5. Zorgplichten van de werkgever met betrekking tot het gebruik van gevaarlijke stoffen
5.2 Artikel 6 Arbowet
Het Arbobesluit geeft een specifieke definitie van het begrip ‘gevaarlijke stoffen’. Hiertoe behoren de stoffen die een gevaar voor de veiligheid of gezondheid van personen kunnen
118 Artikel 18 Verordening 1272/2008 van het pees Parlement en de Raad van 16 december 2008 betreffende de indeling, etikettering en verpakking van stoffen en mengsels.
119 Artikel 21 Verordening 1272/2008.
120 Artikel 22 Verordening 1272/2008.
121 Bijlage 1 Verordening 1272/2008.
122 Bijlage 2 Verordening 1272/2008.
35 opleveren en waaraan werknemers tijdens het uitvoeren van hun werkzaamheden (kunnen) worden blootgesteld.123 Artikel 6 van de Arbowet stelt richtlijnen voor de werkgever omtrent het verrichten van arbeid waarbij gebruik gemaakt wordt van dergelijke stoffen. Bij het voeren van het arbeidsomstandighedenbeleid binnen zijn onderneming neemt de werkgever die maatregelen die nodig zijn om zware ongevallen waarbij gevaarlijke stoffen zijn
betrokken en de gevolgen daarvan voor de veiligheid en gezondheid van de werknemers te voorkomen en/of te beperken. In algemene maatregelen van bestuur kunnen nadere regels worden gesteld omtrent onder andere de categorieën bedrijven waar dergelijke maatregelen getroffen dienen te worden, de te nemen maatregelen, gevolgen van het niet voldoen van bedrijven aan dit artikel en de wijze van toezicht op de naleving van dit artikel.124 Het niet naleven van een bepaling in de wet kan in sommige gevallen worden gekwalificeerd als een strafbaar feit, mits hieraan een algemene maatregel van bestuur ten grondslag ligt.125 Indien zich binnen een bedrijf waar gebruik wordt gemaakt van gevaarlijke stoffen bijzondere gevaren kunnen voordoen voor de veiligheid en gezondheid van de werknemers, kan de minister nadere verplichtingen stellen waaraan de werkgever binnen dit bedrijf moet voldoen.126
Indien de werkgever niet voldoet aan de in een algemene maatregel van bestuur vastgelegde nadere regels omtrent het hanteren van gevaarlijke stoffen, kan het de werkgever, middels eveneens een algemene maatregel van bestuur, worden verboden om bepaalde gevaarlijke stoffen voorhanden te hebben. Ook indien bepaalde gevaarlijke stoffen een bijzonder gevaar voor de veiligheid of gezondheid van de werknemers meebrengt, kan het houden van een dergelijke stof bij algemene maatregel van bestuur worden verboden.127
5.2.2 Arboregeling
De Arboregeling biedt concretere voorschriften waaraan de werkgever dient te voldoen om het beschermingsniveau, zoals dat in de Arbowet is vastgesteld, te behalen. Zo stelt de regeling regels vast omtrent het aanwijzen en waarschuwen van plaatsen en ruimten waar aanzienlijke hoeveelheden gevaarlijke stoffen worden opgeslagen. Een dergelijke locatie dient te worden aangewezen door middel van een passend waarschuwingsbord of door
gevarenpictogrammen.128 Er zijn ook strenge regels gesteld over hoe deze borden eruit
123 Artikel 1.1 lid 5 sub b Arbobesluit.
124 Artikel 6 lid 1 Arbowet.
125 Artikel 6 lid 3 Arbowet.
126 Artikel 6 lid 2 Arbowet.
127 Artikel 16 lid 3 Arbowet.
128 Artikel 8.15 lid 1 Arboregeling.
36 moeten zien. Waarschuwingsborden bestaan uit een driehoekige vorm, een gele achtergrond met daarop een zwart pictogram en een zwarte rand. De gele achtergrond moet minimaal 50%
van het bord beslaan.129 De pictogrammen op veiligheidsborden dienen bovendien zo eenvoudig mogelijk te zijn, zonder overbodige details. Daarnaast dienen de
waarschuwingsborden weersbestendig en duidelijk zichtbaar te zijn.130 De
waarschuwingsborden of gevarenpictogrammen moeten bij de opslagruimte of op de toegangsdeur ervan worden geplaatst.131
Locaties en reservoirs die worden gebruikt voor de opslag van stoffen of voor het verrichten van werkzaamheden waarbij stoffen worden gebruikt, die op grond van Verordening
1272/2008 als gevaarlijk worden gekwalificeerd, worden voorzien van gevarenpictogrammen op de manier waarop dit in de Verordening is bepaald. Dit geldt eveneens voor leidingen waarmee dergelijke gevaarlijke stoffen worden getransporteerd.132 Wanneer reservoirs met gevaarlijke stoffen slechts voor een korte tijd bij werkzaamheden worden gebruikt of vaak van inhoud wisselen, hoeven dergelijke gevarenpictogrammen niet te worden aangebracht, mits alternatieve veiligheidsmaatregelen, zoals voorlichting, worden getroffen waarmee hetzelfde beschermingsniveau gewaarborgd kan worden.133
Ook wordt in de Arboregeling de wijze waarop overtredingen van deze bepalingen bestraft worden, geregeld. Het handelen in strijd met bepalingen in de Arboregeling die zien op het hanteren van en werken met gevaarlijke stoffen, of het nalaten van deze bepalingen, wordt aangemerkt als een overtreding. Een dergelijke overtreding kan bestraft worden met een bestuurlijke boete.134
5.2.3 Arbobesluit
Net als de Arboregeling biedt ook het Arbobesluit specifieke richtlijnen om aan het beschermingsniveau uit de Arbowet te voldoen.
Gevaarlijke stoffen dienen op een dusdanige manier verpakt te worden dat wordt voorkomen dat de verpakking stoffen verliest. Bovendien dient het verpakkingsmateriaal voldoende sterk en voor normaal gebruik bestemd te zijn, en dient te worden voorkomen dat het materiaal
129 Artikel 8.15 lid 1 jo artikel 8.10 lid 2 Arboregeling.
130 Artikel 8.9 Arboregeling.
131 Artikel 8.15 lid 2 Arboregeling.
132 Artikel 8.12 lid 1 Arboregeling.
133 Artikel 8.12 lid 2 Arboregeling.
134 Artikel 8.29a Arboregeling.
37 waarin de stoffen worden verpakt niet kan worden beschadigd door de werking van de stof.135 Bij het gebruik van bepaalde stoffen dient de werkgever in zijn risico inventarisatie en -evaluatie vast te leggen dat werknemers bij het verrichten van hun arbeid kunnen worden blootgesteld aan deze stoffen en welke gevaren als gevolg aan hun werkzaamheden zijn verbonden.136
Wanneer werknemers bij het uitvoeren van hun werkzaamheden (kunnen) worden blootgesteld aan gevaarlijke stoffen, dient de werkgever maatregelen te treffen om de veiligheid en gezondheid van deze werknemers te garanderen.137 Ter voorkoming van
blootstelling aan gevaarlijke stoffen, en om te voldoen aan zijn zorgplicht, dient de werkgever zorg te dragen voor, onder andere, het beschikbaar stellen van adequate arbeidsmiddelen, het minimaliseren van de mate en duur van de blootstelling en het ter beschikking stellen van effectieve persoonlijke beschermingsmiddelen.138 Bovendien dient de werkgever zorg te dragen dat gevaarlijke stoffen duidelijk herkenbaar zijn en dat het gevaar van deze stoffen duidelijk zichtbaar is, evenals de genomen en te nemen preventiemaatregelen.139 Bij ministeriële regeling kunnen per gevaarlijke stof nadere regels gesteld worden, en kan bijvoorbeeld bepaald worden wat de maximale hoeveelheid van die stof is waaraan een werknemer blootgesteld mag worden (de grenswaarde).140 De werkgever dient bovendien ook maatregelen te treffen om te voorkomen dat ongewenste situaties zich voordoen, bijvoorbeeld door de hoeveelheid ontvlambare stoffen te beperken en het zo veel mogelijk beperken van ontbrandingsbronnen.141 Voor het geval dat zich toch een situatie voordoet waarbij
onmiddellijk gevaar bestaat voor de werknemers en derden, dienen effectieve maatregelen te bestaan om de gevolgen hiervan zo veel mogelijk te beperken en om de veiligheid op de werkplek zo snel en goed mogelijk te herstellen.142
5.3 Artikel 6:175 BW: het gebruik van gevaarlijke stoffen bij de uitoefening van