Andere relevante Canadese Mr Big-jurisprudentie

Er zijn nog een aantal zaken na de uitspraak van Hart die relevant zijn voor inzichten in hoe de hoogste Canadese rechter omgaat met het juridische kader dat zij in de Hart-zaak heeft geschetst.

Een spraakmakende zaak uit hetzelfde jaar als de Hart-zaak is Mack v. R. Daarin kwam het Supreme

Court, in tegenstelling tot de Hart-zaak, tot de conclusie dat de verklaringen verkregen uit de Mr. Big-

methode wel gebruikt mochten worden voor bewijs. Hier ging het om een persoon die vrij slim was en een goed betaalde baan had. Hij was niet dusdanig kwetsbaar als Hart dat was. De tweeledige toets uit Hart werd toegepast. De hoogste rechter kwam in deze zaak tot de conclusie dat de bewijswaarde van de verklaring de prejudiciële effecten oversteeg en daarom gebruikt mocht worden als bewijs. Dit had met een aantal dingen te maken. Ten eerste was er sprake van bevestigend bewijs waarbij

specifieke daderkennis werd gegeven. Dit verhoogde volgens de rechter de betrouwbaarheid van de verklaring. Ten tweede was er geen sprake van bedreigingen en werd er louter gebruikt gemaakt van bescheiden aansporingen om te verklaren. Tot slot werd bepaald dat de prejudiciële effecten laag waren omdat er geen sprake was van geweld.105 _{De omstandigheden waaronder de Mr. Big-methode}

werd ingezet waren echter vergelijkbaar met de Hart-zaak.106

101 _{Supreme Court of Canada 31 juli 2014, nr. 35049, 2014 SCC 52 (R. v. Hart), para. 89, 113 en 118} 102 _{Supreme Court of Canada 31 juli 2014, nr. 35049, 2014 SCC 52 (R. v. Hart), para. 89 en 113} 103 _{Supreme Court of Canada 31 juli 2014, nr. 35049, 2014 SCC 52 (R. v. Hart), para. 119} 104 _{Connors, Patry & Smith, Psychology, Crime & Law 2019 (25)}

105 _{Iftene, Criminal Law Quarterly 2016 (63), p. 192} 106 _{Iftene, Criminal Law Quarterly 2016 (63), p. 192}

43 Toch wijst het Supreme Court erop dat ondanks dat de verklaringen werden toegelaten omdat het de

Hart-toets doorstond, dat niet betekent dat daarmee de betrouwbaarheid en mogelijke vooroordelen ten aanzien van de verdachte niet meer in het geding kunnen zijn.107 _{Het is dan aan de rechter om de}

jury over deze problematiek te informeren en hen bruikbare vaardigheden aan te reiken om met deze problematiek om te kunnen gaan. Zij zijn namelijk degenen die de schuldvraag moeten

beantwoorden.108 _{Ten aanzien van de betrouwbaarheid zal de rechter de jury moeten instrueren dat 1)}

de jury degene is die beslist over de betrouwbaarheid van de verklaring en 2) ze daarbij rekening moeten houden met de factoren die uiteen zijn gezet in Hart, inclusief de omstandigheden waaronder de verklaring werd gedaan en eventuele opmerkingen over de betrouwbaarheid van de bekentenis zelf. Daarnaast moet de rechter de jury instrueren over de mogelijke vooroordelen en bad character

evidence ten aanzien van de verklaring. Hierbij moet de rechter hen erop wijzen 1) dat het verkregen

bewijs uit de Mr. Big-methode een beperkt doel dient, waarbij dus context moet worden gegeven aan die verklaring. Daarnaast moet de rechter hen erop wijzen dat 2) niet volledig op deze verklaring moet worden vertrouwd voor het bevestigend beantwoorden van de schuldvraag en 3) dat de gesimuleerde criminele activiteiten geheel zijn opgezet en aangemoedigd door opsporingsambtenaren.109

Daarnaast is de zaak R. v. Kelly ook nog van belang. In de Hart-zaak werd namelijk bepaald dat het juridische raamwerk dat daarin werd ontwikkeld van toepassing is op traditionele Mr. Big-operaties. In de zaak R. v. Kelly werd daarentegen bepaald dat wanneer een undercoveroperatie een variatie is van de Mr. Big-methode, het juridische kader bestaande uit de tweeledige toets nog steeds van toepassing is.110 _{Volgens het Supreme Court moet ook in die situaties rekening worden gehouden met}

de drie genoemde gevaren zoals die bleken uit de Mr. Big-methode. Zij kwamen uiteindelijk in deze zaak tot de conclusie dat de methode die was gebruikt een variatie was op de Mr. Big-methode. De politie had de intentie om door middel van oneerlijk gedrag de verdachte te verleiden dan wel dringend aan te sporen om te bekennen, ongeacht of die verklaring de waarheid betrof. Bovendien is het onnodig om verschillende juridische kaders te ontwikkelen voor variaties op de methode, omdat de gevaren omtrent de inzet ervan bij elke variatie hetzelfde zullen zijn.111

Kortom, de Hart, Mack én de Kelly-zaak hebben het juridisch kader ten aanzien van de Mr. Big- methode aanzienlijk veranderd. Opvallend is dat in Canada het uitgangspunt lijkt te zijn dat de Mr. Big-methode geen specifieke wettelijke grondslag behoeft. In geen enkele zaak staat namelijk de grondslag voor het gebruik van die methode ter discussie. In de Canadese rechtspraak lijkt het gebruik

107 _{Supreme Court of Canada 26 september 2014, nr. 35093, 2014 SCC 58 (R. v. Mack), para. 44} 108 _{Supreme Court of Canada 26 september 2014, nr. 35093, 2014 SCC 58 (R. v. Mack), para. 50}

109 _{Dufraimont, The Supreme Court Law Review: Osgoode’s Annual Constitutional Cases Conference 2015, p.}

486.

110 _{Court of Appeal for Ontario 26 juli 2017, 2017 ONCA 621 (R. v. Kelly), para. 33-36} 111 _{Court of Appeal for Ontario 26 juli 2017, 2017 ONCA 621 (R. v. Kelly), para 36}

44 van die verklaringen als bewijs en de betrouwbaarheid ervan een veel grotere rol te spelen.112 _Dit

stelde van Koppen en Horselenberg ook al in hun artikel uit 2018.113 _{Dit komt duidelijk naar voren in}

de hiervoor aangehaalde uitspraken.

Tot slot verdient het de opmerking dat er geen harde recente data bestaan over hoe vaak de tweeledige toets uit Hart is toegepast. Iftene stelt in haar artikel uit 2016 dat na de Hart-zaak de toets zes keer is ingezet door de lagere rechter, waarbij vijf keer tot de conclusie werd gekomen dat de verklaringen toelaatbaar werden geacht omdat deze voldoende betrouwbaar waren. Ondanks het feit dat zich daar ook zichtbare problematische situaties voordeden. Een softe toepassing van de Hart-toets lijkt nu de regel te zijn.114 _{Het ligt voor de hand dat de RCMP hierdoor op oude voet zijn gang blijft gaan. Hoe de}

zaken in Canada er momenteel voor staan is onbekend.