Het krioelde van de boortorens en pomp n, reservoir, buizen en leidingen, die in alle richtingen door het heuvelachtige land ehap kronkeld n. Al ik de 000' D sloot, dan duizelde h t me van deze Hydra die aan alle kanten bruinachtig bloed uit de grond ZOO". Het
vloei-bare goud bevlekte de aarde en de roode mier n vlucht-ten voor een wis n ver tikking dood. Een rroote plas donkerbruin sap van een nieuw aangeboorde put lag op het groene tapijt en men chen war n bezig de
spuit.ende geiscr op te vang n cn in bedwancr te houden.
In de laboratoria yan dc ma htige raffinaderij werd druk aan brandblu hproeyen (J'ew rkL, waarmee de volcrcnde da ren 0 fening zou worden gehouden.
De hitte, a overduO' ondragelijk gewe si, maal' teO'cn de a ond wo i e n koele brie op uit d clebe zee. Ik blu ('h/e d brandende ledematen onder een ijskoude douch n I egon een le\'endig <re 'prek met twe del' boor-employé. We bad den h t over de diept van d nieuwe bron. o,el' de kwaliteit "an het aardepro Iud n
0\ er wat mcn ycrstaat onder h t cracking-proces. lIet.
, a' n interc' 'ant ge. prek. maar' h i duurde niet lang.
dit g PI' k 0' er olie. \\ ij ,chak lden over op tenni' en vóór ik het wi ,t had ik me met een partij ingelaten. die me no" lan'" in mijn (J'cbeugen zou blijyen. Is ik won, zou ik t wc dag n rust krijgen om daarna met een
COIll-fol'fnh I K.P . .M.-boOl mijn r i, naar , amarinda voort te zetten. Jocht ik ,erliezen. dan zou d r is nog di n-z lfd n mond worden aanYlHtrcl. II \\ 1 met een kleine molorvracht. elllIit die om 12 Ullr moest ycrtrekk 'no Ik kreeg met 6 : 4, - -: : 5 op mijn kop en werd in n Hoolijke temming en onder uithuudip: gelach om mid-derna ht nuar de teiger gebra hl. vandaar zou d na htelijk "aur't lang' de oostku. t \ an BOl'l1eo be" innen.
De mnan , a. yol. maar het ko Ie ayonclhrie 'je WH om dien tijd in e('n f ij, e bries 'cru nclerd. die met grillige vlagen op b al11 zetten. Dit ,erhoogd de uitgelaten t mmin'" nog meer cn dc .. oli -bo 'fen" mtwkten er geen g heim van dat zij niet a Be n in. maar ook onder de olie waren, het 'la htof[ I' ni t uitgezonderd.
Het kl iuc, uiL luitend met lIine z n b mande bootje.
1 g dan end op de klots nde goh n lang de st i rer.
Mijn baga'" "a, al aan boord en aan dek had men
een ,'eldbed opgesteld, dat, zoo goed al het ging, aan twee kanten werd va tge jord. Hoe ik hierop bij deze deining en tus ehen de lingerende B.P.M.-vaten moest slapen, was van het begin af aan al een raadsel. Met een prong was ik aan boord en zat op mijn wiegende stede van waar nog enkele af cheidskreten met de vrienden aan wal werden gewi cid. p het laat te nippertje had ik nog even tijd een mij tocgew rp n He ch cognac op te vangen. Dan waren we 10 .
Met en zware t joeke-tsjoek deinen we de open zee tegemoet. Onver taanbare temmen ehreeuwen noO' iet van de wal. Ik neem een lange slok uit de fle eh. De oude Chinees aan het roer brult bevelen aan zijn jonge bemanning, die de orders doorgeven. Het honky-tonk van hun vl'eemde, gorgelende stemgeluid klinkt voortdurend om mijn. ooren en ik be ef nu pas goed dat ik de eenige Europeaan aan boord ben. Hoe m et ik me hier v r taan-baar maken? De paar brokken Mal i eh die ze prek n zijn mij haa t eyen onheg'I'ijpelijk al hin e eh. "Waar i mijn bagage", brul ik door de hrie' n het rui chen der aanrollende breker. E n der zon II van .,de goede aarde"
antwoordt met e n 'oort "lIang-tang-won,,.t e wan"":
"Wat zeg je? De barang bedoel ik."
,.0. de ba rang . "
De pI 'ctoogige. kleine Ching wij, t met zijn euwige fO'limlach onder het b d 11 verdwijnt, c l' naar VOl' n.
Er i geen ha rang onder het bed. Ik b gin arb"waan te l.rijgen. Waar gaan die kerel mel mij naar toe? Naar hanghai of naur en verlaten eiland? Ze zuJl n je uit-kleeden bel'ooyen n dan voor de haai n gooi n. De maan hijnt glimlach nd - of la hrie me uit - op de stoei udc gol v 11. die hoe langer hoe hooo'er worden. Een groote berg glimmend water tort zich met venijnige kracht op on' bootje. Enk Ie petroleumvaten zijn
los-geslagen en rollen met donderend geweld over het kleine dek. De harmonicapooten van mijn bed chuiven knar-send heen en weer. Nog O'cen minuut later zijn de touwen door n ik chict met bed tede en al tegen de ijzeren ver hansinrr• Nu huift h t he Ie geval naar bakboorrl, dan w er naar tuurboord om daarna met c n geduchte klap tegen de tent tan'" te laan. Krampachtig houd ik de cognacfle h in mijn handen. Die mag niet gaan. of , e gaan am n over boord. Dank haar b n ik niet ziek geword n. do h yJua van rea tic g blev n. Het bed onder mij i volkomen in elkaar o·ezakt. lle druipt van de nattigh id en de boot rol t en ,tampt over einde-looze berg n n dalen. Ching komt grijnzend bij me zitten. Zijn 00 ter che glimla ·h i door niet· weIT te ag D.
Plotseling opent hij de mond, ledi"t zijn maag aan mijn voeten en grinuikt verder. Een zware roller gaat over het chip. 'choon. Ik geef Ching de fl h. "Trima kasi banjak, toewan." Niks te danken jo, zoolang de voorraad trekt. Lange, olkenflarden jagen aan de Dlaan voorbij.
Iedere ke l' dat de boot naar bakboord overh It verlicht de planeet on. dek onder het afdak. Ineen een gewel-dige golf ,'an tuurboord. IIij brc kt c\ n voordat hij de boot bereikt, tilt on al een peelhlll omhoog cn het volgende oogenblik duik n n us en 'oor 'chip diep onder water en we hooren de chroef door de lucht suiz n. Bed, mat re hoofdku en, twee vaten .... en de fle ·h gaan overboord cn ik vlieg met ecn kwak t gen dc ijzeren reelinn•• Een goede reeling, die me bont en blau v laat.
Het i om wel goed in 't gare I t wordcn gehouden.
De fle eh wa toch leeg, laat de zee muar h t -tatJegeld innen. Ik jor me aan de tent tang \ at. . .. n maf.
Bij het ochtendgloren, ord ik met hoofdpijn wakker.
Van alle mogelijke b esten gedroomd. Wij varen al ware niets gebeurd langs de eilanden bij de monding van de 88
Koetai-rivier stroomopwaart . Het bruine, modderige water stroomt traa'" en stroopachtig aan mijn voeten voorbij. Oerwoudgroen woekert aan beide kanten. Luc?t-wortels reiken in het water, lage palm oor ten strUIk-gewas en lianen groeicn met ontbloote wortel uit het moera en de ochtendzon werpt lange chaduwen O"er het water. Sporadisch duikt een verlaten paalwoning op of en uit riet gevlochten hut. Ik denk aan bi au rooren met vergiftigde Dajakpijlen aan koppen neller en waterslangen - toen ineens bij een inham mijn mo de ledemat.en zich krampachtig samentrekken. Engroep groote krokodillen baadt lui in de zon op het modderbed.
Het grout. te xemplaar opent wijd het vraatzuchticre muil en laat zijn enorme hakmachine zien. Ching komt op me toe wij t grinnikend naar het monster, dan naar ons en
toot een rceks onverstaanbare klanken uit.
Dit wa het eenige Chinees eh dat ik onmiddellijk en volkomen begreep.
89
LA CHANSON
In de mandikamer van een Paangrahan, midden onder de rubb rhom n ergens in DeH, stond ik ontelbare cmm I'tjc koelt ()\ cr het glo ·j('nde lichaam te gieten.
Toen ging de t le{oon. Tenmin te. dat kwam de boy me vertellen. "Toewan, tclcpoon."
Wie b lt je nou hicr in dezc rimboe op, dacht ik onder h t afdrogen. Ik \ a pa aangekomen cn k nde niemand in deze streek van umatra s 0 0. tku t. Wie gelastte deze opsporing en voorgeleiding?
90
"Tida tao toe wan."
,.Dan raag je maal' als je 't niet weet."
Enkele orrenblikk n later komt het antwoord. De naam i norr"" teed onbekend, maar het. i een dame. Wel ver ....
"Hallo ja? Met wic pre >k ik ? Wat zegt of ik Uw stem nict hcrken? Hct pijt mij werkclijk mevrouw, maaJ' ....
.. Och laat die.. "maar weO". dat heb j immer 15 jaar geledcn ook gedaan." Vijftien jaa geleden? en
ogenblikje." . . . . . ..
Haa tig n'a ik in mijn (I'edachten YIJfil n Jaar III mIJn per oonlijkb ge chiedenis ""tcrug, echt.er zonder nmiddel-lijk rc ullaat .
. .Ik weet hct waarachtirr ni ct. of ja .... netoch niet."
.,Weet je nict. meer van de Fran hc Ie .... ?"
N . . k'"
" u zeg nog zann'yer nl"'IU'T 00 -,
". . .. ocn j me altijd yoorz i., .. b ti· là han on?
.. W 1 v rdorie. ben jij 't?"
.. Ja natuurlijk idioot!"
Di n ti, ond wa ren groot fcc t in de soo..,. Er wa lIari L saar, d vrije dag om de Y edi n dagen. en de planters \\-aren van hun e nzam po. ten <r kom n om weer eens gezelli<r de reput.atie van dc b ruchte 00
omhoog je houden. e rubberprijz( n warcn weli \ aar g('zakt, de produdie en h ,t p rsoncc) \ arcn in'" I rom-pen. maar de dor t was b t zelfde geblc cn. Bebalve d' lIollnn ,th D lian n waren el' hl r (lok Amerikanen die niel \ oor e n kleintje ycrvaard war 11 en meenden dat .,God'~ own country" ook nO'T een kolonie had waar rubbcr vandaan kwam. al wa h t Liel' daar mind r lekker en de , igarcn minder goed .. ,1 je maal' geraaien ook dat je wat 0 ds van ons zegt," z i n Deliaan en
"'recp naar de dobb Ib kcr. De pokcr te nen wlden over
de ronde tafel. Two pair ... dri negen , .. een kleine
"\crderop een drainage aanleor • Onder het loofdak d'~Jlkcn
iu d verte witte ge taH nop. ontroleel'cnde a I t~~
Eenzaamh id, klimaatsver hil, malaria-aanvallen eu het op hieten met. de oudere collega" zijn ding n die d ge-meten met de jonge boomen. "Het komt nog al e noor", ze,rt hij lakoniek, "en al het te bar wordt turen wij een
ja~er
er op af, dan blij en ze weer een tijdje weg." Ik denk 93even teru" aan de kudde olifanten die we uil het vliegtuig boven Maiakka ontdekten. Van Veen ndaal wi t waar ze . ,woonden". We hebben. toen een tijdje laag cirkelende zal wcer een loonsyerhoogin cr aauvra<ren."
De zon taa l reed hoog aan de h m 1. Dc hitte h eft
Langs de berghellingen 6rrazen karbouwen. Met hun ovcr-w ldigend panorama. Het Toba-mecl'. Honderd kilom ter lang, negen honderd meter diep. omge,en door een reliëf van glooi nde b rgen en ""edoofde vuleanen. 1 [et is een aangrijp nd gezicht. Iet uit de oertijd. Iet. dat onyer-anderd is gebje. <.>u sinds de dag der chepping. De om-liggende, paarzallm b O'l'oeide bergen golv n in za hte.
onre<Telmati<'e lijnen, door honderden lichl n chadm
I' flexen g uuaneeerd, in veelvuldige uiHoopers in het blauwe meer. TaJlooze, hiereilanden n bochten chep-p n e n grillige en ehilderachtig ku Wjn. waarlang geroeid. Een kla iek silhouet in een door damp omfloer-st.~, haa t onwerkelijke wereld. Men spreekt van
"Toch vond ik 't het mooi t "an daar bov n. Zonder detail, niet te dicht bij - waar nog iet overblijft voor de fanta ie. Dan i het groot eh en onwerkelijk mooi;
dan i h ten vi io D, endroom."
Jan h eH het tuur in hand n genomen. Hij wil er liever z lf bij zijn al lang de bcr1rh Hing 11 onverwacht karb ti, en mo hl n opduiken. Maar nu reb urt natuur-lijk niets. Het i al laat in de middutr en de weg i Yer-lut n. Bij d hooO'vlakte aano'ckom n kijk ik nog ven om. R cl ,tr elen de tralcn \an de ondergaande zon de omli rg nde b rgketen. De zachte glooïng n zijn al mei g'oucl be lOH'U en de zil" r n piegel van h t tille meer, ('zinkt in het midden van wazige, ieere tinten n aanglijd Dele wolkenlagen. chier het eiland amoris y rdwijnt de zon.
R eht voor on' brandt en nlllrtje lang den, eg;. Wij stopp n,
.. uté ajam i ewan?' de inlander zit "'churkt naa t en hout k oh uurtje en braadt kleine stukjc kippen-,1 'seh [lan 't pit. Wij koop n twe staafje an h t pittig nckruide 'leesch en kltli\(~n,
. .Ik h 'b tr k in een borrel." zcgt Jan.
,.Hoe i 't moO'clijk!"
Op de yoorgalerei ,an het op pal n I;taandc
admini-·trat lil' 'huis . tuat B tiy op on te waeht n. Z h eH en Ii htbluuw jurkje aan dat "oed m t haar oogen gaat.
. ,Jullie zijn laat.'
9
.. Pmpat r we t."
.. 0. 'u?'
" ngelooflijk."
.. Da ht ik wel. Nu een borrel?"
.. I je er op taat!"
.. Katjon"', baba pait!"
e ",lazen loopen aan van het koud ocht en het is heerlijk el' e\' J1 in t bijt n. ' ..
.. AI jullie nu trak gaan mandlCn en "crkleeden, zal ik voor e 'n klein fee tj> zorg n," zcgi B liy.
llan. t wa lil feeslj nict door"'c "aan. To TI ik in de badkamer kwam. zat Cl' ecu 'COI'pio Jl op me ic waehl n.
Je n h· II h m voor me doodn'ekwakL e ,olgende keel' trek ik laarzcn aan. Kreu"'!
De taf I op cl a 'htergalerei is met :e I zorcr ge.dc~t.
Ecu luic(' 'an wilde. fijng teclde wit-roze orchldeen bedekt 11 t midden. Er tus eh 'n ver preid '11 t\ e~ kaar-,en in zwarc. chinee' he kandelabers e 11 zacht licht n werp n ragfijuc. kanten 'chuch" cu op be.t , iltc kle .d.
Buiten op de balustmde brandt e n mu klet?U kaar,;,J, Ti n met r,enler b uint het 0 rwoud. 11 1 IS ven iJl om de klein taf,\.
f)jt
oog nhlik wil ik niet "oOI'bijlaten gaan, .
.. BeHy, op on' rOll1anti eh n. pont aan wederzl n n~
vijftien jar('u 'n jullie b ider ~eluk en ,oorsp ed in t le,en. . .. n tot wederziens in Holland."
Op zij n L urt zoru'de Jan di I~ a vond. ~1O~ VOOI' en ver-ra ·sing:. \Vc zalen in de mllskletenwljc klu mb . kam 'I'
en hoorden o,er d l..orie o'olf dat d bindcl' u \1 len en b t r "'cnoe in Holland. Plotseling \ erd ik door e n z, 'urc °gontrslag opt!:e 'ch rik t. Onmiddell ij k daar'na ze. te 11 t c ·oti "chc kliwT-klong 'lUl c '11 gamelancr orke t m . De spelers war 'u t:luit de kampong clcr contl'<1 i-ko li
0\ cr Cl 'kom('n en zaten thans bij fakk Ili ht onder de pal!lJ:n 'Hn cic tuin. Ik had al m cr de
wclluid~nde
klanken 'all cl, gamclang gehoord, op Jóna 11 bIJ de f eten op Bali. Toch trof mij in de sfeer' van dicn avond 99
bij fakkellicht het galmende geluid door de nacht meer opgekweekt plant vcrci cht een YOortdurelld toezi ·ht.
Vederop komen wij I ngs no" hoogere planten eu mann n
kleuriO'e hoofddoeken, op de andere dc rouwen in bon ie
goed af 'evo rd van de lij t. D clroomtoe, tand heeft h 11 waut c n tijger komt altijd naar zijn prooi terug. Wij leerden klcmm n om d ,chuur en ik "'iug , avonds met h ee
het heele ]i haam. Dan plot 'cling met twee katachtige, geluidlooze prongen wa hij bij de karbouw. Wij boorden duidelijk hoe hij met hongerig cr hijg flarden lee eh uit
foto- u filmtoe tellen met zich m n het i al of beel Chmeezen bepraat druk de nieuwe mocrelijkhedcu van 10 van Belawan. Betty en Jan zijn er en de beide boedjang Piet en Harry. Niemand in Dcli laat zich de gelegenheid ont"'aan om i mand WC" te breng n. De boot all n al beteek nt en. tu k "an Holland, n oogenblik verlof, een iIlu .. ie om hui. waarts te "'aan tot zij, di nog niet gaan. ook een. zullen gaan en weggebra ht zullen worden dool' anderen die weer h tz lfde denken. Uit de pui-gaten van de kolo loopt water. In. ommige hoekje wordt het doodstil n dramati eh. In and r uil"elalen vroolijk,
en lIarry hebben een gajono'-emmertje met een tabaks-plant er in in mijn bed gezet en nu nemen we er allemaal samen een echt op de alreep. "En denk er om al je thuis komt," zegt Harry, ,nik zeggen van de tijgers, ander krijg ik nog ruzie met di .. ·'
To t-oet, toe-oct, gromt m:mend cl ba tcm van de toomfluit. Alle bezo ker' van boord. De tjjd "\-an gaan i than gekomen. Dag hadelijk mcn chen n heel "\c I dank voor alle' wul ik door jullie in dit ga tvrije land mocht ondeninden. Ik "eet nu dat ik nik van Indië weet, toch zal ik het nooit Ycrgeten.
Daar gaat de loopplank. De tro' j 10 ge meten. Mijn hand houd teen wittc. fijn ge 'teeld , ,it-ro e ol'chi-dee. Aan de kade houdt een andere hand een wuivend zakdo kje. Ik 'chrceuw nuar beneden: ,.Ce t toujours In même chan onl"
110
DE BABIES
Een ijzige wind joeg door de kloven van de huizen n wolk nkrabber van Manhaitan. Jacht nde auto's met snee u, k Hing tl kletteren voorbij ('0 bov n de lucht-toe\oergatell van de ndel'grond ch trilt de warme lucht van b ned n. Idee. Dat kon ik i'" nlijk eens doen.
Op de onderaard '('h > perrons" a n d ubwa i de tem-peratuur tenminste drag lijk en voor:> ut b n je uit de kou n de wind in d warmte. oen. Jammer alle n, dat ik nu die twee broodje niet kc n koop n. Twee
brood-111
je verdien n zou beter zijn. Beneden lang de kiosk taat
b -Ie vl'iend is verleden week naar alifornië vertrokken.
Jk b 11 .,allein iu einer "1'0 n tadt" en ik vo I me al,
Een klein dik mannetje vel' chijnt. Ook een emio'rantje yun ik , eet niet waar. let e n vreemd accent en een
, Zóó, ben je d'r weer mct je ,.persoonlijke" opdracht?"
zegt de hoonheid.
"Ye Madam, ik heb nog iet vergeten te zecro' n."
113
"Dan wacht je maar tot de baa in de buurt kom t. Ik ga niel om de haverklap per oonlijke bood chappen over-brengen. Ga daar maar zitten my terie. "
Het i-enkele minuten voor twaalf. De toonbanken taan vol met sandwi hes. vla schoteltje m Ik en koffie, Y'ruchten la, grape fruit. gecon erveerde peJ'zikcn, prui-men cn anuna sen. De mozaikvloer is be trooid met
tempo. De machine gaat al de pendule van een klok kant werkt een ander. Die schijnt goed geld te verdieuen volgens de grafiek op kantoor. Tu sch n de hooge. on
per-oonlijke n eentonige huizen oeI ik me al in een wilder-ni. In deze wildemi wonen de meest. vreemd oortige
iammen. Hoe zul1 n ze mij ontvang n? Wnt zull n de squaws zegwen al een vreemde trader in hun kamp komt?
zul! 11 z me nan en boom bind 11 en laten calpeeren
baby. Het i g'C\ oon on O'el 00 fl ij k, zooiet chaitigs Tl
l'Duftig' uitgedacht machientje te '0or chijn.
. Zeker· e n haal'knipma ·hine voor hondelI", waagt de
bezoek aan Mevrouw WhittinO'ton- mi/h, mevrouw."
,.Wie zegt U".
"The Aeme Elc trieal .... "
,.Mijn man i niet thuis en ik open ge n deuren voor Corporatie. Thank you for ealling."
De volg ude b I i geen bel maar een buzzel'. De deur guat op n en n knappe dame van middelbare leeftijd
De volg ude b I i geen bel maar een buzzel'. De deur guat op n en n knappe dame van middelbare leeftijd