Het dragen van de baar

Het lichaam wordt door mannen op een lijkbaar of in een kist gezet, waarbij bismillah (in de naam van Allah) en de geloofsbelijdenis wordt uitgesproken.

Vervolgens wordt het lichaam bij voorkeur te voet naar het graf gebracht.

Mannen van de gemeenschap gaan hierbij mee. Als omstanders zich bij de tocht voegen, wordt dit als een goede daad gezien (Shadid & Van Konings-veld, 1987; Van Bommel, 1988).

In de praktijk en in met name in de diaspora pakt dit voor moslims soms anders uit; immers houden de omstanders er wellicht andere religieuze ideeën op na en is niet elke rouwstoet van een overleden moslim. Op het forum IslamOnline werd dan ook in 2010 vanuit de Verenigde Staten ge-vraagd of moslims en niet-moslims elkaars uitvaarten mogen bezoeken. Dit werd positief bevestigd door Dr. Muzammil H. Siddiqi, van de Noord-Amerikaanse Fiqh Council. Wel dienen moslims zich te onthouden van niet-islamitische gebedsdiensten.²⁹

27 'HIDWZDLVWHUXJWHYLQGHQRSµ,VODPRSHGLDRQOLQH¶

http://islamopediaonline.org/fatwa/what-islams-viewpoint-cremation.

De milieuvervuiling van een uitvaart speelt in het algemeen een steeds grotere rol bij GHXLWYDDUWNHX]H]REOLMNWRRNXLWGHRSNRPVWYDQµGHJURHQHEHJUDDISODDWV¶HQGH

µHFRNLVW¶+DQ5HPPHUVZDDOHQ/XFYDQGH+HXYHOYDQGH78'HOIWKHEEHQLQ

onderzoek gedaan naar de milieuaspecten van de uitvaart. Uit dit onderzoek is echter gebleken dat begraven en cremeren ongeveer even milieu-(on)vriendelijk zijn.

28 De begraafplaatsmedewerker van begraafplaats Jonkerbos in Nijmegen vertelde dit tijdens het empirisch onderzoek in 2011.

29 'HIDWZDLVWHUXJWHYLQGHQRSµ,VODPRSHGLDRQOLQH¶

http://islamopediaonline.org/fatwa/fiqh-council-north-american-responds-query-may-non-muslim-attend-funeral-muslim-friend-and-may.

ISLAMITISCH BEGRAVEN IN WEST-BRABANT

40

Ook bij niet-islamitische familieleden kan een moslim de begrafenis bijwo-nen, adviseert de Europese Raad voor Fatwa en Onderzoek uit Dublin. Dit sterkt immers de familieband en toont respect jegens de familieleden.³⁰ Beck en Wiegers (2008) wijzen op een advies van de invloedrijke geleerde Darsh waarin wordt benadrukt dat moslims vriendelijk mogen zijn naar moslims, zeker in verdrietige omstandigheden. Moslims mogen dan ook niet-islamitische begrafenissen attenderen, stelt Darsh. Alleen het deelnemen aan niet-islamitische gebeden of rituelen is niet toegestaan.

Het bezoeken van een crematorium voor het bewijzen van de laatste eer gaat te ver, is te lezen op de website 'Islamweb' in fatwa 90625 uit 2005.

Maar volgens de anonieme auteur op de website zou een moslim zich zelfs helemaal niet met niet-islamitische praktijken zoals een seculiere uitvaart moeten inlaten ± anders wordt er mee ingestemd. Dit antwoord wordt ont-leend aan de wijsheden van de streng orthodoxe soennitische theoloog Ibn Taymiyya, die zou hebben gesteld dat het bezoeken van uitvaarten van niet-moslims verboden is.

3.5.2 Graven

Dan wordt het lichaam volgens de richtlijnen zonder kist in een graf gelegd.

Idealiter ligt er maar één lichaam in een graf. Volgens hanafitische en maliki-tische voorschriften mogen er alleen meerdere lichamen in een graf liggen wanneer het niet anders kan, bijvoorbeeld wanneer de begraafplaats vol is (Al--D]ƯUƯ.

Het graf moet worden gedolven tot borsthoogte. Twee soorten graven zijn gebruikelijk in islamitische voorschriften: een shaqq graf en een lahd graf. Bij het eerste graf wordt in de bodem van de kuil een geul gegraven waarin het lichaam kan worden gelegd. Voor de tweede grafsoort wordt in de kuil een niche richting de kibla gegraven waarin het lichaam kan worden geplaatst (Shadid & Van Koningsveld, 1987; Dessing, 2001).

Een moslim moet op de rechterzijde met het gezicht (niet met het achter-hoofd) richting de kibla liggen. Daarom moeten de graven in Nederland niet recht maar dwars op zuidoostelijke richting worden gedolven. Zodra het lichaam goed in het graf ligt, moet de lijkwade worden losgemaakt (Bot, 1998; Dessing, 2001).

Van Bommel (1988) legt uit dat de geul of niche in het graf en het graf moe-ten worden afgedekt (met smoe-tenen) zodat er geen grond op het lichaam valt.

Hierna gooit iedereen op de begrafenis drie handen aarde in het graf. Hierbij wordt soera Taha, vers 55 (Koran 20:55) gereciteerd:

[20:55]

Uit haar [nml. de aarde] hebben Wij jullie geschapen en in haar zullen Wij jullie terug laten keren en uit haar zullen Wij jullie een tweede maal tevoor-schijn brengen.

30 =LHRRNKLHUµ,VODPRSHGLDRQOLQH¶KWWSLVODPRSHGLDRQOLQHRUJIDWZDZKDW-ruling-participating-funeral-non-muslim-relative.

ISLAM EN DE DOOD IN NEDERLAND 41

Vervolgens moet de kuil tot over de rand worden opgevuld met een schep.

Het begraven van het lichaam wordt door mannen gedaan. Als het een vrouwelijke overledene betreft door haar mannelijke familie. Of vrouwen überhaupt bij de teraardebestelling aanwezig mogen zijn, hangt af van de wetschool.

Volgens de hanafitische richtlijnen is participatie verboden, terwijl volgens de malikitische wetschool oudere vrouwen achter de stoet mogen aanlopen en jongere vrouwen wel bij de begrafenis van een familielid mogen zijn. Wan-neer vrouwen van een uitvaart worden geweerd, wordt de traditie aange-haald waarin wordt uitgelegd dat vrouwen met hun rouwpraktijken Allahs beslissing in twijfel trekken.

Na de teraardebestelling kan de kern van de islam naast het graf worden uitgelegd (talqîn). Alleen bij de malikitische wetschool is dit verboden (Des-sing, 2001).

3.5.3 Begraafplaatsen

Over de functie en het uiterlijk van begraafplaatsen verschillen interpretaties van de Koran en Hadith. Zo luidt de ene visie dat een graf zo onopvallend mogelijk moet zijn en niet bezocht moet worden. Terwijl ook wel wordt ge-dacht dat er een graf mag worden aangelegd waar de familie naartoe kan gaan.

Over het algemeen wordt wel aangeraden de grafbedekking sober te hou-den. Orthodoxe soennieten menen dat grafbedekking ter versiering verbo-den is en dat er alleen een naamplaatje is toegestaan om het graf te marke-ren (Van Bommel, 1988; Harmsen, 2007).

In de (vertaling vDQGHEURFKXUHµvoorschriften van de islam met betrekking WRWEHJUDIHQLVULWHQ¶ van de Islamitische Wereldliga is te lezen dat mannen de graven mogen bezoeken om hen aan het hiernamaals te herinneren. Hierbij kan om vergiffenis van de overledene worden gebeden. Voor vrouwen is het GDDUHQWHJHQµYHUZHUSHOLMN¶RPGHJUDYHQWHEH]RHNHQ9URXZHQ]RXGHQKLHU

te emotioneel voor zijn (Shadid & Van Koningsveld, 1987).

Graven kunnen het beste worden bezocht op donderdag, vrijdag en zater-dag volgens de hanafitische en malikitische richtlijnen. Het is volgens islami-tische voorschriften onwenselijk om op een graf te lopen, tenzij het noodza-kelijk is om bijvoorbeeld bij een ander graf te komen. Verder zijn er restricties met betrekking tot het zitten, slapen en eten op of bij een graf (Al--D]ƯUƯ

2009).

Bij een islamitische grafakker is het belangrijk dat moslims (zo veel mogelijk) tussen moslims worden begraven. De religieuze autoriteit Darsh stelde zelfs dat een zwangere niet-moslim vrouw van een moslim man idealiter op een islamitische begraafplaats komt te liggen omdat haar ongeboren kind moslim is.

Omdat moslims hun eigen religieuze voorschriften kennen rond begraven, HQ GH]H QLHW µDDQJHWDVW¶ ]RXGHQ PRHWHQ ZRUGHQ GRRU DQGHUH JHEUXLNHQ

adviseert de Europese Raad voor Fatwa en Onderzoek moslims tussen geloofsgenoten op eigen begraafplaatsen te begraven. Desalniettemin zou

ISLAMITISCH BEGRAVEN IN WEST-BRABANT

42

een lichaam niet naar een ander land moeten worden verplaatst als zulke begraaffaciliteiten niet aanwezig zijn (Dessing, 2001; Beck & Wiegers, 2008).

3.5.4 Grafrust

Nadat een lichaam is begraven, mag het graf niet meer worden geopend volgens de islamitische wetscholen. Het opgraven van een lichaam zou YROJHQV GH (XURSHVH 5DDG YRRU )DWZD HQ 2QGHU]RHN µVWULMGLJ ]LMQ PHW GH

ZDDUGLJKHLGYDQGHGRGH¶+HWYHUERGYHUYDOWZDQQHHUhet lichaam helemaal LV YHUJDDQ µWRW VWRI¶ %DNKWLDU  %HFN  :LHJHUV ³¹ Volgens de PDOLNLWLVFKH ZHWVFKRRO PDJ LQ GLW JHYDO KHW JUDI RRN ZHHU ZRUGHQ µKHUJe-EUXLNW¶YRRUHHQWZHHGHEHJUDIHQLVAl--D]ƯUƯ