordt er opgeslagen wanneer de data binnen zijn gekomen en wie deze data heeft toegevoegd. De gemeente en de

thuiszorgorganisaties kunnen controleren of de data die zij hebben, overeenkomt met data die eerder is ontvangen en vastgelegd is een hash-code op de Blockchain. Dit kan worden gedaan door de data opnieuw door de hash-formule te halen en te vergelijken of deze overeenkomen (interview medewerker Horizon, 14 mei 2020). Verder kan er worden onderzocht of de data gemaakt en verstuurd zijn op een bepaalde tijd, en door degene waarvan aangenomen wordt dat hij/zij deze data gemaakt en verstuurd heeft, omdat dit vastgelegd is bij de data in de Blockchain (interview medewerker Horizon, 14 mei 2020). Hiermee en met de hash-code kan

worden gecontroleerd of data is gemanipuleerd. Tevens kan, doordat er geen data worden gewist uit de Blockchain, worden onderzocht of data door geautoriseerde personen zijn aangepast en wat de eventuele aanpassingen waren. Blockchain werkt hierbij dus ook als een logboek van de wijzigingen van data. De ‘bewijsjes’ zorgen ervoor dat de gegevens op de Blockchain vertrouwd kunnen worden als gegevens die de geleverde zorg weergeven volgens de medewerker van Horizon (interview, 14 mei).

Het FAIR CARE systeem is geen vervanging van het informatieopslagmedium van de gemeente Tilburg. Naast de data op de Blockchain, heeft de gemeente nog steeds ook het document met de algemene voorziening vanuit de Wmo per zorgontvanger (interviews medewerker gemeente Tilburg & medewerker Horizon, 14 mei 2020) in het eigen

archiveringsysteem. Dus de gemeente Tilburg moet los van de Blockchain zorg dragen voor het preserveren van dit document in de eigen informatiehuishouding. Ook bij het kopiëren van data uit FAIR CARE naar het eigen systeem wordt er geen gebruik meer gemaakt van hash-codes om de data te behoeden voor veranderingen en manipulatie. Hiermee kunnen de eigenschappen van de Blockchain, die maken dat de authenticiteit van documenten in de Blockchain geborgd zijn, niet worden gebruikt in het archiveringsysteem van de gemeente Tilburg. Blockchain in de toepassing van FAIR CARE voegt voor het eigen

archiveringsysteem van de gemeente Tilburg weinig waarde aan het proces van bewaren toe.

FAIR CARE heeft daardoor ook geen invloed op de indicatoren die aangeven of

archiefbescheiden authentiek zijn. FAIR CARE biedt door middel van hash-codes alleen het bewijs dat de data binnen de decentrale database van Blockchain niet is aangepast. Daarmee kan ook worden geconcludeerd dat de Blockchaintoepassing van FAIR CARE niet

overeenkomt met de beschreven toepassing van spiegeltype door Lemieux (2017). In

tegenstelling tot een spiegeltype wordt er wel degelijk data op de Blockchain zelf opgeslagen.

Ook met de andere in de literatuur gevonden toepassingen (digitale archiefbescheiden type en tokenized type) van Blockchain bij archivering komt FAIR CARE niet overeen.

4.3.3 Beschrijven

Om data in de toekomst beschikbaar, betrouwbaar en authentiek te kunnen houden is het belangrijk dat er beschrijvingen (bijvoorbeeld metadata) worden toegevoegd aan

archiefbescheiden. In het FAIR CARE systeem gebeurt dit op de volgende wijze: de NFC tags genereren automatisch data van de incheck- en uitchecktijd van de zorgmedewerker. Ook worden hier automatisch metadata aan toegevoegd, zoals het adres van de inwoner bij wie de zorg is geleverd. Dit wordt niet gedaan door de Blockchain, maar deze data worden wel

toegevoegd aan de Blockchain door de aangewezen autoriteit (interview medewerker Horizon, 14 mei 2020). Dit geldt ook voor de toevoeging van de zorgindicatie. De

zorgindicatie wordt door een medewerker van de gemeente ingevuld. De autoriteit voegt de ingevulde data vervolgens in een blok toe aan de Blockchain (figuur 6 is een voorbeeld van een gemeente medewerker die de zorgindicatie invult). Het beschrijven wordt dus niet gedaan door de Blockchaintoepassing zelf.

Figuur 6 Bron: Stil uit introductie film FAIR CARE Proof of Concepts Fase 1(2018) geraadpleegd op 6 juli 2020

Toch heeft dit toevoegen van metadata in eerste instantie geen directe invloed op het proces van beschrijven in het archiveringsysteem van de gemeente Tilburg. De gemeente Tilburg zorgt nog steeds dat informatie over bijvoorbeeld het format wordt genoteerd. Dit is

onveranderd ten opzichte van voor FAIR CARE. De medewerkers van de gemeente Tilburg moeten niet alleen binnen hun eigen informatiehuishouding metadata toevoegen maar ook in het FAIR CARE systeem. Wel wordt er bij data die gedownload wordt en daarna opgenomen in informatiehuishouding van de gemeente Tilburg automatisch metadata meegegeven. Er is geobserveerd dat niet alle metadata die de oorspronkelijke Blockchain bevat, meekwam bij het kopiëren van archiefbescheiden (observatie, 3 augustus 2020) naar het archiveringsysteem van de gemeente Tilburg. Deze bevindingen geven aan dat de karakteristieken authenticiteit, betrouwbaarheid en bruikbaarheid van archiefbescheiden niet door FAIR CARE meer worden geborgd na kopiëren.

4.3.4 Verwijderen

Tot slot is de tijdige vernietiging van data een belangrijke factor bij de karakteristiek beschikbaarheid. De data moet tijdig niet meer beschikbaar zijn, omdat het is vernietigd, vanwege juridische of administratieve redenen, zoals de privacy van inwoners. De gemeente Tilburg hanteert de selectielijst van de VNG (2020), waarin wordt aangegeven op welke grond en op welk termijn de informatie moet worden bewaard of vernietigd. Deze selectielijst is ook van toepassing op de data in de Blockchain (interview medewerker gemeente Tilburg, 14 mei 2020). Zo moet de zorgindicatie na 15 jaar worden vernietigd (VNG, 2020; artikel 5.3.4, eerste lid van de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015). Uit het bovenstaande gedeelte over opnemen blijkt dat de data uit FAIR CARE nooit onder controle komt van het archiveringsysteem van de gemeente Tilburg. Er wordt alleen een kopie opgenomen in het archiveringsysteem van de gemeente Tilburg. Dit leidt ertoe dat de gemeente Tilburg volgens de medewerker (interview medewerker gemeente Tilburg, 14 mei 2020) wel tijdig haar data in het eigen archiveringsysteem vernietigt, maar dat de data in de decentrale database van FAIR CARE nog steeds blijft bestaan.

Sterker nog; de manier waarop de Blockchain is opgebouwd, biedt niet de

mogelijkheid om te vernietigen. Dit betekent dat wanneer de gemeente Tilburg informatie toevoegt aan het FAIR CARE systeem en het FAIR CARE systeem deze informatie opneemt in de Blockchain, de gemeente Tilburg niet langer controle heeft over deze informatie. Dit heeft tot gevolg dat informatie blijft bestaan, die de gemeente Tilburg zelf niet meer heeft, zoals de zorgindicatie die na 15 jaar vernietigd hoort te worden (VNG, 2020). Daarmee kan geconcludeerd worden dat de werking van het archiveringsysteem van de gemeente Tilburg niet meer toereikend is om de archiefbescheiden onder controle te brengen in haar eigen systeem en dat er ernstige twijfel kan komen te ontstaan over of de werking van het

archiveringsysteem van de gemeente Tilburg dan wel zorgt voor het kunnen verantwoording afleggen over het eigen handelen van de gemeente. De bevindingen geven aan dat door het gebruik van FAIR CARE de gemeente Tilburg archiefbescheiden heeft die niet meer de karakteristiek bruikbaarheid bezitten, omdat ze in het eigen archiveringsysteem conform de VNG selectielijst (VNG; 2020) zijn vernietigd, maar nog wel voortbestaan in de Blockchain van FAIR CARE.

De controle op beschikbaarheid van informatie is hierdoor aan FAIR CARE

overgeleverd. FAIR CARE is volgens de gemeente Tilburg (ondanks wat Horizon zegt) van de thuiszorgorganisatie, waar in wezen de gemeente Tilburg haar eigen data in handen legt

van de thuiszorgorganisatie. Nu gebeurde dit natuurlijk in de oude situatie ook. Men moet data overgeven om tot afspraken te komen (zoals de zorgindicatie), maar de

thuiszorgorganisaties zijn net zoals gemeente Tilburg niet in staat om deze data tijdig te vernietigen. Waarmee de situatie ontstaat dat niemand grip heeft op de data.