Handvatten Dedicon voor het leesbaar maken van een tekst

1. Lettertype

Hoe goed een tekst waarneem- en leesbaar is wordt vooral bepaald door het lettertype dat gehanteerd wordt. Toch blijven er wel meningsverschillen bestaan tussen experts over welke lettertypes het meest effectief zijn voor de leesbaarheid van informatie.

Wanneer een organisatie kiest om een bepaald lettertype te hanteren in haar informatieverstrekking gelden er een aantal vuistregels:

• Vooral ‘open’ letters zijn beter herkenbaar. Zij hebben namelijk meer witruimte tussen de letters.

• Smalle, decoratieve en dunne letters zijn moeilijk te lezen.

• Een schreefloos lettertype is beter waar te nemen door de lezer, vooral op beeldschermen. Dit is een lettertype zonder dwarsstreepjes en versieringen. • Aangepaste lettertypes die ontwikkeld zijn voor mensen met dyslexie kunnen een

prettigere leeservaring geven. Desondanks is hier geen wetenschappelijk bewijs voor om dit te ondersteunen.

Voorbeeld: De onderstaande lettertypes zijn 12-punts. De eerste twee lettertypes hebben een

schreef. Bekijk het verschil tussen de letter l (el), hoofdletter I (ie) en het cijfer 1 (één). Times New Roman l I 1

Georgia l I 1 Arial l I 1 Comic Sans MS l I 1 Verdana l I 1 2. Lettergrootte

Het lezen van teksten in een kleine lettergrootte is vermoeiend en soms bijna onmogelijk. In het geval van het gebruik van een grote letter kan juist weer het overzicht op de pagina verloren gaan. Uit het onderzoek van Stichting Dedicon blijkt dat bij een lettergrootte van 12 punten een letter goed waarneembaar is.

• Mensen met dyslexie, ouderen en slechtzienden kunnen een grotere letter beter waarnemen.

• Wanneer er sprake is van zwak licht kan iedereen een grotere letter beter zien. • Een grotere letter maakt het klikken op een linkadres makkelijker. Dit geldt vooral

voor smartphones en e-readers. Voorbeeld

Om een beeld te geven van de effecten van een lettergrootte, zijn hieronder de lettergroottes 9 tot en met 14 punten (Verdana) te vergelijken.

85 Verdana 9 Verdana 10 Verdana 11 Verdana 12 Verdana 13

Verdana 14

3. Afstanden

Wij lezen woorden in teksten en geen afzonderlijke letters. Hierdoor is de afstand tussen letters, worden, regels en alinea’s ontzettend belangrijk.

Door een goede afstand te waarborgen tussen letters en woorden kan voorkomen worden dat letters en woorden in elkaar over gaan lopen. Regels en tekstblokken krijgen hierdoor rustiger visuele ervaring.

De afstand tussen regels en woorden wordt niet gecreëerd door het gebruik van extra spaties of witregels. De afstand tussen letters en woorden kan worden gecreëerd door middel van de standaardinstellingen voor de tekst. De volgende afstanden gelden als, minimale, vuistregel.

• Tussen letters: 0,12 keer de lettergrootte • Tussen woorden: 0,16 keer de lettergrootte • Tussen regels: 1,50 keer de lettergrootte • Tussen alinea’s: 2,00 keer de lettergrootte Het resultaat hiervan is dat:

• Mensen met aandachtsproblemen of dyslexie zich beter op de tekst kunnen concentreren.

• Een voldoende afstand tussen letters en woorden iedereen helpt bij een goede leeservaring.

Voorbeeld

In deze tekst is de gekozen afstand tussen zowel de letters als tussen de regels te klein. Dit heeft een negatieve uitwerking op de leesbaarheid.

In deze tekst voldoet de gekozen afstand tussen zowel de letters als tussen de regels aan de beschreven vuistregels. Dit bevordert de leesbaarheid.

86 4. Visuele teksteffecten

Teksten bevatten wel eens woorden en zinnen die een visuele vormgeving hebben. Denk aan vet of schuingedrukte worden. Vaak is de intentie van de schrijver om ergens de aandacht op te vestigen. Stichting Dedicon beveelt aan om deze visuele teksteffecten beperkt en bewuster toe te passen. Hierdoor is een tekst makkelijker waar te nemen.

Dit komt doordat:

• Schuingedrukte en handgeschreven teksten in elkaar lijken over te lopen.

• Hoofdletters op elkaar lijken en hierdoor moeilijk leesbaar kunnen zijn. Ook kan het ‘schreeuwen’ suggereren.

• Doorgestreepte tekst nauwelijks te ontcijferen is.

• Onderstreepte letters met een staart (g-j-p-q-y) minder herkenbaar zijn en hierdoor moeilijker leesbaar worden. Gebruik onderstreping alleen voor links.

• Afwijkende kleuren voor kleurenblinden niet waarneembaar zijn.

Een goede manier om ergens visueel de aandacht op te vestigen is woorden vetgedrukt maken. Vetgedrukte woorden blijven leesbaar mits deze bewust en beperkt worden toegepast.

Voorbeeld

In het volgende voorbeeld zijn de visuele teksteffecten te vergelijken. Het eerste woord heeft een visuele vormgeving, het tweede woord niet.

Schuin niet schuin

normaal weergegeven HOOFDLETTERS kleine letters

Doorgestreept niet doorgestreept Onderstreept niet onderstreept

Afwijkende kleur dezelfde kleur als alle tekst

Vet niet vet

5. Begrijpelijke taal

De volgende maatregelen kunnen bijdragen aan het begrijpelijker maken van een tekst: • Het taalgebruik laten aansluiten bij het doel van de tekst en de doelgroep; • Korte zinnen gebruiken;

• Lange, samengestelde zinnen duidelijk opdelen; • Abstract en figuurlijk taalgebruik vermijden;

• Moeilijke woorden en vaktermen vermijden, waar nodig deze vervangen door algemeen bekende woorden;

• Een persoonlijke en meer informele toon.

Voorbeeld: Hieronder een voorbeeld van een tekst die niet aan de bovengenoemde

87

NIET

De inmiddels tot celebrity ontpopte popartist Lill Fluffy is zoals algemeen bekend, geboren en getogen in Utrecht.

Zijn manager heeft aangekondigd dat er bij zijn volgende concert in Tivoli geen

handtekeningen worden uitgedeeld nadat Fluffy vorig jaar in het Utrechtse bijna verdrukt werd door uitzinnige fans die gelukkig slechts colleteral damage veroorzaakten bij de nu in L.A. woonachtige BN’er.

WEL

Het is algemeen bekend dat de bekende artiest Lill Fluffy is opgegroeid in Utrecht. Lill Fluffy deelt dit jaar geen handtekeningen uit na zijn concert in Tivoli. Dit maakte zijn manager bekend. Vorig jaar raakte Lill Fluffy namelijk bekneld door alle uitzinnige fans die een handtekening wilden. Gelukkig raakte hij niet gewond.

Mogelijkheid 2: Digitaliseren van aanvraagformulier

Als er voor gekozen wordt om het aanvraagformulier te digitaliseren, zal deze moeten voldoen aan de Wet Digitale Toegankelijkheid.

Voordelen van het digitaliseren van het aanvraagformulier:

• D.m.v. spraaksoftware is de inhoud ook duidelijk voor slecht-lezende en visueel beperkte personen.

• Door het gebruik van instructievideo’s biedt je de mogelijkheid om verdere uitleg te geven over de aanvraagprocedure.

• Uitleg iconen om extra uitleg te geven wanneer de aanvrager de vraag niet begrijpt. Velden verplicht maken om te voorkomen dat er onvolledige stukken worden aangeleverd.

88

In document Afstudeeronderzoek - Wouter Borneman (pagina 84-88)