• No results found

Kadaster-loket is Wkpb-loket

In document Handboek Wkpb-beheer (pagina 67-0)

7 Ontsluiting en gebruik

7.5 Kadaster-loket is Wkpb-loket

Voor de transitie in 2020 hadden gemeenten een Wkpb-loket ingericht om invulling te geven aan de voor hen geldende inzageplicht. Met dit loket kon iedereen inzicht krijgen in de door de gemeente opgelegde beperkingen en konden tegen de geldende legestarieven afschriften van brondocumenten worden verkregen. Deze verplichting is met de overgang naar de BRK-PB

vervallen, het Kadaster verzorgt nu met haar openbare registers voor alle bronhouders de toegang tot de brondocumenten.

Gemeenten worden geacht zowel zakelijke als particuliere afnemers te verwijzen naar het Kadaster voor informatie over beperkingen uit de BRK-PB en brondocumenten uit de openbare registers. Niettemin kan een bronhouder besluiten om zijn eigen brondocumenten ook

rechtstreeks aan belanghebbenden ter inzage te geven.

Het is goed om in de informatiekanalen van de bronhouders (website, huis-aan-huisblad) te wijzen op het (digitale) loket van het Kadaster voor beperkingeninformatie. Gaan de vragen van

belangstellenden verder dan de gegevens die het Kadaster heeft, dan kan de klant bij de bronhouder in contact worden gebracht met de ter zake deskundige van de vakafdeling. De Wkpb-registrator kan hierin een intermediairrol vervullen en doorverwijzen.

8 Inrichting van de organisatie

Met de wijziging van de Wkpb werden gemeenten genoodzaakt hun organisatie op de nieuwe situatie aan te passen om de wettelijke taak te kunnen blijven uitvoeren. Daarnaast nodigt de nieuwe wet uit tot het doorvoeren van procesaanpassingen, kwaliteitsverbeteringen of

kostenbesparingen. De wetswijziging heeft als positief gevolg dat de afzonderlijke gemeentelijke registraties en registers niet meer nodig zijn. Er wordt een landelijk beheerportaal beschikbaar gesteld onder Mijn Kadaster (de BRK-PB). Dat betekent voor gemeenten dat licentiekosten voor de lokale Wkpb-applicaties zijn vervallen. Ook een deel van de beheerwerkzaamheden is

gewijzigd. Er behoeven immers geen kadastrale mutaties in de lokale Wkpb-applicatie en in de LV Wkpb meer te worden bijgehouden. Het bijhouden van kadastrale (kopie-)registratie bij de bronhouder zal in het algemeen niet verdwijnen omdat applicatie van andere organisatie- onderdelen (bijvoorbeeld WOZ en Grondzaken) hiervan gebruik zullen willen blijven maken.

De belangrijkste wijzigingen van de vernieuwde Wkpb zijn:

• Gemeenten zijn nu net als de overige bestuursorganen verplicht beperkingen aan te leveren aan het Kadaster voor inschrijving in de BRK-PB (essentialia) en de openbare registers (brondocumenten). De plicht tot het bijhouden van een gemeentelijk beperkingenregister en een beperkingenregistratie (de LV Wkpb) is vervallen, evenals het bijhouden van een lokale kopie van de kadastrale registratie ten behoeve van de Wkpb.

• De aan te leveren beperkingen moet in de nieuwe situtaie worden voorzien van een aanduiding van een werkingsgebied bestaande uit de objectidentificatie uit de basisregistraties BRK, BAG, BGT of van een handmatig ingetekende geometrie.

• Het inzagerecht in het gemeentelijke register (de loketfunctie) is vervallen, brondocumenten worden in de openbare registers opgenomen en kunnen via Kadaster Online en via andere informatieproducten door iedereen opgevraagd worden.

Voor de volledigheid, wat verandert er niet:

• De vierdagentermijn (van kenbaarheid tot inschrijving in de BRK).

• Het Aanwijzingsbesluit Wet kenbaarheid publiekrechtelijke beperkingen onroerende zaken (laatste wijziging 01-01-2017). Dus er verandert tot nader bericht niets aan de plicht besluiten aan te leveren op grond van de wetgevingen die nu zijn aangewezen. Als de Omgevingswet in werking treedt dan zullen sommige beperkingen overgaan naar de Omgevingswet (zie paragraaf 8.5). Naar aanleiding daarvan zal het Aanwijzingsbesluit te zijner tijd ook worden gewijzigd. Deze wijziging wordt in 2021 gepubliceerd.

• Aansprakelijkheid bronhouder in geval de wet- en regelgeving niet wordt nageleefd.

• De relatie tussen registratie en register.

8.2 Overzicht belangrijkste wijzigingen

In onderstaande tabel worden de mogelijke veranderingen per onderdeel in detail weergegeven.

Ieder onderdeel wordt vervolgens nader toegelicht. Het overzicht heeft vooral betrekking op gemeentelijke bronhouders, maar ook voor provincies, waterschappen en het rijk biedt het wellicht nieuwe gezichtspunten. Het betreft hier met name aspecten in en rond het beheerproces en de (interne) informatievoorziening.

Domein Onderdeel Oud (gemeentelijk) Huidig (alle bronhouders) Processen Beheerproces Interne aanlevering,

controle, registratie, wijzigingen

Het proces, de workflow is op hoofdlijnen hetzelfde gebleven maar de inhoud is door het gebruik van het beheerportaal veranderd.

Organisatie Rollen Naar eigen inzicht.

Meestal bij BAG/Geo- beheerder.

Naar eigen inzicht. Verschuiving naar vakafdeling? Zie paragraaf 6.2

Informatie, data Essentialia en brondocumenten

Wkpb-catalogus 2007 Aangepaste eisen aan essentialia (o.a. werkingsgebied) en andere (technische en inhoudelijke) eisen aan brondocumenten

Management Per organisatie naar

eigen model ingericht.

Per organisatie naar eigen model ingericht. Bouw

Kwaliteitsdashboard moet voor de nieuwe situatie nog worden opgestart.

Juridisch kader Machtiging Per organisatie naar eigen model ingericht.

Per organisatie naar eigen model ingericht. Noodzakelijk voor

ICT/IV Raadplegen Bestaande IV-

voorzieningen voor Wkpb-gegevens

Aangepaste IV-voorzieningen voor Wkpb-gegevens

Inkoop Contracten Contract met software- leverancier

Geen lokale applicatie, functie vervalt

Financiën Kosten inschrijving

Niet Kosten inschrijving gemeenten

worden verrekend via VNG/

Gemeentefonds ICT/IV Raadplegen bestaande IV-

voorzieningen voor Wkpb-gegevens

Aangepaste IV-voorzieningen voor Wkpb-gegevens

Informatie Inzagerecht Inzagerecht bij 355 gemeentelijke registers

Inzage centraal bij het Kadaster

8.3 Van Wkpb-beheerapplicatie naar het beheerportaal BRK-PB

Met de wetswijziging van de Wkpb worden beperkingen op één plek geregistreerd: in de BRK-PB (in samenhang met de openbare registers). Er is geen wettelijke verplichting om een lokale registratie en register te onderhouden voor de Wkpb. Het Kadaster stelt aan elk bestuursorgaan een collectieve voorziening voor de registratie van beperkingen in de BRK-PB beschikbaar: het beheerportaal BRK-PB. Landelijk betekent dit één manier van werken en een besparing op licentiekosten.

8.3.1 Samen Organiseren en Common Ground

Samen organiseren

Samen organiseren is een vanuit gemeenten (VNG) opgezet collectief om een efficiënte en kwalitatieve dienstverlening te realiseren. De Taskforce Samen Organiseren heeft de wens geuit het gebruik van de collectieve voorziening als standaard voor te dragen bij het College van Dienstverleningszaken (VNG). Met de beoogde standaardverklaring van deze voorziening wordt uitgegaan van het ‘pas toe of leg uit’ principe (het tweede niveau van verbondenheid). Het doel van standaard verklaren is dat gemeenten via één applicatie uniform gaan werken waardoor geen investeringen in applicaties bij de afzonderlijke gemeenten meer nodig zijn.

Common Ground

Conform de principes van Common Ground worden er geen gegevens gekopieerd, maar is er sprake van beheer en raadpleging van gegevens bij de bron. De uitvoering van de Wkpb wordt met de collectieve voorziening op een eenduidige manier ondersteund en draagt zo bij aan een betere dienstverlening én een betere rechtszekerheid. Het project Beter Kenbaar is een mooi voorbeeld van Samen Organiseren en van de Common-Groundprincipes. Gemeenten werken samen met het Kadaster en andere bestuursorganen om één keer een goede oplossing te bedenken en deze vervolgens 355 keer toe te passen. Deze manier van werken zorgt voor beter beheersbare beleidsimplementaties en gezamenlijke governance.

Draagvlak voor de standaardverklaring?

Vanuit de uitvoeringstoets en eerdere raadplegingen is groot draagvlak gebleken voor het gebruik van de collectieve voorziening. Het transitieteam dat gemeenten ondersteunde bij de transitie heeft met veel gemeenten gesproken. Uit deze ervaringen komt eenzelfde beeld naar voren.

Juridische consequenties

Een consequentie van de standaardverklaring is dat marktpartijen die een Wkpb- applicatie aanboden worden benadeeld t.o.v. de gestandaardiseerde voorziening van het Kadaster. Juridisch is hier geen bezwaar tegen. In de Mededingingswet is wetgeving opgenomen over economische machtsposities. In artikel 25h van deze wet is de uitzondering opgenomen dat de wetgeving ”niet van toepassing (is) op het aanbieden van goederen of diensten door bestuursorganen aan andere bestuursorganen of aan overheidsbedrijven voor zover deze goederen of diensten zijn bestemd voor de uitvoering van een publiekrechtelijke taak”. Dit is het geval bij de collectieve voorziening.

Zijn de consequenties voor de markt acceptabel? Het college van Dienstverlening heeft hierover gesproken en geconcludeerd dat dit een gevolg is van de gekozen lijn om samen te organiseren.

Het effect van deze lijn is voor hen om deze reden acceptabel. De communicatie naar marktpartijen moet wel transparant en duidelijk verlopen.

8.4 Uitvoering wettelijke taak

8.4.1 Machtiging

Voor het uitvoeren van een wettelijke taak is machtiging nodig als het bestuursorgaan de uitvoering niet zelf ter hand neemt. Machtiging kan verstrekt worden aan personen (op naam) of op functie. Machtiging kan ook worden verstrekt aan functionarissen werkzaam bij een ander orgaan zoals een gemeentelijk samenwerkingsverband of een Omgevingsdienst. Het bijhouden van machtigingen geschiedt in een openbaar register op basis van machtigingsbesluiten. In sommige gevallen worden de machtigingen ook gepubliceerd.

Voor welke functionarissen is machtiging in het kader van de Wkpb noodzakelijk? Strikt genomen is machtiging alleen noodzakelijk voor medewerkers die in het kader van de Wkpb wijzigingen aanbrengen in de BRK-PB en documenten ter inschrijving aanbieden: we hebben dit eerder ook wel met de registrator-rol aangeduid. De beheerder van Mijn Kadaster kan iedereen de rol van registrator toekennen die als gebruiker bestaat in Mijn Kadaster. Maar vanuit het oogpunt van juridisch correct en transparant werken moet deze autorisatie te onderbouwen zijn met een machtigingsbesluit waarin de medewerker of een functie gemachtigd is om namens het college van B en W beperkingen te registreren en te onderhouden.

Uiteraard moeten ook de ondertekenaars van alle in te schrijven brondocumenten ook zijn gemachtigd. Voor brondocumenten van vakafdelingen geschiedt machtiging op basis van de desbetreffende wetgeving. Maar voor correcties ambtshalve, een ambtshalve verklaring, een vervallenverklaring en een intrekkingsbesluit op grond van de Wkpb is het noodzakelijk dat de ondertekenaar ook namens het bestuursorgaan is gemachtigd. Zie voor type besluiten paragraaf 4.6. Voor de rol van opvoerder is in beginsel geen machtiging nodig. Het opvoeren is een

administratieve handeling, waarmee geen mutaties in de BRK-PB en de openbare registers worden doorgevoerd. Organisaties hebben niettemin de vrijheid om ook voor de opvoerrol tot machtiging over te gaan.

Het Kadaster gaat machtiging niet controleren. De verantwoordelijkheid ligt bij het

bestuursorgaan die met de equivalentieverklaring (zie ook paragraaf 4.2) verklaart dat er namens dit orgaan wordt gehandeld. Het is dus aan uw organisatie om dit bij te houden. Met betrekking tot de machtiging van de registrator en de opvoerder luidt het advies deze controle te beleggen bij de toekenning van rollen door de beheerder van Mijn Kadaster die mogelijk zelf ook wordt

gemachtigd om deze authenticaties te beheren.

De VNG heeft voor gemeentelijke bronhouders een Handreiking gepubliceerd waarmee de machtigingen van de bestuursorganen raad, college en burgemeester naar ambtelijke

functionarissen kunnen worden geregeld. Zie hoofdstuk 11 voor de verwijzing naar dit document.

8.4.2 Lokale regelgeving

Mogelijk dat er naar aanleiding van de wetswijziging ook aanpassingen gedaan moeten worden in lokale regelgeving. Denk hierbij aan:

• mandaatregisters/machtigingsregisters;

• verordeningen of reglementen (op basisinformatie/basis- of kernregistraties);

• volmachten of (onder)machtigingsbesluiten.

8.4.3 Kwaliteitszorg

Opname van alle publiekrechtelijke beperkingen in de BRK heeft bij sommige bronhouders de vraag opgeroepen hoe deze gegevens zich verhouden tot de regels en gebruiksprincipes van het stelsel van basisregistraties. Voor de beperkingen van de niet-gemeentelijke bronhouders die voor de wetswijziging in de BRK waren geregistreerd volgde uit de Kadasterwet dat deze expliciet niet zijn aangemerkt als authentiek in de betekenis van het stelsel. In de memorie van toelichting bij het wetvoorstel tot wijziging van de Kadasterwet is hierover opgemerkt: ‘Die

(beperkingen)gegevens dienen met name de rechtszekerheid. Om die reden worden zij in dit wetsvoorstel nu niet aangewezen als authentieke gegevens, maar volgen zij het regime dat ook voor andere primair ten behoeve van de rechtszekerheid opgenomen gegevens, zoals gegevens betreffende hypotheek en koopsom, geldt.’

Er is thans geen aanleiding om, nu de gemeentelijke beperkingen ook in de BRK komen, dit regiem te gaan wijzigen. Dat wil zeggen dat gegevens over beperkingenbesluiten niet authentiek zullen zijn, en dat hierop geen gebruiks-, terugmeld- en onderzoeksplicht van toepassing is.

Iedere ‘bronleverancier’ van informatie aan de BRK is verantwoordelijk voor de kwaliteit van de gegevens die worden aangeleverd. Juridische aansprakelijkheid is van toepassing in het geval een partij nadeel ondervindt als gevolg van een inadequate registratie. Het Kadaster biedt met de kwaliteitsmonitor een instrumentarium aan om de kwaliteit van de registratie te kunnen beoordelen, ook in relatie tot andere bronhouders.

Kwaliteitsindicatoren voor de Wkpb zijn:

• volledigheid: alle brondocumenten die Wkpb-plichtig zijn (zie Aanwijzingsbesluit) worden ter inschrijving aangeboden;

• compleetheid: alle onderdelen van het besluit (inclusief eventuele bijlagen) die nodig zijn om het rechtsgevolg hiervan te kennen maken deel uit van het brondocument;

• actualiteit:

o brondocumenten worden binnen vier dagen na kenbaarheid ter inschrijving aangeboden aan de BRK-PB;

o bovenstaande geldt zowel voor nieuwe beperkingen, als voor wijzigingen, beëindigingen en herroepingen;

• juistheid: de brondocumenten en/of essentialia moeten voldoen aan de gestelde inschrijvingsvereisten;

• beschikbaarheid: informatie over beperkingen moet beschikbaar zijn om waar nodig gebruikt te worden bij processen als vergunningverlening, WOZ-waardebepaling of ruimtelijke ordening.

8.5 Financiën

De wetswijziging Wkpb en alle werkzaamheden die hieruit voortvloeien leiden tot kosten bij het ministerie van BZK, bij het Kadaster als beheerder van de BRK-PB en bij de bronhouders. We richten ons hier op de kosten die bronhouders (en met name gemeenten) moeten maken om het beheer in te richten naar de nieuwe eisen. De wetswijziging leidt ook tot kostenbesparingen (paragraaf 8.4.2).

8.5.1 Beheerkosten

Bestuursorganen moeten hun interne bedrijfsprocessen aanpassen aan de nieuwe wet- en regelgeving. Voor een deel zal het beheer (en daarmee ook de kosten) overeenkomen met het beheer van vóór de transitie, voor een deel zullen nieuwe kosten ontstaan omdat bijvoorbeeld beheerrollen gedifferentieerd worden of het anonimiseren van documenten ook in de beheerfase moet worden doorgevoerd.

Te denken valt aan de volgende beheerkosten:

• opvoeren, muteren en beëindigen van beperkingen;

• anonimiseren brondocumenten en/of inrichten sjablonen;

• kosten eHerkenning (niet exclusief voor de Wkpb);

• beheerdersactiviteiten: autorisaties, advies/training, overleg, opstellen rapportages etc.;

• ICT-ondersteuning werkplek;

• kosten informatievoorzieningen binnen de eigen organisatie;

• juridische ondersteuning (in geval van juridische procedures inzake de Wkpb);

• overhead/management;

• (Optioneel) software-licenties voor een GIS of CAD-pakket voor het maken van GML;

• (Optioneel) bij het gebruik van een bevraging API kosten voor een PKI-certificaat;

• inschrijfkosten beperkingen (voor gemeenten uitname gemeentefonds vanaf 2021).

Inschrijfkosten beperkingen

In het kader van de wetswijziging worden de financiële afspraken voor alle bronhouders

geharmoniseerd en in lijn gebracht met de standaardtariefstelling van het Kadaster. Zo gaan ook gemeenten die een stuk ter inschrijving aanbieden hiervoor betalen, waar de levering van gemeentelijke gegevens aan de LV Wkpb tot 1 april 2020 kosteloos was. Dat betekent dat gemeenten voor het inschrijven van een beperking in de openbare registers van het Kadaster het daarvoor geldende inschrijftarief gaan betalen (in 2020 is dit € 13,40 bij elektronische inschrijving).

Het Ministerie van BZK heeft met de VNG een principe-afspraak gemaakt om de inschrijfkosten voor gemeenten collectief te financieren (vergelijkbaar met de financiering van kadastrale producten voor alle overheden). Dit voorkomt losse facturering en daarmee administratieve lasten.

Vanaf 2022 wordt de Omgevingswet van kracht. Voor een aantal beperkingen geldt dat deze gedurende de overgangstermijn van de Omgevingswet (tot 2029) overgaan naar de DSO- omgeving. Het is nu nog niet precies bekend welke besluiten wel of niet over zullen gaan.

Geraamd wordt dat uiteindelijk de helft van de gemeentelijke beperkingen over zal gaan naar de

Omgevingswet. Met deze afbouw wordt rekening gehouden in de financiering van de inschrijfkosten.

Het inschrijftarief geldt voor het inschrijven van stukken in de openbare registers. Voor de Wkpb geldt als stuk: een besluit van een bestuursorgaan, een beslissing in administratief beroep, een rechterlijke uitspraak of een vervallenverklaring. Zo’n stuk wordt ter inschrijving aangeboden in de volgende situaties:

1. bij het registreren van een nieuwe beperking;

2. bij het beëindigen van een beperking;

3. bij het herroepen van een beperking;

4. bij het toevoegen (of wijzigen) van een datum beëindiging van een bestaande beperking;

5. bij het wijzigen van het werkingsgebied anders dan als gevolg van het vervallen hiervan;

6. bij het wijzigen van handmatig ingetekende geometrie;

7. bij een op grond van een brondocument veranderd rechtsgevolg, ook als dit geen verranderingen van de essentialia in de BRK-PB met zich meebrengt.

Het actualiseren van een werkingsgebied als gevolg van het vervallen hiervan is een

administratieve handeling waarvoor geen inschrijving van stukken in de openbare registers is benodigd. De functionaliteit hiervoor komt in het tweede kwartaal van 2021 beschikbaar.

Meer achtergrondinformatie is te vinden in de Memorie van Toelichting of in de Uitvoeringstoets van de VNG.

8.5.2 Besparingen

De wetswijziging Wkpb leidt bij gemeentelijke bronhouders ook tot kostenbesparingen. Landelijk gezien gaat het daarbij om substantiële bedragen. In de Uitvoeringstoets van de VNG is becijferd dat er met het wegvallen van licentiekosten voor de Wkpb-beheerapplicaties een bedrag van tussen de 0,9 en € 1,5 miljoen per jaar voor alle gemeenten gezamenlijk wordt bespaard.

Daarnaast worden besparingen verwacht door het wegvallen van ICT-beheer en het bijhouden van kadastrale mutaties in de Wkpb en door het wegvallen van de gemeentelijke loketfunctie. Tot slot kan de interne informatievoorziening bij bronhouders met gebruikmaking van de nieuwe

informatieproducten van het Kadaster mogelijk tot kostenbesparingen leiden.

8.6 De relatie met de Omgevingswet

Er zijn duidelijke raakvlakken tussen de Wkpb en de Omgevingswet. Ooit was het zelfs de bedoeling dat bestemmingsplannen onder de Wkpb zouden gaan vallen. Dit is er echter niet van gekomen. Maar beperkingen zijn in hun aard erg verwant aan de regels over de fysieke

leefomgeving die onder de Omgevingswet in het omgevingsplan zullen worden opgenomen.

Vanaf 2022 zal een deel van de in de Wkpb geregistreerde beperkingen op enig moment onder de werking van de Omgevingswet gaan vallen. In 2020 wordt hiervoor een aanpassing van het Aanwijzingsbesluit voorbereid. Het overblijvende deel in de BRK-PB zal als informatieproduct in het Digitale Stelsel Omgevingswet (DSO) beschikbaar wordt gemaakt door het Kadaster.

Als gevolg van de vernieuwde Wkpb zullen gemeenten en wellicht ook andere bestuursorganen een heroverweging maken van bestaande beperkingen ten aanzien van hoe het werkingsgebied wordt afgebakend: met de BRK, BGT, BAG of geometrie. Met deze uitbreiding wordt het mogelijk

werkingsgebieden nauwkeuriger af te bakenen. Dit komt de rechtszekerheid ten goede. Deze werkwijze komt grotendeels overeen met die in het omgevingsplan. Daarmee worden

beperkingen, zowel die over zullen gaan als die in de BRK-PB blijven, beter geschikt voor gebruik in het omgevingsplan, dan wel het DSO.

Overigens is er een groot verschil in de aanlevermethodiek voor de BRK-PB en het omgevingsplan (Standaard voor officiële publicaties, STOP en Toepassingsprofiel omgevingsdocumenten, TPOD).

Dus er zal te zijner tijd nog het nodige gedaan moeten worden voor transitie van beperkingen uit de BRK-PB naar het omgevingsplan. Ook kent de Omgevingswet nu nog niet de mogelijkheid om de werkingsgebieden van regels over de fysieke leefomgeving objectvolgend te laten zijn zoals dit al wel het geval is in de BRK-PB.

Wilt u meer weten over de relatie tussen de Wkpb en de Omgevingswet? Zie dan Kamerstuk 35 284 met de titel “Wijziging van de Wet kenbaarheid publiekrechtelijke beperkingen onroerende zaken teneinde die beperkingen beter kenbaar te maken”. De Memorie van Toelichting op de gewijzigde wet gaat uitgebreid in op de relatie tussen de Wkpb en de Omgevingswet.

Beperkingen die worden overgeheveld naar de Omgevingswet worden opnieuw gevestigd en vervolgens uit de BRK-PB verwijderd.

9 Landelijk beheer Wkpb en ontwikkelingen

9.1 Diensten Niveau Overeenkomst

Tussen het Ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties (opdrachtgever) en het Kadaster (opdrachtnemer) zijn afspraken gemaakt over het beheer van de BRK-PB. Deze

afspraken worden momenteel vastgelegd in een zogeheten Dienst Niveau Overeenkomst (DNO).

De beheeromgeving BRK-PB wordt een A-dienst van Het Kadaster. Welk servicelevel en

prestatieniveaus daar bij horen wordt beschreven in de DNO. Deze wordt als onderdeel van Beter

prestatieniveaus daar bij horen wordt beschreven in de DNO. Deze wordt als onderdeel van Beter

In document Handboek Wkpb-beheer (pagina 67-0)